فرار مغزها در عراق بازمانده‌ها را تهدید می‌کند

دوات آنلاین- 12 سال از فرار عمر حسن ماجد از بغداد می گذرد اما شرایط به گونه‌ای است که انگار هرگز از عراق خارج نشده است. او برای معاینه اتاق به اتاق در کیلینیک انکولوژی در امان، پایتخت اردن می‌رود تا بیمارانش را که اکثرا عراقی هستندمعاینه کند. در حین کار با پرستاران عراقی شوخی می‌کند و پس از پایان کار به رستورانی می‌رود که یک عراقی در نزدیکی همانجا ساخته است. او تمامی این ساعات را در شرایطی که می‌گذراند که حتی با یک اردنی هم رو در رو نمی‌شود.

ماجد درباره شرایطش به خبرنگار نیوزویک می‌گوید:«شاید عجیب باشد اما اکثر پزشک‌های عراقی حالا ساکن اردن هستند. تعجب می‌کنم اگر کسی بگوید در عراق همچنان دکتری باقی مانده که به مردم کمک کند.»

از سال 2003 و با شروع حمله آمریکا به خاک عراق اکثر روشن‌فکران و نخبگان عراقی برای رهایی از خشونت، آزار و اذیت و وضعیت بد اقتصادی از عراق به دیگر کشورهای همسایه فرار کردند. ده‌ها هزار نفر از آنها به آمریکا پناهنده شدند و بیش از نیم میلیون نفر از این افراد که از تحصیلکرده‌ترین قشر جامعه عراق محسوب می‌شدند به دیگر کشورهای خاورمیانه روی آوردند. با آمدن داعش هر روز بر آمار مهاجرت این افراد افزوده می شد. به طوری که در سال 2014 نرخ فرار مغزها به 40 درصد رسید.

حالا داعش عقب رانده شده و دیگر نقشی در اتفاقات امروز عراق ندارد اما عراقی‌ها دیگر حاضر به بازگشت نیستند. در کشورهایی همچون اردن، لبنان و دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس مهاجران با استعداد عراقی در بیمارستان‌ها کار می‌کنند، جاده می‌سازند، رآکتور طراحی می‌کنند و درباره تازه‌ترین دستاوردهای علمی‌شان سخنرانی می‌کنند. 

علی نواز، مهندس نفت که از سال 2006 پس از فرار از عراق در یک شرکت نفتی سعودی مشغول به کار شده در این باره می‌گوید:« ما به محیطی امن برای کار و زندگی نیاز داریم و آنها به نیروهای ماهر برای انجام دادن کارها نیازمندند.»

این نخستین بار نیست که عراق با بحران فرار مغزها رو به رو می‌شود. در دوران جنگ عراق با ایران نیز در دهه 1980 این پدیده تاثیری مشابه بر روند امور در عراق گذاشت اما آشفتگی‌های ناشی از تجاوز آمریکا و داعش هرگز جبران نخواهد شد. سیستم آموزش و پرورش عراق نه تنها در این زمینه کمکی نمی‌کند بلکه هواپیماهای پر مسافری که دائما در حال خارج کردن نخبه‌ها است زندگی را برای بازماندگان در خاک عراق مشکل‌تر از پیش خواهد کرد. یک شبکه تلویزیونی کردی اعلام کرد که در سه سال اخیر بیش از 8000 پزشک عراقی به کشورهای همسایه مهاجرت کرده اند.

نقام حسین، پزشک متخصص عراقی که این کشور را بیش از یک دهه پیش ترک کرده بود در این باره گفت:« در بازگشت به عراق دیگر شانسی برای زندگی کردن به عنوان یک پزشک موفق را نخواهیم داشت چون همیشه نبود امنیت و آدم‌ربایی ما را تهدید خواهد کرد.»