چرا و چگونه به دریاچه گهر برویم؟

دوات آنلاین-بعد از این که حداقل چهار ساعت در یک مسیر مال‌رو که بخش عمده آن سراشیبی تند و رو به آفتاب است، گردنه‌ای را دور بزنید، باورتان نخواهد شد که نگین آبی شفاف روی حلقه رشته‌کوه زاگرس را خواهید دید.

ارتفاع بیش از دو هزار متر از سطح دریا،‌ درست وسط قله‌های تیز زاگرس، در منطقه حفاظت‌شده اشترانکوه،‌ دریاچه «گهر» قرار دارد، آبش آن قدر زلال است که بی‌اغراق می‌توانید تا یک متر جلوتر از ساحلی که ایستاده‌اید، ‌کف دریاچه را ببینید.

 دریاچه  گهر در استان لرستان است،‌ دو مسیر دسترسی به آن وجود دارد که یکی از آن‌ها، از درود و ازنا می‌گذرد،‌ بعد از این که وارد ازنا بشوید، (از تهران حدود 5 ساعت راه است) می‌توانید ماشین‌هایی را در همان ترمینال پیدا کنید که شما را تا پاسگاه حفاظت محیط زیست منطقه اشترانکوه از یک مسیر پر پیچ بالا می‌برند، اگر فصل ممنوع باشد، برای ورود به عنوان طبیعت‌گرد و کوهنورد باید قبلا از سازمان حفاظت محیط زیست مجوز ورود دریافت کرده باشید، اگر ‌در فصل ماهیگیری باشد، ‌می‌توانید وارد منطقه شوید و از اینجا مسیر دسترسی به این نگین آبی شروع می‌شود.

در آغاز راه چشمه اول قرار دارد،‌ مسیر آب را سنگ‌چین کرده‌اند که به یک حوض کوچک می‌رسید،‌ بعد از چند صد متر پیاده‌روی سبک در یک سربالایی با شیب ملایم، مسیر اصلی کوبیده شده با شیب تند آغاز می‌شود،‌ در میانه این راه و بعد از تمام شدن سراشیبی یک چشمه دیگر با آب آشامیدنی هست که به «چشمه دوم» معروف است، در کنار آبریز آن محلی برای استراحت هم در نظر گرفته شده، که بعضی کوهنوردها آنجا چادر می‌زنند و روی سطح سیمانی‌اش آتش روشن می‌کنند.

از استراحتگاه که بگذرید، با ردکردن رودخانه‌ای که خروجی آب گهر است، تقریباً نیمی از مسیر را طی کرده‌اید و باقی راه، مال‌رو با شیب نه چندان تند است و بعد از حدود دو ساعت پیاده‌روی، دریاچه‌ای که هیچ از آن معلوم نبود،‌ از پشت گردنه‌ای که دور زده‌اید به چشم خواهد آمد.

مقام‌های محلی می‌گویند سالانه حدود 70 هزار نفر به دیدن این دریاچه می‌روند؛ عده‌ای برای ماهیگیری،‌ برخی برای شنا در آب سرد دریاچه، برخی دیگر هم کوهنوردان و طبیعت‌گردها هستند. به همین دلیل است که حوالی دریاچه محل مخصوصی برای چادر زدن ایجاد و سرویس بهداشتی،‌ ایستگاه امداد و حتی چند باتری خورشیدی برای شارژ تلفن و چیزهای دیگر در آن پیش‌بینی شده است.

در ضلع شرقی دریاچه که دسترسی به آن کمی مشکل است،‌ با فاصله از دریاچه گهر، دریاچه دوم گهر قرار دارد که آب بسیار زلالی دارد. وسعت منطقه جنگلی در این منطقه کم و پوشش جنگلی آن تنک است اما این‌قدر هست که سایه دائمی داشته باشد و بشود در زیر درختان به جریان آب روی زمین خیره شد و گذر عمر را تماشا کرد.

در فصل ماهیگیری با پرداخت رقم ناچیزی برای دریافت مجوز می‌شود قلاب انداخت و از آب سرد دریاچه قزل‌آلا گرفت؛ البته تعداد ماهی‌ها زیاد نیست و با تجربه‌ها می‌گویند که نمی‌شود در یک روز بیش از سه ماهی از آب گرفت.

در منطقه تا به حال پلنگ ایرانی، خرس قهوه‌ای، کل و بز، قوچ و میش، گربه وحشی، کفتار، گرگ، روباه، شغال، شنگ، کبک دری، کبک، عقاب طلایی، کرکس، کرکس مصری، شاهین، بالابان، دلیجه کوچک، سهره طلایی، سهره نوک بزرگ، سار صورتی، جی جاق، لاک‌پشت مهمیزدار، آگامای صخره‌ای فلس درشت، گرزمار، افعی شاخدار و سوسمار مارچشم دیده شده است. برخی از این گونه‌ها در معرض خطر انقراض هستند اما تعدادشان آن‌قدرها زیاد نیست. گزارش تازه‌ای از حمله آنها به گردشگرانی که به سمت گهر می‌روند در دست نیست. گاهی شکار غیر قانونی حیوانات و بخصوص پرنده‌های کوچک مثل کبک و همین‌طور جمع‌آوری بی‌رویه و بدون مجوز گیاهان دارویی در منطقه گزارش شده است. 

 پوشش گیاهی منطقه چیزهایی مثل بلوط ایرانی، ارس یا سروکوهی، بادامک، گلابی وحشی، زالزالک، گون، درمنه، بومادران، آویشن، سریش ایرانی، لاله واژگون، کما، کلاه میرحسن، پونه اشترانکوهی، محلب، شیرخشت لرستانی، سیر، موسیر و مانند این‌هاست که فعلاً به خاطر توجه مردم محلی و مراقبت‌های سازمان محیط زیست از دسترس گله‌های دام در امان است، اما از ارتفاع که نگاه کنید کلونی‌های زنبورداران را می‌توانید.

نگرانی‌های زیادی در مورد تنک شدن پوشش گیاهی زاگرس وجود دارد؛ علاوه بر چرای دام، گرم شدن هوا که باعث افزایش آتش‌سوزی جنگل‌ها و استپ‌ها می‌شود،‌ شکار حیواناتی مانند گراز و سنجاب که نقش مهمی در بازسازی پوشش گیاهی بویژه ترمیم جنگل‌های بلوط دارند و بی‌احتیاطی طبیعت‌گردها در باقی گذاشتن آتش زنده زیر خاکستر کل منطقه زاگرس و البته منطقه حفاظت‌شده اشترانکوه را تهدید می‌کند. 

پوشش گیاهی منطقه چیزهایی مثل بلوط ایرانی، ارس یا سروکوهی، بادامک و ...است

هرچند متوقف‌کردن برخی از این عوامل از جمله سودجوهایی که به صورت غیرقانونی از محیط زیست استفاده می‌کنند،‌ کمی مشکل است، اما برای طبیعت‌گردها تنها یک جست‌وجوی ساده در اینترنت پیش از سفر به چنین نقاط بکری، می‌تواند به بیشترشدن آگاهی در مورد حیات وحش و محیط زیست و جلوگیری از تخریب بیشتر آن‌ها کمک کند.