کودکان «متکدی» درمعرض بیشترین آزارها

دوات آنلاین-عضو جمعیت امام علی (ع) با استناد به بررسی میدانی این جمعیت درباره ۷۷۱ کودک و ۱۱۷۵ مورد کودک‎‌آزاری در مناطق حاشیه‌ای گفت: ۵۰ درصد از کودکانی که مورد غفلت قرار گرفته و ۵۱ درصد از کودکان در معرض آزار جنسی از آزاری که اتفاق افتاده آگاه نیستند؛ این در حالیست که تنها ۲.۷۲ درصد از کودکان و ۱.۹۵ درصد از خانواده‌ها حاضر به طرح شکایت در مرکز پلیس یا دادسرا بودند.

رویا منوچهری عضو جمعیت امام علی (ع) در سمینار «کودک‌آزاری در سکونت‌گاه‌های فقیرنشین» با حضور طیبه سیاووشی، نماینده مجلس، الهام فخاری عضو شورای شهر، جعفری رییس اورژانس اجتماعی کشور، محمد جواد فتحی نماینده مجلس و تنی چند از اساتید دانشگاه و ... برگزار شد، با ارایه نتایج پژوهش جمعیت امام علی درباره کودک آزاری پرداخت، افزود: جامعه آماری این پژوهش کودکان زیر ۱۸ سال دختر و پسر آزار دیده در سکونتگاه‌های فقیرنشین تحت پوشش جمعیت بوده‌اند. انواع کودک آزاری که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته‌اند شامل کودک آزاری جسمی، جنسی و غفلت مانند ازدواج، اعتیاد، استثمار کودک و... هستند.

دبیر این سمینار با بیان اینکه تعداد کل کودکان بررسی شده ۷۷۱ کودک و تعداد کل موارد کودک آزاری ۱۱۷۵ مورد بود، اظهار کرد: این نکته نشان می دهد که ممکن است یک کودک چندین بار مورد آزار قرار گرفته باشد. از بین این تعداد کودک بررسی شده ۱۶۵ مورد کودک آزاری جنسی، ۴۰۴ مورد کودک آزاری جسمی و ۶۰۶ مورد کودک آزاری از نوع "غفلت" بوده است. همچنین نمونه‌های این پژوهش در بین ۱۸ استان بودند که بیشترین موارد کودک آزاری در تهران،‌ کرمانشاه، بوشهر و قم مورد شناسایی قرار گرفته اند. البته سطح دسترسی جمعیت امام علی در این مناطق بیشتر از سایر نقاط نیز بوده است.

وی در ادامه تصریح کرد: بیشترین موارد کودک آزاری جسمی شامل کتک زدن و تنبیه کردن، ضربه زدن، پرت کردن و ایجاد تکان شدید و ایجاد جراحت بوده است. همچنین انواع کودک آزاری غفلت شامل عدم توجه به سلامت، عدم توجه به تحصیل، استثمار کودک و اعتیاد و استثمار هستند.

منوچهری جنسیت کودکان آزار دیده را ۵۳ درصد پسر و ۴۷ درصد دختر عنوان کرد و گفت: این مساله نشان می دهد علیرغم تصور عمومی که دختران بیشتر مورد آزار جنسی قرار می‌گیرد درصد قابل توجهی از (۳۶ درصد) از آزارهای جنسی متعلق به پسران است. همچنین ملیت کودکان آزار دیده ۶۰ درصد ایرانی، ۳۵ درصد افغانستانی، سه درصد پاکستانی و دو درصد ایرانی افغانستانی بوده است.

دبیر این سمینار با بیان اینکه سن این کودکان اغلب بین ۶ تا ۱۰ سال بوده است، اظهار کرد: تعداد زیادی از کودکان از خردسالی مورد آزار قرار گرفته اند و ۵۵ درصد از کوکان مورد آزار، کودکان کار بودند. بر این اساس در آزارهای جسمی ۶۰ درصد، جنسی ۵۰ درصد و آزارهای نوع غفلت نیز ۵۳ درصد مربوط به محیط کار است.

منوچهری در ادامه به دسته بندی کارکودکان در سکونتگاه‌های فقیرنشین پرداخت و گفت: انواع کار کودک شامل تکدی گری، دستفروشی و مشاغل کم درآمد، زباله گردی و... هستند. کودکان متکدی در معرض بیشترین آزارها بودند و ۳۶ درصد کودکانی که مورد آزار جنسی قرار گرفته بودند تکدی گری می کردند.

