کتیبه شکل شاه مربوط به چه دوره ای و در کجاست

دوات آنلاین -بازید فعالان گردشگری از کتیبه قاجاری وانا با یک نگرانی بزرگ همراه بود،​ چراکه کتیبه شکل شاه در وضعیت مناسبی نبود و آنچه آنها مشاهده کردند شمایل بود که در اثر بی‌توجهی در حال ازبین‌رفتن، خوردگی و محوشدن است.

کتیبه شکل شاه در کجا قرار دارد

به نوشته جام جم شکل شاه اثری تاریخی در منطقه لاریجان شهرستان آمل است که به دستور ناصرالدین‌شاه از شمایل او و تنی چند از ملازمانش بر دل صخره‌ای بر سر راه جاده تاریخی هراز (تنگه بند بریده) و در نزدیکی چشمه آب ‌معدنی استراباکو، در تاریخ ۱۲۹۵ ه‍.ق حجاری شده‌ است.

از جاده فعلی هراز، نسبت به این اثر تاریخی دیدی وجود ندارد، چراکه پشت تونل وانا (تونل طویلی بعد از روستای بایجان و قبل از منطقه امیری در مسیر آمل به تهران) قرار دارد. امروزه ساده‌ترین راه دسترسی به آن حرکت پیاده از جبهه جنوبی تونل وانا به سمت شمال پس از گذر از رودخانه و با حدود ۱۰‌دقیقه پیاده‌روی است.

تنگه بند بریده بخشی از راه باستانی هراز در حوالی روستای وانا است که آثار باستانی مربوط به راه قدیم ری به آمل در آن مشهود است. مهم‌ترین این آثار شامل دو دیواره مرتفع به‌صورت دو نیم‌ستون سنگ‌چین است که در ارتفاع زیاد نسبت به بستر رودخانه هراز ساخته شده‌اند.

دستور ناصر الدین شاه

در زمان ناصرالدین‌شاه قاجار و به دستور او مسیرهای قدیمی و مالروی دره‌های هراز و چالوس مرمت، عریض و به راه ارابه‌رو تبدیل شدند. همچنین در سال ۱۲۹۰ ناصرالدین‌شاه مجددا دستور به بهسازی مسیر لاریجان (هراز) داده و حسین علیخان‌وزیر را به سرپرستی این کار منصوب کرد.

بیشتر بخوانید: قلعه تاریخی گلخندان بومهن؛ آدرس و تاریخچه

او نیز با همکاری گاستیگر، مهندس اتریشی که در خدمت دولت ایران بود جاده را به اندازه‌ای پهن کرد که دو ارابه در مسیر مقابل بتوانند بدون برخورد و خطر از آن عبور کنند. با توجه به این‌که پیکرتراشی از دیرباز در ایران رواج داشته و شاهان و فرمانروایان نیز از آن بی‌نصیب نبوده‌اند، این نقش‌برجسته که در محل به شکل شاه معروف است جدیدترین و آخرین نقش‌برجسته تاریخی ایران در بین ۱۰۵ نقش‌برجسته کشف‌شده به‌شمار می‌آید.

بخشی از این اثر تاریخی در خلال جنگ جهانی دوم توسط سربازان شوروی سابق و به دلیل تیراندازی این سربازان به آن از بین رفته ‌است.

این اثر کتیبه و شکل کنده‌کاری‌شده در دل کوه است و اثر مشابهش در تنگه واشی که تصویر فتحعلی‌شاه قاجار را نمایش داده ‌است. رکن‌الاسفار، از معاصران ناصرالدین‌شاه که هردو اثر و هردو پادشاه را دیده‌است نیز نظر مشابهی دارد.