نقد ویژگی‌های اخلاقی حشمت فردوس در سریال ستایش ؛ حشمت فردوس چوب رفتارهای نادرست خودش را می‌خورد؟
اگر حشمت فردوس به عروس بزرگترش، انیس و دو نوه دختر خود بها می داد، زمینه حسادت، توطئه چینی و بالاخره فرار و مرگ طاهر را به دست خود فراهم نمی کرد.
دوات آنلاین-بی‌شك پررنگترین نقش مجموعه سه گانه «ستایش»، حشمت فردوس با نقش آفرینی دیدنی داریوش ارجمند است. پدری متمول، باهیبت و با افکار پدرسالارانه که برای حفظ کیان خانه و خانواده همه کار می کند. درست است که سبك فكر و کار و زندگی فردوس، گاه افراطی و گاهی هم رویایی به نظر می رسد، اما شخصیت وی دو روی سکه شخصیت همه آدم‌های جامعه را نشان می دهد. هم بدی های برخی از ما را به خود ما نشان می دهد که شایسته فرهنگ ما نیست و هم خوبی‌هایی را که کمرنگ و شاید فراموش شده و باید دوباره احیا شود به ما یادآوری می کند.
در روزگاری که به نظر می رسد چه در سطح روابط خانوادگی و چه در سطوح اجتماعی و روابط شغلی، ارزشها و هنجارهایی چون صداقت و پاکدستی، کسب رزق حلال، توجه به کانون خانواده، آن اعتبار پیشین را ندارد، شخصیت پردازی و ارائه تصویرقابل باوری از حشمت فردوس ها می تواند قدر و منزلت چنین ارزش هایی را دوباره به مخاطبان یادآور شود و مضرات غفلت از آنها را هم گوشزد سازد.
شخصیت خلقی و رفتاری حشمت فردوس در سریال ستایش تا حد زیادی به بیننده نشان می دهد از ماست برماست؛ اگر رشد و ترقی در زندگی داریم، خودمان با افکار و اعمال خودمان موجبات آن را فراهم می آوریم و اگر کم و کاستی هم هست، خودمان یك به یك آجرهای زیر پای خودمان را می کشیم و زمینه از هم پاشیدگی زندگی مان را فراهم می کنیم. این همه و دیگر ابعاد شخصیتی این نقش جذاب در سریال ستایش ۳ را جام جم مورد بررسی قرار داده است که در ادامه می خوانید:
نگاه تبعیض آمیز
نگاه حداقلی به جنس زن، چه در برخورد با همسر و چه عروس و نوه، بزرگ ترین نقطه منفی شخصیتی حشمت فردوس در سریال ستایش به حساب می آید. نگرش نادرستی که همه ساخته های زندگی و خط سرنوشت خود و فرزندانش را تغییر داد.
اگر حشمت فردوس به عروس بزرگترش، انیس و دو نوه دختر خود بها می داد، زمینه حسادت، توطئه چینی و بالاخره فرار و مرگ طاهر را به دست خود فراهم نمی کرد. حتی در فصل سوم هم وقتی فردوس متوجه می شود مال و اموالش به دست یك زن افتاده، بیشتر از کوره در می رود و بد و بیراه حواله پسرش می کند.
هرچند امروزه این نوع نگاه با این غلظت دیگر کمتر از نظام مردسالار گذشته جامعه ایرانی دیده می شود، اما به انحای مختلف دختران و زنان سرزمین‌مان با این نوع نگاه ها و تبعیت ها دست به گریبان هستند. همه آنهایی که به تفاوت جنسیتی قائل هستند و نیستند زندگی حرف ها و رفتار حشمت فردوس آنها را آزار می دهد و شاید دیدن از بیرون این اشتباه در برداشت جنسیتی به تغییر باورها و عقاید موافقان آن كمك كند.
