نقد فیلم سمفونی نهم ؛ ساخته محمدرضا هنرمند

دوات آنلاین-محمدرضا هنرمند بعد از 16 سال دوری از فضای سینما با فیلم متفاوتی به جشنواره سی و هفتم آمده است. او که سابقه ساخت فیلم با موضوع مرگ دارد این بار در «سمفونی نهم» بازهم سراغ این سوژه رفته است.

سمفونی نهم در «سمفونی نهم» با قصه، روایت و سوژه‌ای متفاوت روبرو هستیم که در عدم تنوع ژانری در سینمای ایران می‌تواند فیلم قابل‌توجهی باشد. دست‌کم یک فیلم مفرح و شوخ طبعانه است که نوعی بازی زمان را هم در آن شاهد هستیم. دوسویه مهم فیلم از حیث مضمونی یکی شوخی با مرگ است و دیگری بسط این شوخی در یک روایت تاریخی. چه‌بسا فیلم، زاویه دید متفاوتی به خوانش های تاریخی می‌دهد و از این حیث می‌توان از منظرهای متفاوتی به وقایع و شخصیت‌های تاریخی نگریست. حاصل این خوانش جدید، درس‌های متفاوت تاریخی هم می‌تواند باشد.

سمفونی نهم یک فیلم فانتزی با رگه‌های از شوخی‌های جدی است. به این معنا که با جدی‌ترین واقعیت عالم و چه‌بسا هولناک‌ترین تجربه انسانی یعنی مرگ شوخی می‌کند و البته قرار است از دل آن یکسری مفاهیم اخلاقی هم استخراج شود؛ مثل‌اینکه ترس یا عدم ترس از مرگ به نوع زندگی کردن آدم‌ها بستگی دارد و اگر کسی خوب زندگی کرده باشد از مرگ ترسی ندارد. اگرچه این سویه‌های اخلاقی به الصاق‌های نچسبی بدل می‌شود که جایش اینجا نبود.

از سوی دیگر همین دوگانگی‌های پارادوکسیکال در ترکیب و ترسیم کاراکترهای فیلم هم دیده می‌شود. مثلاً بین شخصیت فان و فانتزی حمید فرخ نژاد در کسوت ملک‌الموت با شخصیت راحیل (ساره بیات) یا سرهنگ (محمدرضا فروتن) یا حتی بین شخصیت‌پردازی هیتلر که وجه کمیک دارد باشخصیت کوروش که جدی است. از طرف دیگر در خود شخصیت‌پردازی‌های فردی هم این تناقض‌ها دیده می‌شود ؛ مثلاً راحیل با معلوم نیست که یک فرد عاشق است یا دچار جنون و دیوانگی است. بااین‌همه محمدرضا هنرمند توانایی خوبی در خلق شوخی‌های جذاب و بانمک دارد که همین قوت با انتخاب سوژه و موقعیتی متفاوت، سمفونی نهم را قابل‌دیدن می‌کند و به‌نوعی سرگرم‌کننده است.

فیلم از این حیث که تجربه یک ژانری متفاوت و حتی یک کمدی متفاوت است درخور توجه است اما شاید نه در حد یک فیلم سینمایی. سمفونی نهم قابلیت تبدیل‌شدن به یک سریال تلویزیونی فانتزی- تاریخی را دارد که اتفاقاً می‌تواند مخاطبان زیادی را جلب کند و حتی می‌توان به نسخه تلویزیونی آن‌هم فکر کرد. درواقع باید گفت سمفونی نهم ایده خوبی است که پرداخت گرانی داشته و البته اشکالاتی که بخشی از آن را می‌توان در تدوین مجدد مثلاً با جابه‌جایی برخی اپیزودها یا کوتاه کردن برخی صحنه و افزودن به ریتم فیلم اصلاح کرد.

منبع: تبیان- سیدرضا صائمی