ریشه ضرب المثل باج سبیل گرفتن چیست

دوات آنلاین -یکی از ضرب المثل های رایج فارسی باج سبیل گرفتن است اما این مثل چگونه وارد ادبیات و فرهنگ ما شد و ریشه آن چیست؟

«سپاهیان و سرداران دوران صفویه دو سبیل بزرگ و چماقی داشته‌اند که مرتب آن را نمو و جلا می‌داده‌اند و تا بناگوش می‌رسانیده‌اند که مانند قلابی در آنجا بند می‌شد. شاه‌عباس کبیر سبیل را آرایش صورت می‌شمرد و بر حسب بلندی و کوتاهی آن بیشتر و کمتر حقوق می‌پرداخت.

بیشتر بخوانید: حکایت ضرب المثل شریک دزد و رفیق قافله

این نوع اضافه‌حقوق و مزایا که صرفا برای خاطر سبیل پرداخت می‌شد، در عرف و اصطلاح عوام به «باج سبیل» تعبیر گردید؛ زیرا سبیل‌دارها تنها به همان اکتفا نمی‌کردند، بلکه غالبا و به‌زور از کدخدایان و روستاییان و طبقات ضعیف نیز پول و جنس و اسب و آذوقه می‌ستاندند. این زورگیری بعدها در معنی رشوه هم رواج یافت.

برگرفته از: ریشه‌های تاریخی امثال و حکم، مهدی آملی پرتوی؛ فوت کوزه‌گری، مصطفی رحماندوست.»

منبع: صفحه گروه واژه‌گزینی فرهنگستان و زبان ادب فارسی