چگونه از فرزندان نوجوان‌ خود در برابر محتواهای غیراخلاقی فضای مجازی محافظت کنیم؟

دوات آنلاین-والدین امروزی، علاه بر همه مسائل پیشین فرزندپروری با موضوع تازه‌ای درگیر شده‌اند. موضوعی که نمی‌دانند در برابرش چه واکنشی از خود نشان دهند. با فراگیر شدن استفاده نوجوانان از فضای مجازی و بعد از قصه فیلتر شدن تلگرام و شاید به زودی اینستاگرام و نصب فیلترشکن‌ها، ناخواسته دسترسی نوجوان‌ها به فضای پورنوگرافی شدت یافته است. آن‌ها گاهی کاملا اتفاقی و گاهی هم به دنبال کنجکاوی شدید وارد این فضا می‌شوند، بدون آن که پیامدهای آن را بدانند. انتشار پژوهشی درباره «نقش رسانه‌های جدید در اجتماعی شدنِ جنسی دانش آموزان» در سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی که توسط «فردین علیخواه»، جامعه‌شناس منتشر و پربازدید شد، ما را بر این داشت تا نکات مهمی را در این باره با والدین در میان بگذاریم.

آشنایی نوجوان ها با ستاره های غیراخلاقی

«فردین علیخواه» جامعه شناس، در این باره نوشته: «دیروز شنیدم ...   یکی از دانشجویانم در مقطع کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی از پایان‌نامه‌اش دفاع کرد. موضوع پژوهش ایشان نقش رسانه‌های جدید در اجتماعی شدنِ جنسی دانش آموزان بود. او برای شناخت نقش این رسانه‌ها، مصاحبه‌های گسترده‌ای با دانش آموزان دبیرستانی انجام داده بود. یافته‌های جالب او در خصوص موضوع پژوهش در مقاله‌ای مستقل ارائه خواهد شد ولی یکی از یافته‌های او برای من بسیار قابل ‌تامل بود. برخی از دانش آموزان در مصاحبه‌ها گفته بودند: «از زمانی که تلگرام فیلتر شد آن ها برای دسترسی به تلگرام به‌ناچار فیلترشکن‌های متعددی را در تلفن همراه خود نصب کرده‌اند. با نصب این فیلترشکن‌ها به‌تدریج در گروه دوستانشان این خبر می‌پیچد که به‌راحتی می‌توانند به سایت‌های پخش فیلم‌های پورنوگرافی دسترسی داشته باشند. برخی از این دانش آموزان در پاسخ به سؤالی دیگر، حداقل پنج ستاره فیلم‌های پورنو گرافی را نام برده اند.» «علیخواه» در پاسخ به خبرنگار زندگی سلام برای ارائه توضیحات بیشتر درباره این پژوهش گفت: «اجازه بفرمایید پایان نامه آماده شود. ایشان به تازگی دفاع کرده اند و هنوز کار ویرایش نهایی نشده است.»

چند توصیه به والدین

آمار این پژوهش شاید ترسناک به نظر برسد اما هشداری است برای حرکت والدین به سمت آگاهی بیشتر. تنها چیزی که می‌تواند نوجوانان ما را از خطر نجات دهد همین آگاهی است. در مطلب امروز سعی کرده‌ایم برای والدینی که نوجوان دارند راهکارهایی بر مبنای نظرات کارشناسان ارائه دهیم که در هنگام مواجهه با این مقوله به نوجوان‌شان چه بگویند و چگونه بگویند.

اگر نوجوان تان ناگهانی با صحنه غیراخلاقی مواجه شد

ممکن است برای برخی والدین پیش بیاید که بفهمند نوجوان‌شان به صورت ناگهانی در اینترنت صحنه‌ای را مشاهده کرده که مناسب سن او نبوده است. واکنش این والدین در لحظه چه باید باشد؟ طبیعی است که باید از قبل خود را برای این لحظه آماده کرده باشند. در هر صورت، به یاد داشته باشید آن چه که به واقع آسیب‌رسان است، فقط دیدن این تصاویر نیست بلکه نحوه مواجهه شما با نوجوان، پس از دیدن این عکس یا فیلم هم می تواندبه او  آسیب وارد کند.

