رد نمی‌کنم که تهران در حوزه نور عقب‌ماندگی دارد

دوات آنلاین-وظیفه نورپردازی شهر تهران بر عهده سازمان زیباسازی است. بنا بر مصوبه شورای شهر تهران این سازمان باید طرح‌ جامعی را که در آن الگوی نورپردازی در شهر مشخص باشد، به شورای شهر ارائه کند. لایحه‌ای که عیسی علیزاده، رئیس سازمان زیباسازی در گفت‌وگو با «جامعه پویا» از مراحل پایانی آن خبر می‌دهد. او همچنین در صحبت‌هایش از وضعیت‌ نور تهران و اقدامات این سازمان می‌گوید.

‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌منتقدان می‌گویند نورپردازی در تهران از هیچ الگویی پیروی نمی‌کند و در‌حال‌حاضر حتی نواحی مختلف یک منطقه نیز به‌صورت یکسان نورپردازی نمی‌شود. آیا شما این موضوع را می‌پذیرید؟

در بحث نورپردازی باید بگویم هیچ منطقه‌ای بدون هماهنگی با سازمان زیباسازی نمی‌تواند اقدام به نورپردازی کند. اینکه یک ریسه را جلوی ساختمانی نصب کنند، از نظر ما نورپردازی نیست. نورپردازی یعنی کاری که ما در حد فاصل بین چهارراه ولیعصر تا تجریش و در درخت‌ها انجام دادیم یا تمامی نورپردازی‌هایی که در بلوار کشاورز، بنای تئاتر شهر، اماکنی مثل برج آزادی و برج میلاد انجام می‌شود، با هماهنگی سازمان زیباسازی است.

 ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اقدامات سازمان زیباسازی در حوزه ارتقای نورپردازی شهر تهران چه بوده است؟

لایحه نورپردازی شهر تهران در حال آماده‌سازی است و مطالعات آن از سوی کارشناسان در حال انجام است. حتی شورای تخصصی نور در سازمان زیباسازی تشکیل شده است تا پروژه‌های فاخری که بناست در تهران و در سطح شهری دیده شود، از طرف این شورا تأیید ‌شود که متشکل از استادان دانشگاه‌های تربیت مدرس و تهران است و هیچ‌کدام از آنها رابطه استخدامی با سازمان زیباسازی ندارند. در این میان سازمان زیباسازی سه دوره جشنواره نورپردازی برگزار کرده است. با‌این‌حال باید تأکید کنم نورپردازی نیاز به کارهای تخصصی و هماهنگی دارد.

هماهنگی به این معنی که وقتی ساختمانی در شهر به‌صورت کلان ارتفاع زیادی دارد و برج محسوب می‌شود و اماکنی که بزرگ‌تر از حد منطقه هستند، نورپردازی‌شان در طرح اولیه دیده شود. حتی این تعامل را با نمای ساختمان‌ها نیز داشتیم؛ به این معنی که نورپردازی در نما هم با توجه به استانداردها باشد. نورپردازی‌ای خوب است که منبع نور دیده نشود، یعنی ما ندانیم که از کجا نور تابیده می‌شود. این موضوع زمانی اجرائی می‌شود که طراح و معمار ساختمان از ابتدا در طرح اولیه به این موضوع توجه کند.

اما نکته دیگری که در بحث نورپردازی وجود دارد، نور مزاحم است. در‌حال‌حاضر ما در تهران نور اضافه داریم. مثلا در جایی ما نورپردازی می‌کنیم و بعد شرکت برق هم برای انجام وظیفه خود در حوزه روشنایی آنجا را روشن می‌کند که این دو با هم تزاحم دارند. در اصول نورپردازی آمده است که نورپردازی نباید به‌صورت زائده باشد و مکان، معبر یا هر المانی که نورپردازی می‌شود، همان‌طور‌که در روز دیده می‌شود، در شب هم دیده شود و نه بیشتر و نه کمتر به آن توجه شود. این مهم زمانی امکان‌پذیر خواهد بود که طرح جامع نورپردازی به طرح جامع روشنایی منضم شود. الان من نمی‌دانم و هیچ‌وقت هم به دنبال آن نرفته‌ام که بدانم مکانیزم شرکت برق برای روشن‌کردن معابر چیست و مبنای آن بر چه اساس است. گهگاه در معبری نور خیلی زیادی داریم؛ اما در معبر دیگری با همان سطح و تردد سواره و پیاده نور کامل وجود ندارد. ما هنوز به این موضوع ورود نکرده‌ایم؛ زیرا روشنایی وظیفه سازمان زیباسازی نیست؛ ولی نمی‌توان این دو موضوع را جدا از هم دانست.

‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نقش شرکت برق و وزارت نیرو در این حوزه چیست؟

موضوع این است که دو حوزه نورپردازی و روشنایی را باید از هم جدا کرد. براساس مصوبات موجود درباره تکالیف و وظایف دستگاه‌‌ها روشنایی جزء وظایف وزارت نیرو  و شرکت برق است و نیازی به لایحه و طرح ندارد؛ چراکه شرکت برق موظف است تمام فضاهای عمومی معابر و اماکنی را که به‌تازگی احداث شده‌اند، روشن کند. اما باز سازمان زیباسازی به‌رغم اینکه وظیفه‌ای در این حوزه نداشته است، به دلیل احساس کمبود منابعی که در بعضی از پروژه‌های شرکت برق وجود داشته است، حتی روشنایی را هم انجام داده‌ است. به‌طور مشخص در منطقه هرندی، منطقه 12 در کاروانسرای سنگی یک و دو بسیاری از هزینه‌های مربوط به روشنایی را سازمان زیباسازی به عهده گرفت.

ما با شرکت برق از دو قسمت مرتبط هستیم؛ نخست اینکه ایمنی نورپردازی رعایت شود و شرکت برق آن را تأیید کند تا منجر به خسارت و حادثه نشود. تأمین برق موضوع دیگری است که ما را با شرکت برق مرتبط می‌کند. من معتقدم اگر باید طرح جامعی برای نورپردازی تدوین شود، شورای شهر تهران طرح جامع نورپردازی را به طرح جامع روشنایی اضافه کند؛ به این معنی که الگوی روشنایی را مشخص کند. اگرچه من معتقدم در 10 سال اخیر اتفاقات خوبی در نورپردازی شهر تهران افتاده است؛ اما از آنجا که زندگی شبانه ما مستلزم نور است، رد نمی‌کنم که  تهران از این نظر از خیلی از کشورهای پیشرفته عقب است. در این میان این نکته را باید به‌عنوان ضعف سیستم آموزشی پذیرفت که ما رشته‌ای به نام نورپردازی در دانشگاه‌ها نداریم که همین باعث ایجاد خلأ نیروی انسانی و تخصصی در این حوزه می‌شود.

‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تدوین طرح جامع نورپردازی شهر تهران در چه مرحله‌ای است؟

طبیعی است طرحی که از سوی ما ارائه می‌شود، رفت و برگشتی بین ما، شورای کارشناسی، تیم فنی و در‌نهایت شورا دارد. ‌این طرح از نظر سازمان در مراحل نهایی است. بعد از تقدیم به شورای شهر قطعا در کمیته‌هایی بررسی می‌شود. ممکن است اعضا نظرات اصلاحی داشته باشند و این طرح را برگردانند تا کارهای اصلاحی روی آن انجام شود.

 ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌در این طرح به‌چه نکاتی توجه شده است؟

یکی از نکات این است که در بناهای فاخر و بزرگ در سطح شهر موضوع نورپردازی از همان ابتدا در طرح اولیه دیده شود. تکیه بر الگوهای مصرف و تولید داخلی، انرژی‌های پاک و استفاده از لامپ‌های مصرف که آلودگی بصری ایجاد نکند و مبتنی بر صنعت داخلی باشد، مواردی است که در نظر گرفته شده است. در این طرح آمده است نورپردازی‌های مربوط به اماکن تاریخی با هماهنگی سازمان میراث فرهنگی باشد و نورپردازی مربوط به ارگان‌های خاص با هماهنگی آن سازمان باشد. البته باید بگویم در لایحه طرح جامع جزئیات دیده نمی‌شود و فقط یک‌سری دستورات و سیاست‌گذاری‌ها مدنظر قرار می‌‌گیرد.

‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آیا میزان نور تهران پذیرفتنی است؟

شهر تهران در مقایسه با گذشته نور قابل قبولی دارد حتی در مقایسه با شهرهای کشورهای دیگر که در سطح شهر تهران قرار دارند؛ اما اگر بخواهید تهران را با دبی مقایسه کنید، باید بگویم نه.