مغرور و خودرای
حشمت فردوس با آن لحن و تکه کلام همیشگی اش همین که من میگم، حرف نباشه، افتاد به مخاطبش نشان داده که حرف اول و آخر را خودش می زند و همیشه هم حرف درست را اوست که می زند. فکر می کند کسی به غیر او کار بلد نیست یا از دستش برنمی آید.
حشمت فردوس همه بود و نبود خود را پای باورهای افراطی اش گذاشته و هیچ طور کوتاه نمی آید، طوری که حالا در دوران پیری که باید از نتایج تلاش دوران جوانی حظ و بهره بیرد، به خاطر اشتباهات فکری و اخلاقی در قبال اعضای خانواده اش، تازه سر از مسافرخانه و زندان درآورده و باید همه زندگی اش را از صفر شروع کند.
به قول عامیانه، غد و یکدنده بودن از مهمترین خصایای فرودس داستان ستایش است. این ویژگی شخصیتی حشمت فردوس موجب شده تا جز حرف و صدای خودش صدای دیگری را نشوند و کمتر از عنصر مشورت و راهنمایی دیگران بهره ببرد. خانه و محل کار را جزء حکومت یامنازع خود می بیند که کسی حق اظهارنظر و اعمال سلیقه ندارد و همه باید تنها گوش به فرمان و نوکر فردوس بایستند.
منم زدن فردوس دور و بری هایش را خسته و عاصی کرده، از پسرش گرفته تا همسر مرحومش را، تا جایی که پسرش، طاهر اوضاع پدرسالارانه خانه پدری را تاب نمی آورد و دست از همه چیز و همه کس زندگی اش می کشد و با دختر مورد علاقه اش سرنوشت دیگری را دنبال می کند.
حتی در ستایش ۳ شاهدیم که وقتی عروسش ستایش از او می خواهد زندگی در مسافرخانه را رها کند و به خانه اش برود، برخورد بدی با او می کند یا پیشنهاد دوستش را برای گلریزان و رهایی از زندان به دلیل این غرور بیجا نمی پذیرد. همین بعد منفی شخیت فردوس موجب شده به رغم دلرحمی و درستکاری اطرافیانش او را با این ویژگی ظاهری قضاوت کنند، یا مثل طاهر از دور و اطرافش تارانده شوند یا مانند صابر و صفایی دشمنش۔
رفتار تحقیرآمیز با زیردستان
این بخشی از دیالوگ های حشمت فردوس خطاب به نوه اش، محمد است: پا نداشتم با چلاق بودم که از پیش خودت رفتی و برام کفش خریدی؟ شما جوونا به کجای کار فکر میکنین؟ چرا شما جوونا تا یکی بهتون رو میده، ادب یادتون میرد، ادبت كو پسر تو دیپلم‌تو از کجا گرفتی پسر، نکته از این دیپلم قلابی‌ها هستی؟
این زیان تلخ و گزنده در ارتباطات خانوادگی فردوس، حجت را بر غیر تمام می کند. فردوس با زیردستان هم با همین ادبیات ناشایست برخورد می کند. آنها را توسری خور و ضعیف نگه می دارد مبادا به قول معروف شاخ شوند و از پس آنها برنیاید. دیگر عاملی که شیرازه زندگی حشمت فردوس را از هم می پاشد و زمینه دشمن تراشی را برایش فراهم می کند همین بی توجهی به کارکنان و زیردستان است. از همه شاخص تر، نحوه برخورد تحقیرآمیز فردوس با صفایی، کارگر و برادر عروسش و نیز رستم، مدیر داخلی شرکت میوه و تره بار است که صفایی و دخترش پری سیما با نقشه ای زمینه بالا کشیدن ثروت و حتی کشتن پسرش، صابر را می کشند. همان طور که در شریعت اسلام هم کرامت دادن به انسان ها ارزش دارد و می تواند خوبی ها را به طور فزاینده ای اشاعه دهد و از فاصله طبقاتی و دشمنی ها بکاهد.