وی با تاکید بر اینکه ویژگی خاص کودک آزار دیده که این فرآیند را تسهیل کرده است بیشتر مربوط به ناآگاهی آنها بوده است، تصریح کرد: ۵۰ درصد از کودکانی که مورد غفلت قرار می گیرند و ۵۱ درصد از کودکان در معرض آزار جنسی از آزاری که اتفاق می افتد آگاه نیستند. مسئله ناآگاهی مسئله‌ایست که می‌توان با ارائه آموزش‌هایی از میزان آن کاست تا آزارهای کمتری متوجه کودکان شود.

این فعال حقوق کودک با بیان اینکه از میان ۱۱۷۵ موردی که در پژوهش بررسی شده  تعداد اعضای خانواده ۴۵ درصد از آنها بیش از ۶ نفر بوده است، اضافه کرد: ۳۹ درصد از آزارهای جنسی، ۴۰ درصد از آزارهای جسمی و ۴۵ درصد از آزارهای مربوط به غفلت در خانواده هایی اتفاق می افتد که بیش از ۶ نفر جمعیت دارند.

منوچهری در ادامه تصریح کرد: ۶۰درصد مواردی که مورد آزار بودند فرزندان اول و دوم خانواده بودند. همچنین شغل هایی که در مناطق حاشیه‌ای بیشتر رواج دارند شامل کارگر فصلی، تکدی گری، دست‌فروشی و بزهکاری است و یکی از موارد مهم بزهکاری شامل خرید و فروش مواد است. سرپرست این خانواده‌ها ۳۵ درصد بیکار بوده‌اند که نشان دهنده اهمیت بالای شغل در وضعیت آزاررسانی به کودکان است.

وی با اشاره به وضعیت اعتیاد خانواده‌های حاشیه نشین نیز توضیح داد: درصد قابل ملاحظه‌ای از والدین این کودکان آلوده به مصرف مواد مخدر و مشروبات الکی بوده اند. اعتیاد مناطق حاشیه بیشتر مربوط به در دسترس بودن مواد مخدر در این مناطق است چرا که اولین انتخاب خانواده‌های مهاجر برای کسب درآمد در مناطق حاشیه نشین خرید و فروش مواد مخدر است.

دبیر این سمینار با اشاره به ویژگی خاص خانواده یا سرپرست که آزار دیدن کودک را تسهیل می‌کند، اظهار کرد: این ویژگی ها  شامل اعتیاد والدین، فقر مالی شدید، پرخاشگری و بدرفتاری هستند. بیش از نیمی از کودکانی که مورد آزارهای جسمی بودند، در خانواده هایی بودند که در آنها اعتیاد، پرخاشگری و بدرفتاری وجود داشته است.

وی در ادامه به بررسی ویژگی های محیطی کودکان آزار دیده پرداخت و افزود: محل سکونت حدود ۳۱ درصد از کودکان آزار دیده جنسی پاتوق‌ها و خانه تیمی بوده است. ساختار این محلات به گونه است که این محلات را محل امنی برای آزارگران تبدیل می کند و کودکان در این مناطق بی پناه هستند.

منوچهری با بیان اینکه حدود ۶۰ درصد از آزارهای جنسی در خانه و حدود ۲۸ درصد در محله اتفاق افتاده است، تصریح کرد: این آمار نشان دهنده این است که تا چه میزان خانواده ها و افراد یک محله، در کانون خانواده های ناپایدار به سر می برند.

وی با انتقاد از اینکه چرخه کودک آزاری گاهی هم برای کودک و هم برای والدین عادی تلقی می‌شود افزود: برای حدود ۵۹ درصد از خانواده های مورد بررسی مساله کودک آزاری امری رایج بوده است. همچنین ۵۷ درصد از آزارهای جنسی به شکل مکرر اتفاق افتاده است که این نشان می دهد کودکان در این محلات کاملا بی دفاع هستند و از حمایت های اجتماعی، قانونی و ...برخوردار نیستند.

