طرح کمیسیون قضایی مجلس برای کاهش مهریه

دوات آنلاین-این روزها دوباره بحث کاهش تعداد سکه‌های مهریه مطرح شده تا جایی که کمیسیون قضایی مجلس شورای اسلامی طرحی را در دست تدوین دارد تا با مبنا قراردادن 14 سکه بهارآزادی آمار زندانیان مهریه کاهش پیدا کند و زنان را به گونه‌ای مجاب نمایند تا هنگام عقد تنها به 14 سکه بسنده کنند. اما در این خصوص دو سؤال مهم مطرح می‌شود، سؤال اول این است که آیا به لحاظ شرع مقدس اسلام می‌توان برای مهریه سقف تعیین کرد و سؤال دیگر این است که از آن جایی که مهریه تنها پشتوانه زن به شمار می‌رود این مقوله به معضلات اجتماعی زنان پس از طلاق دامن نخواهد زد؟

 ابوالفضل ابوترابی، عضو کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی در این باره می‌گوید چندین هزار نفر به‌دلیل بدهی مهریه در زندان هستند به همین خاطر نمایندگان طرحی را تدوین کردند که براساس آن 14 سکه به‌عنوان معیار محاسبه مهریه در محاکم قضایی در نظر گرفته شود، همچنین در این طرح پیش‌بینی شده افرادی که می‌خواهند در آینده ازدواج کنند با توجه به شرایط فعلی 14 سکه بهار آزادی را به‌عنوان مهریه در نظر بگیرند.

سهراب سلیم‌زاده، حقوقدان و وکیل دادگستری با استناد به قانون مدنی و فقه مقدس اسلام در این باره می‌گوید: بحث تعیین سقف برای مهریه با شرع اسلام و اصول حقوقی سازگار نیست و هیچ منعی برای میزان سکه یا میزان ارزش مهریه قرار داده نشده یعنی طرفین آزاد هستند هر مقداری که می‌توانند بر مبنای اصل آزادی قراردادها به‌عنوان مهریه قرار دهند.

به‌گفته او برای کاهش تعداد زندانیان مهریه به لحاظ قانونی تنها می‌توان شرایط وصول مهریه را تغییر داد، البته آنچه که در این زمینه قابل توجه است این نکته است که حتی برای دریافت 110 سکه یا حتی یک سکه چنانچه مرد عدم تمکن مالی خود را به همراه دو شاهد ثابت کند و قاضی هم حکم اعسار صادر کند، فرد زندانی نخواهد شد. در چنین مواردی میزان مهریه قسط‌بندی می‌شود و حکم زندانی ندارد، افرادی که در حال حاضر به‌دلیل بدهی مهریه در زندان هستند یا نتوانستند حکم اعسار بگیرند یا در پرداخت اقساط کوتاهی کرده‌اند.

سلیم‌زاده با تأکید بر اصل آزادی اراده در قراردادها توضیح می‌دهد: فرد می‌تواند به هر میزان خود را مدیون کند در نتیجه تنها می‌توان دریافت و شرایط وصول را محدود یا مشروط کرد به گونه‌ای که شرایط دریافت مهریه سخت‌تر باشد و این امر یعنی همان تقسیط مهریه.

وی در ادامه به لزوم فرهنگسازی در این حوزه اشاره کرده و می‌افزاید: بجای اینکه بیشتر انرژی صرف سخت شدن دریافت مهریه شود، بهتر است فرهنگ‌سازی بیشتر صورت گیرد و به قوانین حمایتی بانوان همانند لایحه منع خشونت علیه زنان یا قوانین مرتبط با کانون خانواده بیشتر توجه شود.

مردان و نگاه قیم مآبانه آنها

نیره توکلی ریشه همه مشکلات را در فرهنگ‌سازی می‌داند، این فعال حقوق زنان به انواع عروسی‌ها به قول معروف ریخت و پاش‌ها اشاره می‌کند و به خبرنگار ما می‌گوید: بعضاً شاهد هزینه‌های عجیب و غریبی مانند عکاسی‌های عروسی در خارج از کشور و نمونه‌هایی از این دست هستیم، در بسیاری از ازدواج‌ها عقد و تعیین میزان مهریه به نوعی خودنمایی و تشخص بخشی تبدیل شده و افراد می‌خواهند هویت خود را با خرید و فروش بالا ثابت کنند.

