سایه سنگین برج‌سازی روی خانه قاجاری "رهنما"

دوات آنلاین-مالک خانه قاجاری «رهنما» از میراث فرهنگی درخواست کرده سنگ یادبود ثبت ملی این خانه از سردر خانه‌ی تاریخی‌اش برداشته شود، این خانه‌ تاریخی زیرسایه‌ برج‌های آسمان‌خراش محو شده است.

خانه رهنما سال ۸۲ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و ۱۵ سال بعد، پس از بالا رفتن برج‌های مسکونی اطراف این خانه‌ی تاریخی، حریم آن نیز تعیین شد، با این وجود شرایط تغییری نکردند و برج‌های مسکونی نه در چند ده متری آن، که دیگر در حریم درجه یک این بنای تاریخی در حال ساخت‌وسازند و گویا هیچ قانونی جلودارشان نیست.

در حدود سه سال قبل نخست دو خانه‌باغ قدیمی در اطراف خانه قاجاری «رهنما» در تهران تخریب شد، در ادامه حریم این خانه از دو ضلع شمالی و غربی در دو سال قبل مخدوش شد، تا این که انتشار خبر این وضعیت از سوی رسانه‌ها در قدم نخست میراث‌فرهنگی را وارد میدان کرد و موفق شد برای مدتی ساخت‌وساز در ضلع شمالی خانه را متوقف کند، اما پس از مدتی با آغاز به کار ساخت‌وساز در ضلع غربی خانه رهنما، ساختمانِ در دست احداث ضلع شمالی نیز کار خود را از سر گرفت و بازدیدهای مکرر مسئولان شهری و میراثی از خانه و نامه‌نگاری‌ها به قول همین مسئولان هیچ فایده‌ای نداشت.

تا امروز که برجِ در حال ساخت در ضلع غربی خانه که درست دیوار به دیوار خانه در حال بالارفتن است و چاهِ موتور آبِ خانه را از کار انداخته و بخشی از دیوار خانه را تخریب کرده، هیچ قدم مثبتی برای این خانه برداشته نشده است.

شکوفه شهیدی، از ساکنان این خانه‌ی تاریخی در گفت‌وگو با ایسنا با یادآوری نامه‌نگاری‌ها و پیگیرهایی که او و فریده رهنما –مالک خانه- برای نجات این بنای تاریخی داشته‌اند، از آخرین نامه‌ی خود می‌گوید که در روزهای پایانی حضور زهرا احمدی‌پور در سازمان میراث فرهنگی به وی نوشته، و از او خواسته‌اند تا دست‌کم سنگ‌نوشته ثبت ملی و شماره ثبت این خانه‌ی قاجاری از سر در خانه برداشته شود.

او با اشاره به شماره‌ی این نامه در دبیرخانه سازمان میراث‌فرهنگی (۹۶/۱۴۳۴۵) بیان می‌کند: از رئیس سابق سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خواهش کردیم «با توجه به برج‌سازی‌هایی که در حریم «خانه رهنما» در حال انجام است لطفا دستور بدهید "سنگ یادبود میراث را از روی این خانه بردارند تا بیش از این موجب وهن آن سازمان و سنگ پای مالکان این خانه برای فرار از دست برج‌سازان نشود." به مصداق از طلا گشتن پشیمان گشته‌ایم، مرحمت فرموده ما را مس کنید.»

وی همچنین در نامه‌ی خود از وجود سوابق نامه‌نگاری‌های مالک این خانه به اداره کل میراث فرهنگی استان تهران نزد مدیرکل این اداره کل خبر می‌دهد و می‌گوید: معتقدم اگر آن‌ها می‌خواستند کاری انجام دهند، تا امروز انجام داده بودند.

با وجود تغییر رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، ساکنان خانه قاجاری «رهنما» تاکید می‌کنند که هنوز منتظر پاسخِ نامه خود از سوی مسئولان میراث فرهنگی هستند.

خانه‌ی تاریخی رهنما از معدود خانه‌ باغ‌های تاریخی قرار گرفته در منطقه‌ی شمال تهران است که مالکان آن تا مدتی پیش با افتخار از ثبت ملی این بنا و حفاظت از این خانه‌ی تاریخی صحبت می‌کردند، اما از حدود دو سال قبل با تخریب خانه‌ باغ‌های قدیمی در منطقه‌ نیاوران و به‌خصوص خانه‌های قرار گرفته در اطراف این بنای تاریخی برج‌سازی شدت گرفت، به حدی که در حال حاضر به جز ضلع شرقی خانه که بنای تاریخی و ثبت ملی شده «ویلای نمازی» قرار دارد، سه ضلع دیگر خانه برج‌های مسکونی ساخته می‌شوند و شهرداری منطقه حتی در اعتراض میراث فرهنگی و احمد حکیمی‌پور، رئیس سابق کمیته میراث فرهنگی شورای شهر تهران نسبت به این ساخت و سازها هیچ عکس‌العملی نداشت.

به گونه‌ای که او ۱۶ آذر سال پیش و زمانی که در شورای شهر بود، در بازدید از خانه‌ی رهنما و وضعیت این بنای تاریخی اعلام کرد: «سازمان میراث فرهنگی استان تهران از عدم رعایت حریم این بنای تاریخی گلایه دارد و نسبت به این موضوع شکایت حقوقی کرده است. متاسفانه علی‌رغم تعهدات برای مرمت و احیا خانه باغ رهنما این خانه میراثی همچنان در معرض تخریب قرار دارد و طی تذکر جدی از شهرداری و سازمان میراث فرهنگی می‌خواهم که در خصوص عدم حفظ حریم بناهای میراثی توضیح دهند»

اما جالب اینکه احمد حکیمی‌پور، رییس سابق کمیسیون میراث فرهنگی شورای شهر در ۳۱ اردیبهشت امسال و در پاسخ به پیگیری‌های خبرنگار ایسنا، در تلاش‌هایی که برای جلوگیری از ادامه این دو ساخت و ساز انجام می‌داد، گفت: «ما نگران باغ هستیم، ساختمان را ول کنید. شهردار که دیگر سراغش نیامد. نامه زدیم به منطقه، چه کار کردند؟ ما نگران داخل باغ هستیم که آن را تخریب نکنند.»

و به دنبال این بی‌توجهی‌ها، گاهی ابزار و مصالح ساختمان‌های در دست ساخت به درون خانه نیز پرت می‌شوند، تا در کنار مخدوش شدن حریم برج، به مرور عرصه‌ی این خانه‌ی تاریخی را متعلق به خود کنند.

از سوی دیگر باردیگر فصل بارش رحمت الهی در راه است و مانند هر سال با هربار بارش، همه‌ی آب این منطقه به سیل تبدیل شده و به سمت این خانه‌ی قاجاری سرازیر می‌شوند و به مرور بدنه‌ی قدیمی خانه‌های بیش از ۱۰۰ ساله «رهنما» در یکی از معدود باغ‌های قدیمی ایرانی در منطقه نیاوران به مرور سست شده و تخریب شود.