2 مترجم نظر دادند
ترجمه‌های کپی‌شده؛ آفتی برای ادبیات
ترجمه‌های غلط و بدتر از آن ترجمه‌هایی که اصولا ترجمه نیستند بلکه رونوشتی از ترجمه‌های قبلی محسوب می‌شوند این روزها به یکی از آفات ادبیات ما تبدیل شده است.
دوات آنلاین-ترجمه‌های غلط و بدتر از آن ترجمه‌هایی که اصولا ترجمه نیستند بلکه رونوشتی از ترجمه‌های قبلی محسوب می‌شوند این روزها به یکی از آفات ادبیات ما تبدیل شده است.
محمدرضا اربابی، رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی مترجمان در این باره گفت: مسئله کپی‌کاری‌هایی که در ترجمه وجود دارد و مد هم شده است، یک موضوع چند وجهی است که از جمله آن موضوع اخلاق و دیگری موضوع قانون مطرح است. تا وقتی که اخلاق حرفه‌ای جا نیفتد و در کشور ما نهادینه نشود بسیاری از قوانین الکن خواهد بود و قانون هم قطعا موفق نخواهد شد که حقی را وصول کند. مشکل اصلی اخلاق حرفه‌ای است. ما منشور اخلاق حرفه‌ای مترجمان را سال گذشته در انجمن تدوین و ابلاغ کردیم و در دسترس عموم است. ما در این منشور مصادیق نقض اخلاقیات در ترجمه را برشمرده‌ایم اما در حوزه اجرا و قانون ما با یک موضوع بداخلاقی ناشران هم مواجه هستیم که این بعضا سفارش ناشر است.
دغدغه اصلی جماعتی پیوستن به کنوانسیون برن شده در حالی که ما فریاد می‌زنیم کنوانسیون برن تنها راه حل موجود نیست. ما نیاز به این داریم که در داخل کشور، قوانین محکم‌تر و بانفوذ‌تری د شته باشیم
وی افزود: ناشر برای ورود به رقابت تجاری و سرعت بخشیدن به آن سراغ مترجم می‌رود. هیچ وقت مترجم حرفه‌ای کپی‌کاری نمی‌کند. یک مسئله را فراموش نکنید که چنین کاری حرفه‌ای نیست. پس در این وادی ناشر مترجم غیرحرفه‌ای را پیدا می‌کند و می‌گوید فلان کتاب را ترجمه کند. اکثر کار سری است و می‌خواهد ترجمه جدیدی را خلق کند. این با ترجمه سازگار نیست و از مصادیق کتاب‌سازی است. این مسئله از این جهت اهمیت پیدا می‌کند که اثبات آن کار ساده‌ای نیست و قانون باید برای آن راهکار در نظر بگیرد.
رئیس هیأت مدیره انجمن صنفی مترجمان با اشاره به اینکه انجمن صنفی مترجمان نمی‌تواند قانون وضع کند، اظهار داشت: انجمن صنفی با توجه به تشکیل کمیسیون حقوقی در انجمن صنفی و تشکیل کمیسیون انضباطی این امکان را ایجاد کرده است که اگر مترجمی از مترجم دیگر یا ناشری از مترجم و حتی مترجمی از ناشر دیگر شکایتی دارد مبنی بر اینکه اثر او به نوعی بازنویسی شده است، بر اساس مستندات انجمن به وی کمک می‌کند و امکان اثبات این موضوع را فراهم می‌نماید تا زمینه احقاق حقش فراهم شود. قانون باید برای این مسئله راهکار داشته باشد.
اربابی ادامه داد: کپی‌کاری در ترجمه ریشه‌ای به نام ترجمه‌های موازی دارد و در حال حاضر با توجه به آنکه حق اثر از نویسنده اصلی خریداری نمی‌شود؛ اگر خریداری بشود کسی حق انتشار مجدد آن را ندارد. اگر ناشری اثر را خریده باشد هر ترجمه دیگری، با هر کیفیتی اصلا این امکان را ندارد که منتشر بشود. ما در اینجا مشکل قانونی داریم من اسمش را خریدن حق اثر و حق مولفی که باید ایجاد بشود، می‌گذارم. دغدغه اصلی جماعتی پیوستن به کنوانسیون برن شده در حالی که ما فریاد می‌زنیم کنوانسیون برن تنها راه حل موجود نیست. ما نیاز به این داریم که در داخل کشور، قوانین محکم‌تر و بانفوذ‌تری د شته باشیم.
کپی از ترجمه قبلی کتاب منفعت‌طلبانه است و با انگیزه سودجویی و منفعت‌طلبی انجام می‌شود که سرقت ادبی است
مریم مفتاحی مترجم کتاب‌هایی مانند «من پیش از تو» و «من پس از تو» نیز می‌گوید: برخی ترجمه‌های مجدد کپی از ترجمه‌های قبلی است که این کار سرقت ادبی و کتاب‌سازی محسوب می‌شود.