باید از واکنش شدید و اغراق‌شده بپرهیزید، فریاد نزنید، خشمگین نشوید و به هیچ وجه نوجوان را سرزنش نکنید و نترسانید. همه این واکنش‌های منفی او را تبدیل به آدمی مضطرب، کنجکاو  و مقابله‌جو و پنهان‌کار می‌کند. آرام باشید و اجازه بدهید که نوجوان واکنش اولیه خودش را نشان دهد، ممکن است ترسیده باشد، باید او را آرام کنید. لازم نیست در همان لحظه توضیحی بدهید، مگر این که نوجوان سوال کند، در این صورت با آرامش با او وارد گفت و گو شوید. در این مرحله موضوع را بزرگ نکنید، کافی است او را تسلی دهید و به او احساس گناه منتقل نکنید.

اگر نوجوان تان برای دیدن این تصاویر کنجکاو است

والدین بیش از هر کسی باید بر رفتارهای طبیعی فرزند‌شان آگاهی داشته باشند. به طوری که هر تغییر رفتار یا نشانی از افسردگی و بدخلقی را بفهمند و آن را شاهدی بر اتفاقی خاص بدانند. گاهی این رفتارها به علت مواجهه نوجوان با صحنه‌هایی از رابطه جنسی یا خشونت جنسی در فضای مجازی است. شما با توجه به علایمی می‌فهمید که نوجوان‌تان این صحنه‌ها را دیده و حالاتی از اضطراب و پرخاش را از خود نشان می‌دهد.

اولین نکته این است که به عنوان والدین بدانید کنجکاوی در سنی که نوجوان در معرض فشار جنسی است، امری طبیعی است. طبیعی بودن این موضوع باعث می‌شود خشمگین نشوید. هر قدر از خودتان شناخت داشته باشید و خود را برای این موقعیت آماده کرده باشید، واکنش‌تان موثرتر خواهد بود. قرار نیست بی‌تفاوت باشید، با شناختی که از نوجوان دارید باید خود را آماده گفت و گو کنید. گفت و گویی همراه با احترام و به رسمیت شناختن نیازهای نوجوان. اگر نوجوان به هر دلیل برای گفت و گو به شما فضایی نداد، با یک مشاور خوب صحبت کنید و حتی او را به یک مشاور خوب و امن وصل کنید. اگر فهمیدید نوجوان به دیدن این صحنه‌ها اعتیاد پیدا کرده، با دقت و صبر بیشتری با او برخورد و با مشورت و مطالعه، برای درمان او اقدام کنید. به یاد داشته باشید هر اقدام خشونت‌آمیز و سرزنش‌گرانه نتیجه عکس خواهد داشت.

در گفت وگو با نوجوان درباره این مسائل چه بگوییم؟

مهم است که بدانیم نوجوان به دلیل ارضای یک نیاز ذهنی و جسمی و روانی به دنبال دیدن فیلم و عکس‌های خاص است. کنترل دایم او، برخورد قهرآمیز و محروم کردن او راه مواجهه با این موضوع نیست. همان طور که گفتیم  طرح ضرورت مدیریت این نیاز اولین قدم است و البته در مرحله دوم باید بتوانیم تصورات نوجوان به مقوله رابطه جنسی را با گفت وگوهای موثر واقعی کنیم. اتفاقی که در فضای مجازی نمی‌افتد. نوجوانان بیشترین ضربه را از ناآگاهی و نیز شکل‌گیری الگوی جنسی غیرواقعی متحمل می‌شوند.

تصورات اشتباهی شبیه این که: همه نوجوان‌ها رابطه جنسی دارند، رابطه آدم‌ها را بزرگ سال می‌کند، نداشتن رابطه مساوی است با مشکل‌دار بودن شخص، در اولین رابطه احتمال بارداری و بیماری صفر است، تا زمانی که رابطه کامل نداریم مشکلی وجود ندارد، وقتی عادت ماهانه می‌شویم یعنی باردار نیستیم. همه این توهمات بخشی از فضای ذهنی است که از منبعی اشتباه به دست نوجوان رسیده، به جای انکار و تقبیح کنجکاوی او نظرات صحیح خودتان یا یک مشاور متعهد را جایگزین کنید تا از روش‌های صحیح به پاسخ سوالاتش برسد، اطلاعات خود را افزایش دهید و در یک رابطه پدر-پسری یا مادر-دختری به سوالاتش جواب دهید.

منبع: خراسان- الهام یوسفی