درمان دیابت در طب سنتی

دوات آنلاین-متاسفانه فرهنگ‌سازی دیرهنگام در خصوص ارائه راهكارها و اقدامات موثر در پیشگیری و كنترل بیماری قند باعث شد تعداد زیادی از افراد جامعه دیابتی شوند. با توجه به این‌كه در طب رایج، طول درمان بیماری دیابت طولانی است، در بسیاری از افراد این باور كه با طب سنتی و مصرف داروهای گیاهی در كوتاه‌مدت می‌توانند بیماری‌شان را كنترل و درمان كنند وجود دارد. برای دستیابی به صحت و سقم این باور با دكتر یحیی زینالپور فتاحی، پزشك و دستیار طب سنتی دانشكده علوم پزشكی تهران گفت‌وگویی انجام دادیم.

بیماری دیابت در منابع طب سنتی به نام دیابیطس یا دولاب یا زلق الكلیه نامیده شده و علامت شایع آن تشنگی مداوم بیمار و در پی آن پرنوشی و پرادراری است. خصوصیت این ادرار رقیق و سفید بودن آن است كه اغلب بدون سوزش تخلیه می‌شود. این علائم اگر مزمن شود در دراز مدت قوت بدن را كم كرده و باعث خستگی، لاغری، ضعف، بی‌حالی، تحلیل بدن و كم شدن تعریق می‌شود.

دیابت گرم یا سرد!

در منابع طب سنتی ایران دو نوع دیابت گرم و سرد داریم. منابع مطالعاتی نشان می‌دهد در گذشته دیابت نوع گرم بیشتر بوده ولی امروزه دیابت ناشی از سردی شیوع بالاتری دارد كه بر اساس طب رایج با دیابت نوع 2 كه در اثر سبك نادرست زندگی و چاقی و بی‌تحرکی ایجاد می‌شود مشابهت بیشتری دارد. از دیدگاه طب سنتی بروز دیابت مرتبط با سوء مزاج و بیشتر از نوع سرد بوده و سوء مزاج اعضای مختلف بدن مثل كلیه، كبد، دستگاه گوارش و لوزالمعده به نوعی در این بیماری دخیل و مشابه تغییرات سندروم متابولیك در طب رایج است.

اصل درمان، نگاه داشت تندرستی!

حفظ اصول شش‌گانه یا نگاه داشت تندرستی در طب ایرانی پایه درمان و پیشگیری از دیابت است. مدیریت و اجرای مستمر این شش اصل سبب حفظ تندرستی در بیماران دیابتی می‌شود و جالب‌تر این‌كه در سال‌های اخیر همه مقالات و كتب معتبر طبی تاكید بر تغییر شیوه زندگی را پایه و اساس پیشگیری و حتی درمان دیابت به‌ویژه در افراد پره دیابتیك (پیش دیابت) یا در معرض خطر دیابت دانسته‌اند. این اصول عبارتند از استفاده از غذاها و آشامیدنی‌های متناسب، ورزش معتدل و فعالیت بدنی، خواب و بیداری متناسب، تنفس در هوای سالم، حفظ شادابی و دوری از افسردگی، احتباس و دفع متناسب (شامل تعریق، دفع ادرار و مدفوع و فعالیت جنسی منظم) است.

موثرترین اصول كنترل دیابت

بر حسب این‌كه دیابت نوع گرم یا سرد باشد تدابیر برای كنترل آن متفاوت خواهد بود ولی با توجه به شیوع دیابت نوع 2 كه تقارن بیشتری با سوء مزاج سرد و تر دارد از اصول شش‌گانه فوق چند اصل اهمیت بیشتری پیدا می‌كند. انجام ورزش معتدل و مستمر در طول هفته طوری كه عرق بر تن بنشیند كه بهترین آن پیاده‌روی در هوای آزاد است. پرهیز از مصرف مواد غذایی با طبع سرد و مصرف غذاهای معتدل رو به گرم و اجتناب از غذاهای سودازا همچون فست فودها، كنسروجات، گوشت‌های فرآوری شده (سوسیس و كالباس) و...، درمان یبوست جهت دفع سریع‌تر مواد زائد و سموم بدن و اصلاح خواب شامل پرهیز از خواب‌های روزانه طولانی‌مدت و شب‌بیداری به‌ویژه در فصل زمستان.

درمان با داروهای گیاهی

در طب سنتی جهت كنترل و درمان بیماری دیابت علاوه بر رعایت اصول شش‌گانه، مصرف برخی گیاهان دارویی و داروهای گیاهی، از جمله درمان‌های دارویی تخصصی طب سنتی است كه متخصص بر اساس شرایط و درجه بیماری این داروها را تجویز می‌كند. برخی گیاهان دارویی كه به شكل موردی در كنترل قند خون آن هم برحسب شرایط بیمار موثرند شامل قره قاط، زالزالك، شنگ، سیاهدانه، خرفه، تخم گشنیز، تخم یونجه، برگ زیتون، دارچین، گزنه و غیره هستند.

طولانی بودن مدت درمان

برخلاف باور برخی افراد، در طب سنتی مشابه طب رایج درمان بیماری دیابت طولانی‌مدت است به‌ویژه این‌كه اغلب بیماران در مراحل آخر و دیرهنگام به پزشكان طب سنتی مراجعه می‌كنند.

نكته قابل توجه مبتلایانی كه تحت درمان‌های رایج دارویی یا انسولین هستند و به طب سنتی مراجعه می‌كنند به هیچ عنوان نباید داروی خود را قطع كنند. بلكه تصمیم‌گیری در این خصوص بر اساس شرایط بالینی و جواب آزمایش‌های بیمار و توسط پزشك معالج بیمار خواهد بود.

اورژانسی شدن دیابتی‌ها

قند خون پایین بیشتر به عنوان عارضه و مشكل در بیماران دیابتی مطرح است. اغلب بر اثر مصرف دوز بالای دارو یا انسولین و عدم رعایت تغذیه به‌ویژه در سالمندان و كودكان، احتمال افت قند خون وجود دارد كه با بی‌حالی، ضعف، عرق سرد، سیاهی چشم‌ها و گاهی سنكوپ و افتادن همراه است.

بنابراین بیماران دیابتی باید كاملا مراقب هیپوگلسیمی یا افت قند خون باشند و با مشاهده ضعف، بی حالی و... مقداری عسل یا شكلات میل كنند و اقدامات لازم را برای كنترل قند خون انجام دهند.

 افت قند خون در دیابتی‌ها اورژانسی است و نیاز به رسیدگی و مراقب‌های ویژه دارد.

منبع: جام جم