این مترجم با بیان اینکه ترجمه مجدد از کتاب فی‌نفسه اشکالی ندارد، گفت: گاهی یک شاهکار ادبی در ایران به صورت ناقص و ضعیف ترجمه شده است، که در این صورت ترجمه جدید از کتاب ضرورت دارد، منتها ترجمه باید توسط مترجمی قَدَر انجام شود که کتاب را دوباره جمله به جمله ترجمه کند و این‌طور نباشد که از روی ترجمه قبلی رونویسی کند و یا اینکه جملاتش را تغییر دهد و در واقع کتاب‌سازی کند.
او با اشاره به اینکه ایران تابع کپی‌رایت نیست، اظهار کرد: هر ناشری به راحتی می‌تواند هر کتابی را ترجمه و راهی بازار کند، مشکل این‌جاست که ناشران کتاب‌های ترجمه‌شده را بدون کم و کاست منتشر می‌کنند. در واقع ترجمه‌های جدید که کپی شده، نوعی کتاب‌سازی است و این کار، کار خوبی نیست.
مفتاحی با بیان اینکه بهتر است ناشر وقت و انرژی خود را صرف کتابی کند که ترجمه نشده است خاطرنشان کرد: کتاب خوب زیاد است، به قدری که نیاز نیست از یک کتاب چند ترجمه منتشر شود، زیرا این کار دوباره‌کاری است. البته گاهی مترجم جدید کتاب را ترجمه نمی‌کند بلکه رونویسی می‌کند که در این صورت نه وقتی گذاشته و نه انرژی‌ای صرف کرده است؛ فقط کمی ترجمه قبلی را تغییر داده که این موضوع کاملا مشخص است.
او افزود: کپی از ترجمه قبلی کتاب منفعت‌طلبانه است و با انگیزه سودجویی و منفعت‌طلبی انجام می‌شود که سرقت ادبی است. ناشران معمولا کتاب‌های پرفروش مثلا کتابی را که چاپ پانزدهم آن منتشر شده دوباره ترجمه و چاپ می‌کنند که کاملا مشخص است با چه قصدی این کار را انجام می‌دهند.
این مترجم درباره ترجمه‌های موازی نیز اظهار کرد: ترجمه‌های موازی بیشتر به این دلیل است که مترجمان از کار یکدیگر اطلاعی ندارند، مگر اینکه با یکدیگر روابط دوستانه داشته باشند که از کار یکدیگر اطلاع پیدا کنند.
او با بیان اینکه معمولا ناشران عنوان ترجمه‌هایی را که دارند اعلام نمی‌کنند اظهار کرد: یکی از مهم‌ترین و سخت‌ترین بخش‌های کار ترجمه انتخاب کتاب است. ناشران و مترجمان نگران‌اند اگر عنوان کتاب را اعلام کنند، ناشر دیگری اقدام به ترجمه آن کتاب کند و با کار شبانه‌روزی زودتر از آن‌ها کتاب را منتشر کند، به همین دلیل ناشران ترجیح می‌دهند تا زمان انتشار، عنوان کتاب به صورت راز باقی بماند.
این مترجم درباره ترجمه تحت‌اللفظی کتاب‌ها نیز گفت: ترجمه فن و هنر است و بخش زیادی از ترجمه باید آموزش داده شود. مترجم گذشته از اینکه باید به زبان مبدا و مقصد مسلط باشد، باید مقداری دانش کسب کند. به نظرم تجربه در کار ترجمه خیلی مهم است زیرا گاهی اوقات مترجم با ترجمه کردن متن تجربه کسب می‌کند و می‌داند روش ترجمه به چه شکل است.
او با بیان اینکه بدترین ترجمه، ترجمه کلمه به کلمه است گفت: واحد ترجمه کلمه نیست بلکه جمله است. مترجم به دلیل اینکه دانش اندکی از زبان مبدا دارد، در ترجمه اصطلاحات به دام می‌افتد و آن‌ها را تحت‌اللفظی ترجمه می‌کند، که در نتیجه ترجمه بد و ضعیف می‌شود و ارزش و اعتباری که باید داشته باشد نخواهد داشت. همه این‌ها به تجربه مترجم بستگی دارد. مترجم توانمند هرگز تحت‌اللفظی ترجمه نمی‌کند.
این مترجم افزود: ترجمه تحت‌اللفظی در متون ادبی اصلا جواب نمی‌دهد و متون ادبی را در عین وفاداری به متن، معنا و سبک نویسنده باید مقداری آزادتر ترجمه کنیم. البته همه این‌ها به مهارت و تسلط مترجم بازمی‌گردد، هرچند متون علمی خود به خود به سمت ترجمه تحت‌اللفظی نزدیک می‌شود.
12jav.net