کودک آزاری در قانون "چهاردیواری، اختیاری" نیست

دوات آنلاین-تلفن‌های مراکز اورژانس اجتماعی کشور سال پذشته9 حدود 700 هزار بار زنگ خوردند که از این میزان 160هزار نفر از تماس‌گیرندگان وقوع کودک‌آزاری را گزارش دادند. به‌گفته معاون سازمان بهزیستی کشور این آمار نسبت به سال 95 تفاوت معنی‌داری نداشته، البته احساس می‌شود میزان شناسایی، افزایش یافته است

خلاصه‌ای از اظهارات حبیب‌الله مسعودی‌فرید را به نقل از ایسنا بخوانید:

• در کشور و به خصوص سازمان بهزیستی در حوزه پراختن به مسایل کودکان به ویژه بحث آسیب‌های اجتماعی کودکان و به خصوص کودک آزاری و مداخلات اجرایی، جزو کشورهای پیشرو منطقه هستیم. برای مثال یکی از وظایف اورژانس اجتماعی که امروز با 245 مرکز در کشور فعال است، پرداختن به کودک آزاری است و تا پایان سال این 245 به بالغ بر 350 مرکز خواهد رسید. این موضوع نشان می‌دهد کشور به موضوع کودک آزاری بسیار توجه کرده است.
• همین که رسانه‌ها، فعالان اجتماعی، فعالان حوزه کودک و عموم مردم در شبکه‌های اجتماعی نسبت به این موضوع اینقدر حساس هستند و یک مورد از آن در شبکه‌های اجتماعی تا این اندازه توانسته احساسات عمومی را جریحه دار کند، نشان می‌دهد مردم به راحتی از این موضوع عبور نمی‌کنند و کسی نمی‌گوید به ما ربطی ندارد. این حساسیت مردم یک سرمایه است و این سرمایه باید تبدیل به اقدام و عمل شود.
• در بحث قانون، مصوبات سال 1381 مجلس شورای اسلامی وجود دارد. در این قانون عنوان شده است که کودک آزاری یک جرم عمومی است و نیاز به شاکی خصوصی ندارد و حتی اگر کسی از کودک آزاری اطلاع داشته باشد و به مراکز مربوطه اطلاع ندهد مجرم محسوب می‌شود. این موضوعات باید به مردم اطلاع رسانی شود، چرا که برخی فکر می‌کنند اگر کودک آزاری همسایه را اطلاع دهند مراجع خواهند گفت به شما و ما ارتباطی ندارد. در حال حاضر یک لایحه در مجلس وجود دارد که بسیار مترقی‌تر از قانون سال 1381 است که اگر تصویب شود دست بهزیستی و متولیان این موضوع را بیشتر باز خواهد کرد. کمبود قانونی آنچنانی برای ورود به این مبحث وجود ندارد.
• چند راهبرد باید به طور همزمان مورد نظر جامعه قرار بگیرد. نخستین راهبرد، آگاه‌سازی و اقدامات پیشگیرانه است. آموزش مهارت‌های زندگی، آموزش خود مراقبتی و دیگر آموزش‌های مورد نظر به کودکان و به ویژه به والدین باید ارائه شود تا بدانند سهم آن‌ها در این خصوص چیست. این آموزش‌ها باید از طریق آموزش و پرورش، رسانه‎ها، مهدهای کودک، ادبیات کودک و بهزیستی در بدنه جامعه تزریق شود. این آگاه‌سازی می‌تواند تاثیر مهمی داشته باشد که کودکان بدانند با غریبه چطور برخورد کنند؟ در چه مواقعی تحت خطر قرار دارند؟ اگر احساس خطر کردند چگونه رفتار کنند؟ اگر اتفاق افتاد از چه کسانی کمک بخواهند؟.
• کودکان در سنین گوناگون به آموزش‌های گوناگونی نیاز دارند. اینکه در چه موقعی باید به پدر و مادر اطلاع دهند. یا به پلیس اطلاع بدهند و یا با 123 تماس بگیرند. والدین نیز در سنین مختلف فرزندانشان به آموزش‌های مختلفی نیاز دارند تا بیشتر مراقب باشند. هرچه سن کودک بالاتر می‌رود نقش بیشتری می‌تواند ایفا کند و نقش پدر و مادر کمرنگ‌تر می‌شود.