به‌گفته این استاددانشگاه گویی در عقد ازدواج بحث فروشندگی و خرید مطرح است و زن و مرد در حال امضای قراردادی یک طرفه هستند در حالی که وقتی دو نفر به لحاظ خدماتی که به یکدیگر می‌دهند به‌صورت عادلانه سهم داشته باشند هیچ مشکلی به وجود نخواهد آمد، مهریه هم چون چک بی‌محلی است که موجودیت ندارد. از طرفی تعیین مهریه به نوعی کسب و کار برای برخی افرادسودجو تبدیل شده و از طرف دیگر حقوقی مانند حق داشتن شغل، ممنوعیت خروج از کشور، حق طلاق، حضانت و امثال آن دست و پای افراد را می‌بندد و در نهایت هر دو طرف با چانه زنی‌های فراوان زیر بار تعهدات ناخواسته خواهند رفت.

توکلی معتقد است: زندگی مشترک باید بر اساس عشق و عاطفه و اطمینان باشد و طرفین نباید به هر وسیله‌ای یکدیگر را مرعوب کنند. البته در این میان نمایندگانی با بینش مردمحور بدون اینکه به همه جنبه‌های زندگی افراد توجه کنند تنها مهریه را معلول دیده و زمینه اجحاف و تحمیل را فراهم می‌کنند. هنوز نگاه‌های مردان مجلس ما قیم مآبانه است. متأسفانه این نگاه حتی در مجامع دانشگاهی هم وجود دارد، زمانی مشکلات کمرنگ می‌شوند که نظام مردسالاری و بینش مردمحور از جامعه برچیده شود.

لزوم بازنگری در روند وصول مهریه

محمد کاظمی، عضو کمیسیون حقوقی، قضایی مجلس شورای اسلامی نیز در این زمینه به «ایران» توضیح می‌دهد: طرح مطرح شده، طرح خاصی نبود و فعلاً هم متوقف شده زیرا با مسائل فقهی در تقابل است. در ماده 10 قانون مدنی هم تحقق توافق طرفین چنانچه خلاف شرع و قانون نباشد، قابل عمل و اجرا است. من با اجرای این طرح به گونه‌ای دیگر موافق هستم.

به پیشنهاد این نماینده مجلس، شرعاً فردی را که استطاعت ندارد نباید زندانی کرد، زندانی کردن فردی که مفلس است ضرورتی ندارد اما می‌توان با تقسیط و تغییر قوانین مربوط به وصول مهریه مشکلات را کمتر کرد.

نباید پشتوانه خانم‌ها را از بین ببریم

جلیل رحیمی جهان آبادی نماینده مجلس نیز درباره این طرح به خبرنگار ما توضیح می‌دهد: بحث کاهش مهریه هم جنبه‌های مثبت دارد و هم منفی، به‌دلیل کمک به کاهش زندانیان مهریه و کم شدن فشار مالی بر مردان جنبه مثبت دارد اما با اجرای چنین طرح‌هایی پشتوانه حداقلی زنان هم از بین می‌رود. در کمیسیون قضایی بحث‌های کارشناسی در این زمینه در حال انجام است. من به شخصه با این طرح مخالفم زیرا مهریه تحمل دوران بعد از طلاق را برای زن آسان می‌کند، برای کاهش آسیب‌های اجتماعی نباید زن بی‌سرپناه و بی‌پشتوانه مالی بویژه در شهرهای بزرگ رها شود. در نظر داشته باشیم که اسلام هم در این خصوص سختگیری نکرده و مهریه را عندالمطالبه قرار داده است تا زن در صورت نیاز برای ادامه زندگی اطمینان خاطر داشته باشد.

نیم نگاه

تنها حقوق حقه یک زن ایرانی، مهریه است

طیبه سیاوشی، عضو فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی در زمینه طرح معیار محاسبه مهریه و کاهش تعداد آن می‌گوید: چندی پیش این طرح مطرح شد ولی رأی نیاورد، در این باره با حقوقدان‌ها صحبت کردم، به لحاظ حقوقی وقتی قراردادی بین دونفر منعقد می‌شود طرفین هستند که میزان را مشخص می‌کنند.

به‌گفته این نماینده مجلس که مخالف طرح مذکور است، تنها حقوق حقه زنان، مهریه است. آن چه که باید به آن توجه شود این است که در زمینه تعیین میزان مهریه باید فرهنگسازی شود، مردان نباید تحت تأثیر احساسات و نه بر اساس عقل و منطق متعهد شوند. سیاوشی در ادامه با اشاره به دیداری که روز گذشته با لاریجانی داشتند، می‌افزاید: به ایشان گفتیم که بهتر است مسائل حوزه زنان و خانواده را به ما بسپارند تا آسیب‌های کمتری متوجه زنان باشد. وی در نهایت خاطرنشان می‌کند: این طرح ناپخته و کارشناسی نشده بود و در عین حال مسائلی اینچنینی تنها با آموزش و فرهنگسازی حل می‌شوند.

منبع: ایران