تأکید بیش از حد بر تمکن مالی
حشمت فردوس آدم های پیرامون زندگی شخصی و شغلی اش را معمولا براساس توان مالی آنها دسته بندی می کند و به آنها بها می دهد. او فکر می کند همه برای پول، دورش جمع شده اند و به همین خاطر عواطف اعضای خانواده و هم صنفی ها را کمتر می پذیرد و باور می کند. در فصول پیشین فردوس می خواست ضایعه مرگ محمد، برادر ستایش را با دادن پول به پدرش جبران کند، یا فکر می کرد ستایش به طمع ارث و میراث پسرش را فریب داده و همسرش شده، برای همین او را طرد کرد. نوع نگاهی که امروز در جامعه ما احساس می شود و بسیار آزاردهنده است تولید چنین مجموعه های پرطرفداری با نمایاندن تبعات ناخوشایند این سبک فکری، امید تاثیر و تغییر را بیشتر می کند.
کاری و تلاشگر
قطعا مهم ترین ویژگی شخصیتی حشمت فردوس، عرضه و جنم کاری اوست. از دوران کودکی و از هیچ شروع کرده و در ایام پیری هم که صاحب همه چیز شده و به هر دلیل همه مال و اموالش را از کف داده، خم به ابرو نمی آورد و برای از نو ساختن زندگی اش دست به زانوی خودش می گیرد و مثل یك درخت ریشه دار که با باران و توفان از جا کنده نمی شود، برای دوباره سبز شدن و بارور شدن سخت تلاش می کند. کار کردن در هیچ سطحی را هم عار نمی داند، چون برای رسیدن به موقعیت کنونی اش همه پله های رشد را یکی یکی و بدون پشتوانه و پارتی پیموده و دشواری های چند ده ساله عمرش را به تنهایی بر دوش کشیده است۔
برای همین است که می تواند کارش را تنها از یک انبار عاریه ای از دوستش و دفتری نیم بند گوشه بازار از سر بگیرد0 روحیه تلاشگر و شخصیت کاری حشمت فردوس برای همه آنهایی که دستی در بازار میوه و تردیاره دارند، آشناست به طوری که همه او را قبول دارند، چه دوستان و نزدیکانش و چه باغدارانی که چند کیلومتر آن طرف تر از پایتخت، محصول یك سال کار و تلاش و در واقع سرنوشت شان را بدون چك و قرارداد و ضمانتی دانست او می سپارند؛ چون به کاربلدی و کاردانی او ایمان دارند.
حشمت فردوس سریال ستایش بیش از همه با جوانان تازه وارد بازار و کسب و کار حرف دارد. این که یك شبه ره صد ساله رفتن و پولدار شدن به هر قیمتی به بیراهه رفتن است و تنها راه درست کسب و کار تلاش شبانه روزی، نترسیدن و به میدان آمدن است
رعایت مروت در حین دشمنی
«ماکه با پدر و مادرهامون اون طور با احترام تا کردیم این آخر و عاقبت مونه، شما جوونای این دوره و زمونه با این رفتاراتون با بزرگترا وای به حالتون چرا مادرت زنگ زد جواب ندادی، دشمن منه ولی مادر توئه. همه کس توئه، همین الان بهش زنگ. مادرت دو متر و نیم پسر داره، اونوقت بره از دامادش برا کارش كمك بگیره؟ برو چند روزی به مادرت برس، ببین همین الان برو»
با این که حشمت فردوس با به ستایش اختلاف دارد اما بارها در فصل سوم سریال شاهدیم که خطاب به نوه‌اش گوشزد می کند که با مادرش درست رفتار کند. مادری که عروس اوست و دشمنی کهنه ای با او دارد، در جاهای دیگری
از سریال هم مجدد این سبک فکری را از فردوس به ویژه در صحنه ای که فردوس توسط فاضل کسمایی، باغدار طلبکار دستگیر می شود و پیرمرد از ناچاری خود برای این اقدامش عذرخواهی می کند، با برخورد معقول و منصفانه فردوس روبه رو می شویم، کسی که باعث می شود پای حشمت فردوس با آن همه ثروت و موقعیت اجتماعی به دادگاه و زندان باز شود ولی فردوس خطاب به کسمایی می گوید اگر قرار باشه از آدم های دنیا دلخور شوم، تو آخرین کسی هستی که از او دلگیر می شوم.