• بخش دیگر آگاه‌سازی قضایی به مردم است که مردم بدانند کودک آزاری در قانون "چهاردیواری، اختیاری" نیست. مردم باید ظرفیت‌های قضایی در رابطه با این موضوع را بدانند و اگر موردی مشاهده شد به مراجع قضایی، پلیس و شماره تماس 123 اطلاع دهند.
• موضوع دیگری که باید مد نظر قرار بگیرد تا کمتر شاهد کودک‌آزاری باشیم، تقویت اقدامات حمایتی از کودکان و نوجوانان است. امروز 10 هزار کودک در 590 مرکز کودکان بی سرپرست و بد سرپرست توسط بهزیستی نگهداری می‌شوند که بالغ بر 85 درصد از آن‌ها حداقل یک والد شناخته شده دارند و تشخیص داده شده برای جلوگیری از کودک‌آزاری و آسیب‌های دیگر باید در مراکز بهزیستی نگهداری شوند.
• راهبرد بعدی، رسانه‌ها هستند که باید با همکاری سازمان‌هایی همچون بهزیستی این اطلاع‌رسانی را مداوم انجام دهند. آموزش‌وپرورش، وزارت علوم، وزارت بهداشت و دیگر سازمان‌ها باید این موضوع را جدی بگیرند و در پروتکل‌های خود اقدامات لازم را بگنجانند. در برخی کشورها در طول مراقبت‌های بارداری آموزش‌های اولیه به والدین داده می‌شود و یا افرادی که احساس می‌شود برای کودک‌آزاری و خشونت خانگی در ریسک هستند را شناسایی و بعد از مشاوره‌های اولیه، بازدیدهای دوره‌ای از منزل ترتیب می‌دهند که کارشناس سرزده به منزل این افراد می‌رود و بررسی می‌کند آیا شواهدی مبنی بر کودک آزاری با خشونت وجود دارد یا خیر؟.
• مطالعه ملی در رابطه با کودک آزاری وجود ندارد. اما آماری که سازمان بهزیستی بر اساس پذیرش خود دارد نشان می‌دهد در سال گذشته از حدود 700 هزار تماس تلفنی نزدیک به 160 هزار تماس در رابطه با کودک آزاری بوده است. یعنی قریب 8.5 درصد از تماس‌های اورژانس اجتماعی در رابطه با این موضوع است. این آمار نسبت به سال گذشته تفاوت معنی داری نداشته است، البته احساس می‌شود میزان شناسایی، افزایش یافته است.
• آخرین راهبرد توجه بیشتر و ویژه به اختلالات روانشناختی است. بسیاری از افرادی که مرتکب کودک آزاری می‌شوند واقعا هیچ اختلال روانی شناخته‌ای ندارند. اما ممکن است برخی از افرادی که کودک آزاری انجام می‌دهند درگیر اختلالات روانشناختی و سایکوتیک باشند. پرداختن به این موضوع و مسایل روانشناختی باید مدنظر قرار گیرد و به اعتقاد من باید در طرح تحول نظام سلامت جایی برای این موضوع مد نظر قرار بگیرد که بتوانیم اختلالات روانشناختی که می‌تواند منجر به آسیب به خود یا دیگران شود را غربالگری کنیم و مداخله‌ای برای درمان آن‌ها انجام دهیم.
• اتفاقات رسانه‌ای که در چند هفته گذشته اتفاق افتاده است اگرچه بسیار تلخ اما یک بعد مثبت دارد و آن نگاه ویژه مردم و دلسوزی مردم است، البته باید توجه داشت کودک آزاری شیوع بیشتری پیدا نکرده است و فقط با توجه به ورود این مسایل به فضای مجازی قدری بیشتر دیده و سریع‌تر نشر داده می‌شود.