چه‌طور جلوی ولخرجی‌هایمان را بگیریم؟

دوات آنلاین-ولخرجی از آن نوع رفتارهایی است که گاهی هر کاری که می‌کنیم نمی‌توانیم در برابرش مقاومت کنیم و با این‌که می‌دانیم از نظر مالی در تنگنا قرار می‌گیریم باز هم از خرج‌های اضافی خود نمی‌زنیم. واقعا آیا راهی وجود دارد که بتوانیم جلوی ولخرجی را بگیریم؟ جواب این سوال مثبت است و راه‌های آن را در زیر می‌خوانید:

چرا ولخرجی می‌کنیم؟

دلیل اساسی که ما از پول خرج کردن لذت می‌بریم عدم کنترل احساسات است؛ احساس غم و اندوه از جمله احساساتی هستند که به شدت با احساس عدم کنترل ارتباط دارند. محققان دریافتند که خرید کردن یک روش درمانی برای کاهش احساس غم و اندوه است.

مگ سلیگ، روان کاو و نویسنده کتابِ مشهور 37 راز تغییر موفق می‌گوید: «مطالعات مختلف نشان داده است که بیشتر افراد با خرید اشیاء به شادی‌های موقتی دست می‌یابند اما اثر این شادی به سرعت از بین می‌رود» چراکه با گذشت زمان آن اشیا جذابیت خود را از دست می‌دهند و از طرف دیگر منافع ما هم از بین می‌رود.

تحقیقات دیگر نشان می‌دهد که خلق‌وخوی بد ممکن است باعث ولخرجی شود. افرادی که در شرایط روحی مساعدی قرار ندارند، احتمالاً پول بیشتری خرج می‌کنند چراکه پرداخت پول لذت فوری را به فرد منتقل می‌کند.

یکی دیگر از دلایل ولخرجی حس رقابت در افراد است. مثل‌اینکه همسایه، ماشین مدل‌بالا می‌خرد و ما هم احساس می‌کنیم، نباید از آنها عقب‌تر باشیم یا فلانی برای عید، کل وسایل زندگی‌اش را تغییر می دهد و ما هم باید عوض کنیم؛ درحالی‌که افراد با توجه به شرایط مالی خود دست به اقدامات این‌چنینی می‌زنند و ما با مقایسه خود با دیگران تنها به فشار مالی و استرس دچار می‌شویم.(1)

همچنین متخصصین مشخص کرده‌اند که انفعالات مغزی نقش بزرگی در عادات اقتصادی شما بازی می‌کنند. ریک (Rick)، سایدر (Cyder) و لونشتاین (Loewenstein) در مطالعه‌ای که در مجله «پژوهش مصرف‌کننده» به چاپ رسید، مغز شرکت‌کنندگان را در حالت تظاهر به تصمیم‌گیری برای خرید، مورد اسکن قراردادند. آن‌ها طی این اسکن شاهد افزایش فعالیت در نقطه‌ای از مغز به نام «اینسولا» بودند که در مواجهه با تجربیات ناخوشایند انگیخته می‌شود. هرچه «اینسولا» بیشتر تحریک شود، تمایل شما برای عدم انجام کاری که در حال انجامش هستید، بیشتر می‌شود. در مورد پول، تحریک «اینسولا» می‌تواند شمارا از خرج کردن بازدارد لذا پژوهشگران به این نتیجه رسیده‌اند که احتمالاً افرادی که فعالیت «اینسولا» در مغزشان بیشتر است، افرادی صرفه‌جو هستند و تمایل کمتری به ولخرجی دارند و افرادی با فعالیت کمتر «اینسولا» ولخرج محسوب می‌شوند.(2)

چگونه می‌توان جلوی ولخرجی را گرفت؟

اگر خرید کردن، شمارا در لحظه خوشحال می‌کند و شما به‌نوعی به این شادی کاذب وابسته شده‌اید، بهتر است برای ترک این عادت تلاش کنید. خوشبختانه راه‌هایی برای جلوگیری از ولخرجی، حتی در هیاهوی شب عید وجود دارد که با استفاده از این روش‌ها می‌توانید انگیزه خود را برای خرید، کنترل و ولخرجی خود را کم نمایید:

از پول نقد استفاده کنید

معمولاً افراد پول‌های خود را در بانک پس‌انداز می‌کنند و ازآنجایی‌که مقدار پول موجود در کارت اعتباری بیشتر از پول نقد است، در این صورت تمام توجه‌تان صرف خریدهایتان می‌شود درحالی‌که با استفاده از پول نقد، خود را مجبور خواهید کرد تا به مقدار پولی که خرج می‌کنید، فکر کنید نه خریدهایتان.

 اگر امکان استفاده از پول نقد را ندارید، دو حساب بانکی بازکنید و پول کمی را در کارتی که از آن خریدهایتان را انجام می‌دهید، قرار دهید و مابقی بیشتر آن را در حساب دیگرتان پس‌انداز کنید.

قبل از خرید، به این سوال پاسخ دهید

گاهی واقعاً به لباس یا وسیله‌ای احتیاج دارید و آن را می‌خرید اما یک‌زمانی شما تنها از یک چیزی خوشتان می‌آید و دوست دارید که آن را بخرید؛ در اینجا باید قبل از خرید و یا گرفتن هر تصمیمی صبر کنید و از خود سؤال کنید که آیا واقعاً به آن نیاز دارم؟ آیا خریدن این وسیله از ضروریات است؟ اگر آن لباس یا وسیله خانگی را نخرم، اتفاق خاصی می‌افتد؟ اگر به جواب قانع‌کننده‌ای دست پیدا نکردید از خرید آن صرف‌نظر کنید.

به‌جای خرید، ثبت خاطرات کنید

همان‌طور که اشاره کردیم خرید کردن موجب شادی موقتی افراد می‌شود لذا "به‌جای صرف پول برای چیزهایی که درنهایت از بین می‌روند، پول‌تان را برای چیزهایی که خاطرات پایداری را باقی می‌گذارند، صرف کنید. خاطرات برای همیشه در ذهن شما باقی می‌مانند و می‌توانید از آنها کسب تجربه کنید پس پول بیشتری را از حالا پس‌انداز کنید و به جای خریدهای ضروری و غیر ضروری شب عید، به سفر کوتاه اما لذت بخشی بروید."(3)

کمتر در بازار گردش کنید

بهمن‌ماه، حراج‌های زمستانی آغاز می‌شود و دست‌فروش‌های کنار خیابان، لباس‌هایی را با قیمت مناسب به فروش می‌رسانند که افراد را وسوسه به خرید می‌کنند درحالی‌که ممکن است شما اصلاً به آن لباس احتیاج نداشته باشید و آن را تنها به خاطر قیمت مناسب بخرید، لذا سعی کنید در این ایام سال کمتر در مراکز خرید و بازار رفت و آمد کنید.

همیشه یک لیست خرید داشته باشید

قبل از خرید، اقلام موردنیاز خود را یادداشت و بر اساس آن به خرید بروید.

تحت تأثیر موقعیت‌های خاص قرار نگیرید

در شرایط خاص مثل قبل از عید یا عروسی نزدیکان، مخارج زیاد می شود و افراد تنها به فکر گذراندن این ایام خاص هستند اما گول این حس‌های زودگذر را نخورید و در این موقعیت‌ها سعی کنید هوای حساب‌وکتاب خود را داشته باشید. برای این موقعیت‌ها پول کنار بگذارید و سعی کنید بیشتر از آن خرج نکنید.

پی‌نوشت :

1- ترجمه از مقاله " The Psychology of Spending and How to Avoid Pressure to Spend" که در سایت " chopra.com منتشرشده است .

2-ترجمه از مقاله " The Psychology of Money – How Saving and Spending Habits are Programmed in Your Brain" که در سایت moneycrashers.com منتشرشده است .

3- همان

منبع: تبیان