دبیر این سمینار در ادامه اظهار کرد: ۴۴.۶۹ درصد از آزارگران مردان و ۱۷.۱۶ درصد زن و نزدیک به ۳۹ درصد نیز نامشخص بوده اند. همچنین سن آزارگران بیشتر بین ۳۰ تا ۳۹ سال و ۴۰ تا ۴۹ سال بوده است. حدود ۶۱ درصد از آزارگرها والدین کودک، ۸ درصد خویشاوندان و ۸ درصد نیز بدون نسبت فامیلی بودند که شامل ۶۹ درصد از آزارهای جسمی توسط والدین و ۳۱ درصد آزارهای جنسی به وسیله والدین اتفاق افتاده است.

وی با تاکید بر اینکه از میان کودک آزاری‌های جنسی که آزارگر پدر بوده است ۱۰۰ درصد آنان اعتیاد داشته و ۶۳ درصد آنان نیز بیکار بوده‌اند، اظهارکرد: بر اساس این پژوهش ۳۲ درصد از آزارگرها "بیکار" بودند. بنابراین بارزترین مشخصه آزارگران اعتیاد و بعد هم بیکاری است.

منوچهری با اشاره به پیامدهای جسمی و روانی کودک‌آزاری توضیح داد: پیامدهای جسمی شامل اختلال در رشد، جراحت، کبودی و خراشیدگی و...هستند.پیامدهای روانی آزار جسمی شامل پرخاشگری، گوشه گیری، تمایل به آزار جسمی دیگران، اختلال رشد و ... بوده و پیامدهای روانی آزارهای جنسی نیز شامل گوشه گیری، تمایل به آزار جنسی دیگران، تمایل به آزار جسمی دیگران، خودزنی و ... هستند.

وی با اشاره به دیدگاه‌های کودک و خانواده نسبت به کودک‌آزاری توضیح داد: در میان آزارهای جنسی مورد بررسی بیش از ۶۰ درصد از کودکان آزار دیده درک صحیحی از مشکل به وجود آمده نداشتند. همچنین دیدگاه خانواده نسبت به آزار کودکان به این شکل بوده است که آنها تنها ۷.۴۳ درصد آزار جسمی و غفلت را مسئله غیرعادی می‌دانستند. همچنین تنها شش درصد از آنها مسئله آزار جنسی را پیگیری می‌کند.

این فعال حقوق کودک در ادامه تصریح کرد: تنها ۲.۷۲ درصد از کودکان حاضر به طرح شکایت در مرکز پلیس یا دادسرا و تنها ۱.۹۵ درصد از خانواده‌ها حاضر به طرح شکایت در مرکز پلیس یا دادسرا بودند. همچنین کمتر از یک درصد خانواده‌ها از راهکارهای مقابله با کودک آزاری آگاهند. بیش از ۸۱ درصد از کودکان آزاردیده نیز آموزش خود مراقبتی نداشته‌اند که نشان می دهد آموزش درست تا چه حد از وقوع فجایع پیشگیری می کند.

وی با بیان اینکه چهارچوب نظری مورد استفاده در این پژوهش شامل مطالعه و مشاهده بوده است، افزود: روش نمونه گیری نیز به شکل تصادفی خوشه‌ای یعنی تقسیم جامعه آماری به خوشه‌های مختلف (مناطق جغرافیایی و انتخاب تعدادی نمونه تصادفی از هر خوشه بوده است. مواردی که به این پرسشنامه‌ها اعتبارمی‌دهند نخست ارزیابی اولیه پرسشنامه به صورت تکمیل آزمایشی فرم توسط مددکاران جمعیت امام علی بوده و در مرحله دوم پرسشنامه تحقیق توسط این مددکاران که در ارتباط پیوسته با کودکان تحت پوشش بودند، تکمیل شده است.

منوچهری در ادامه با بیان اینکه این پرسشنامه برای کودکانی تکمیل شده که تحت آزار بودن آنها به شکل خوداظهاری کودک، اظهارات شاهدین و مطلعین، مشاهده علائم، نظر روانشناس و دیگر کارشناسان، اطمینان از وقوع کودک آزاری را تایید کرده است، افزود: تمام این نمونه‌ها در حال حاضر قابل دسترس هستند و این کودکان این پژوهش از ۲۸ مرکز جمعیت امام علی واقع در محلات فقیرنشین در سراسر کشور با پراکندگی جغرافیایی انتخاب شده‌اند.