صفر تا صد فتح خرمشهر به روایت شاهدان عینی

دوات آنلاین-آزاد سازی خرمشهر که در روز سوم خرداد سال ۱٣۶۱ خورشیدی پس از ۵۷۸ روز اشغال صورت گرفت را می‌توان مهم‌ترین و بزرگترین پیروزی ایران در جنگ ٨ ساله دفاع مقدس ارزیابی کرد. این رخداد در جریان عملیات بیت المقدس یا الی بیت‌المقدس (به معنا به سوی بیت‌المقدس، یکی از مهمترین و بزرگترین عملیات‌های نیرو‌های مسلح ایران) انجام شد، که توسط سپاه پاسداران و ارتش جمهوری اسلامی ایران به وقوع پیوست. فتح خرمشهر بازتاب جهانی داشت و عراق با از دست دادن آن؛ تکیه گاه سیاسی برای انجام مذاکرات را نیز از دست داد.

فتح خرمشهر بازگشای دری بود که مفتاحِ فتوحات دیگر شد و ایران با انجام عملیات بیت المقدس باعث ایجاد روحیه تهاجمی در بین رزمندگان شد. پس از به وقوع پیوستن این عملیات، نیرو‌های ایرانی موفق به بازپس گیری بیشتر اراضی اشغال شده در آغاز جنگ شدند و جمهوری اسلامی در موقعیت برتر و مسلط نظامی و تبلیغاتی قرار گرفت.

بعد از آزاد سازی این شهر رزمندگان ایرانی در مسجد جامع خرمشهر به نماز ایستادند، مردم هم با شور، شوق و شادی فراوان به خیابان‌ها ریختند و جشن گرفتند و شیرینی پخش کردند. گویا که یک ملت رها شده است. بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران نیز در سوم خرداد ۱٣۶۱ خورشیدی به مناسبت این پیروزی پیامی صادر کردند که در اولین بخش آن آمده است: «خرمشهر را خدا آزاد کرد».

اما چرا خرمشهر را خدا آزاد کرد؟ نقش نیروی ایمان در این عملیات چه بوده و رزمندگان ایرانی چگونه توانستند در مقابل ارتش مسلح و پیشرفته نظامی صدام خرمشهر را فتح کنند.

محمد دزفولی یکی از راویان دوران جنگ و شخصی که خود را سرباز ولایت معرفی می‌کند در گفتگو با خبرنگار گروه استان‎های باشگاه خبرنگاران جوان از اهواز، در خصوص عملیات بیت المقدس گفت: «این عملیات در جبهه جنوب غربی رودخانه کارون با «رمز یا علی ابن ابی طالب (ع)» در تاریخ دهم اردیبهشت ماه سال ۱۳۶۱ خورشیدی آغاز گردید و در تاریخ سوم خرداد ماه با فتح خونین شهر نیز به پایان رسید. هدف از این رزم آزادسازی شهر‌های خرمشهر، هویزه، جاده اهواز-خرمشهر و خارج کردن شهر‌های اهواز، حمیدیه، سوسنگرد و راه ارتباطی اهواز-آبادان از تیر رس توپخانه رژیم بعث و تعیین مرز بین المللی بوده است.

وی با بیان اینکه وسعت منطقه آزاد شده ۵ هزار و ۳۸۰ کیلومتر مربع بوده است، افزود: این نواحی تقریبا ۲ برابر وسعت مناطق آزاد شده در عملیات فتح المبین بود. پیروزی در عملیات فتح المبین و شور و شوق و هجوم نیرو‌های مردمی باعث ایجاد مقدمه‌ای برای عملیات پیروزمندانه بیت المقدس گشت. در حقیقت می‌توان سال ۱۳۶۱ که عملیات‌های پرشکوه فتح المبین، بیت المقدس و ولفجر مقدماتی در آن انجام شد را پرافتخار‌ترین سال جنگ در طول دفاع مقدس دانست، زیرا عمده مناطق تصرف شده جنوب در مناطق عملیاتی، آزاد شدند که مهم‌ترین آن‌ها خرمشهر و اراضی مرزی بوده است، زیرا دشمن آمده بود که باقی بماند.

دزفولی در ادامه بیان کرد: این «رشادت رزمندگان سلحشور اسلام» بود که توانست دشمن را با تجهیزات، امکانات، عقبه گسترده و پشتیبانی حدود ۵۵ کشور جهان، از سرزمین جمهوری اسلامی بیرون کند.

این «سرباز ولایت» از خاطرات شخصی خود می‌گوید که آن زمان در واحد بسیج منطقه ۸ سپاه قرارگاه کربلا مربی عقیدتی بوده و وظیفه نیروسازی و محکم کردن نیرو معنوی و عقیدتی رزمندگان را بر عهده داشته است. وی توضیح می‌دهد که بعد از هر عملیات با ریزش نیرو‌ها مواجه می‌شدیم، بسیاری شهید می‌شدند، برخی زخمی و خلاصه عده‌ای به شکلی از میدان خارج می‌شدند که نیرو جدید باید ساخته و جایگزین می‌گردید.

قربانعلی لاردو، پاسدار سابق و شخصی که در ٨ سال جنگ تحمیلی دوشادوش همرزمان خود برای دفاع از خاک ایران از هیچ کوششی دریغ نکردند، در گفتگو با خبرنگار گروه استان‎های باشگاه خبرنگاران جوان از اهواز، از خاطرات خود در خصوص عملیات بیت المقدس گفت: بعد از عملیات شکستن حصر آبادان که شامل عملیات‌های ذولفقار، طریق القدس و فتح المبین بوده است؛ اقدامات لازم برای عملیات بیت المقدس از جمله جذب و آموزش نیرو را آغاز کردیم. این عملیات با همکاری ارتش جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی صورت پذیرفت.