شخصیت مستقل و به خودمتکی
فردوس از وقتی یادش می آید، کنار دست پدر نان آور خانواده ای عائله مند بوده و به قول خودش، خوب پول در می آورده. طوری که آخر هر روز کاری یك مشت اسکناس درشت پیش روی پدر می گذاشت و فقط سهم ناچیزی از آن پول ها را برای امور خود برمی داشت. بعد از مرگ زودهنگام پدرش هم دربست خود را وقف کار و زندگی کرده است و عملا مستقل شدن و تکیه گاه یك عده بودن به بخشی از وجودش تبدیل شده. به همین خاطر است که وقتی سر پیری همه مال و اموالش را باخته، نمی ترسد و پایه پای نوه‌اش، برای از نو شروع کردن می جنگد.
البته موفقیت اقتصادی و جایگاه اجتماعی مردی مثل حشمت فردوس که چندین کارگر و زیردست مستقیم و غیرمستقیم دارد این احساس استقلال و اتکا به نفس را دوچندان کرده است. این خصیصه شخصیتی فردوس برای بینندگان جوان سریال الهام بخش بوده و آنها را به الگو گرفتن از چنین شخص توانا و مستقلی ترغیب می کند.
صداقت و درستکاری
باید قبول کرد شخصیت نه چندان دوست داشتنی حشمت فردوس با همه کم و کاستی هایش، صادق و روراست با همه آدم ها و جهان پیرامونش مواجه می شود. و با کسی بازی نمی کند. بی شیله پیله حرف دلش را می زنده بی آن که به سود و ضرر احتمالی آن فکر کند. صداقت و روراستی او را در جای جای فصول سه گانه مجموعه ستایش می توان به راحتی تشخیص داد. با دوستانش تا ته خط مرام و معرفت می رود و با دشمنانش از روبه رو طرف حساب می شود و به قولی زیر و رو نمی کشد. هرچند به کسب پول و درآمد اهمیت زیادی می دهد اما حاضر نیست آن را به هر قیمتی به دست بیاورد و درستی و پاکدستی از اصول همیشگی کسب و کار و زندگی اش محسوب می شود.
در فصل ۳ سریال ستایش شاهدیم که با وجود گیر افتادن در گردابی از مشکلات، راضی به ضرر دیگران به خاطر نجات خودش نیست. در مهم ترین نمونه این مورد باید به صحنه ای که با کلی خواهش از کارمند دادگاه، تلفن گیر می آورد تا به باغداران طرف معامله اش زنگ بزند و معامله پیش خرید محصولات باغی را فسخ کند، اشاره کرد. رو به محمد می گوید: من از اونهایی نیستم که بگم آب که از سرگذشت چه یك وجب، چه صد وجب. یك وجب، یك وجبه و صد وجب صد وجب، نمی خوام زیر قول و قرارم بزنم.
در نمونه دیگری فردوس خطاب به قاضی پرونده چك برگشتی که پیشنهاد می دهد اگر می خواهد برایش چند روز از صاحب چك وقت بگیرد تا شاید پول جور کند و آزاد شود می گوید: نمی خوام قولی بدم که نتونم از پسش بربیام.
و یا وقتی دوستش می خواهد به هر وسیله او را از بند زندان رها کند، می گوید: من بدهکارم، تا وقتی هم که بدهکارم هوای بیرون زندان برام حرومه.
12jav.net