آسیبهای نوجوانان در دنیای معاصر

دوات آنلاین-نوجوانی بزنگاه حساسی است که در دنیای تغییریافته کنونی رویارویی با آن از امری ساده و بسیط به  فرایندی دشوار و پیچیده بدل شده است که دیگر نمی‌توان آن را محدود به تربیت و پرورش مهارت‌های روزمره زندگی در چاردیواری خانه و با نقش‌آفرینی افراد نزدیک در خانواده دانست. اگر در دنیای پیشین ورود به عرصه نوجوانی، مقطعی هم‌عرض با سایر مقاطع زندگی نظیر دوران کودکی و بزرگ‌سالی بود و مهم‌ترین ویژگی این دوران مهارت‌آموزی‌هایی مبتنی بر ورود به عرصه‌های کسب درآمد و کارآموزی شمرده می‌شد، امروز دیگر نمی‌توان حل این معادله را ساده تصور کرد.  اگر در گذشته منابع یادگیری و پرورشی انگشت‌شماری برای کودکان و نوجوانان ما وجود داشت، امروز در این عرصه ظرفیت‌های متعددی را می‌توان بر‌شمرد. ورود رقبای جدی در عرصه اجتماعی‌شدن نوجوانان که «رسانه» بر تارک آنها با قامتی بلند ایستاده است، یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های تأثیرگذار در این فضاست. تربیت رسانه‌ای، رقیب جدی و بلامنازع نوجوانان ما در فرایند ورود به دنیای بزرگ‌سالی است. رسانه به‌عنوان عضوی نه‌چندان جدید از اعضای خانواده در فضای مدرنیته کنونی، عنصری است که اگرچه تمامی کنشگران را مورد خطاب قرار داده است، اما بی‌شک نوجوانان آسیب‌پذیرترین گروه از مخاطبان این پدیده هستند. به‌ویژه فضای رسانه‌ای جدید از‌‌جمله اینترنت و شبکه‌های اجتماعی ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد و نوظهوری دارند که ضروری است ملزومات رویارویی با آن، پا‌به‌پای سرعت رشد کمی و کیفی این پدیده ‌توسعه یابد. کشور ما پرکاربردترین کاربران را در فضای مجازی و بازی‌های رایانه‌ای در منطقه دارد که می‌توان به جرئت گفت نوجوانان یکی از اصلی‌ترین و پرجمعیت‌ترین گروه کاربران را در این عرصه به خود اختصاص داده‌اند. بر کسی پوشیده نیست که این فضا با قابلیت‌های دوگانه خود در مرزی باریک بین خیر و شر یا ضرر و فایده حرکت می‌کند و این واقعیت امروز حتی کشورهای پیشرفته و سردمدار رشد و گسترش فضاهای مجازی و رسانه‌ای را بر آن داشته است تا نسبت به کاربرد و ورود نوجوانان خود در این عرصه حساسیت‌هایی به خرج داده و ضمانت‌های اخلاقی و قانونی خود را برای مصونیت کنشگران به‌ویژه نوجوانان از آسیب‌های این محیط در نظر بگیرند. نوجوان عصر حاضر در بسیاری از مؤلفه‌های شخصیتی خود همچون هویت‌پذیری، اعتماد‌به‌نفس و مهارت‌های زندگی بی‌شک از دوستان و گروه‌های مهمی که از عرصه‌های عینی و واقعی به فضاهای مجازی گسیل شده‌اند، تأثیر می‌پذیرند‌. این فضاها با قابلیت سیال‌بودن و نامحدود‌بودن خود مرزهای تاریخی‌، جغرافیایی و فرهنگی را درنوردیده‌اند و بی‌شک آسیب‌ها و چندگانگی‌های فرهنگی را بیش از همه بر قشر نوجوان و آسیب‌پذیر مترتب می‌سازند؛ از‌این‌رو در این میان، رسالت عظیمی بر عهده متفکران و اندیشمندان و پژوهشگران هر کشور است که با درک دغدغه‌های فرهنگی، روش‌های بومی را برای حفظ هویت‌ها و شاکله‌های فرهنگی و انتقال آن از طریق نسل نوجوان و جوان به سرانجام برسانند.