مرحله اول، عبور از جاده و تثبیت کلیه رخنه ها

وی با بیان اینکه عملیات بیت المقدس ۴ مرحله بود افزود: در مرحله اول آن، در محور قرارگاه قدس (شمال کرخه کور) هیچ خطی به دلیل هوشیاری نیرو‌های عراقی و وجود دژ‌های متعدد شکسته نشد. (هر چند بر اساس شواهد موجود تعداد کمی از یگان‌ها توانستند از مواضع عراقی عبور کرده و منطقه‌ای در جنوب رودخانه کرخه کور را به عنوان سرپل تصرف کنند.) هیچ گردان و تیپی نیز نتوانست جاده اهواز-خرمشهر را در دست بگیرد و تنها یک گردان از دیگر گردان‌ها عبور کرد و جاده را توانست از کیلومتر ۶۸ تا کیلومتر ۱۰۳ این محور ارتباطی را تثبیت و کلیه رخنه‌ها را ترمیم کند.

مرحله دوم، کشف معبر و نفوذ به مواضع دشمن بدون درگیری

لاردو در خصوص مرحله دوم این عملیات که در ابتدا شامل آزاد سازی خرمشهر بود و بعدا از دستور کار خارج گشت، بیان کرد: «در این بخش رزمندگان از جاده عبور کرده و به سمت مرز بین الملل پیشروی کردند و بخش های بسیاری از جاده شلمچه را به تصرف خود درآوردند. البته نا گفته نماند که بعثی‌ها یک میدان مین به عمق ۵۰۰ متر و به وسعت ۷ کیلومتر را برای ما آماده کرده بودند تا نتوانیم عبور کنیم، اما نیرو‌های ما در شب تاریک موفق به کشف معبر می‌شوند و از میدان مین عبور می‌کنیم. ۲ گروهان وارد عمل شد و بدون هیچ گونه درگیری و شلیک و بدون داشتن نیرو‌های اطلاعاتی و تخریب چی به مواضع دشمن که در مرحله اول ۷ یا ۸ تیپ را قلع و قم کرده بود نفوذ می‌کند.» نیرو‌های صدام که در این مرحله متوجه پیشرفت رزمندگان ایرانی شده بودند تصمیم به عقب نشینی گرفتند هر چند برخی از افراد که باقی ماندند به اسارت نیرو‌های ایرانی در آمدند.

مرحله سوم، دستان خالی در برابر ارتش تا بن دندان مسلح

در مرحله سوم عملیات بیت المقدس ۱۹ هزار نیرو نظامی عراقی تا بن دندان مسلح بودند که به دلیل هوشیاری ارتش بعث و تمرکز نیرو در خطوط پدافندی اش، رزمندگان ایرانی توفیق چندانی نیافتند.

مرحله چهارم، عملیات غافلگیرانه و شلیک نهاییِ فتح

این پاسدار سابق با بیان اینکه مرحله چهارم این عملیات در شب آغاز شد و گویا خواست خداوند بود تا بعثی‌ها بخواب بروند، تصریح کرد: نیرو‌های بعثی در این مرحله با حمله غافلگیرانه ما مواجه شدند و توان انجام واکنش را از دست دادند. ارتباط یگان‌های عراقی با فرار برخی فرماندهان در این مرحله قطع شد و رزمندگان اسلام موفق به بستن جاده شلمچه و خارج کردن کامل آن از دست بعثی‌ها شدند و از آنجا که خرمشهر کلید بصره بود صدام نتوانست هیچ کدام از مزدورانش را بر خلاف تمام اقدامات شان برای شکستن حلقه محاصره جاده شلمچه؛ روانه خونین شهر کند.

لاردو گفت: زمانی که به خرمشهر رسیدیم و فرمانده را در رختخواب دستگیر کردیم، باورش نمی‌شد و گمان می‌کرد ما از استخبارات عراق آمده ایم تا او را ببریم. پس از آنکه شروع به پرخاشگری و ایجاد روحیه برای دیگر فرماندهان کرد دستور اعدام او از سوی یکی از نیرو‌ها صادر شد و همانجا کشته شد. البته این اقدام برای جلوگیری از دادن روحیه به دیگر نیرو‌های بعثی انجام شد، زیرا همه گیج بوده و از خواب برخواسته بودند و وقتی فرمانده شان به آن‌ها روحیه دهد، مشخص است که در رزم میان نیرو‌های بسیجی ۵ یا ۶ روز آموزش دیده و فرمانده ۶ الی ۷ سال پرورش یافته چه کسی پیروز است.

هرگز نمی توان منکر نیروی ایمان در تمام طول جنگ ۸ ساله ایران و عراق شد. جنگی که یک سو تجهیزات و امکانات و سلاح ها و تانک های پیشرفته با فرماندهی نیرو های آبدیده بود و یک سو رزمندگان مخلص با دستان خالی، اما ایمان نیرو های ایرانی ورق را به شکلی دیگر برگرداند تا هم پرچم ایران سرافراز بماند و هم مسجد جامع خرمشهر با صلابت و شکوه چشمان را خیره کند.

منبع: باشگاه خبرنگاران