جریان زندگی در صدای توپ

دوات آنلاین- نه می‌بینند، نه دیده می‌شوند. توپ را با قدرت روی زمین به سوی دروازه‌ای که نمی‌بینند، هُل می‌دهند و صدای زنگی که در توپ است، مسیر توپ را نشان می‌دهد. «گلبال» ورزش گروهی نابینایان است که در سال‌های گذشته بارها باعث شده نام ایران در مسابقات پارالمپیک و پاراآسیایی بدرخشد و از سوی دیگر، اثرات درخور توجهی بر زندگی افرادی داشته که به این ورزش رو آورده‌اند؛ افرادی که با وجود نابینایی یا کم‌بینایی، انگیزه‌های زیادی برای زندگی دارند. چهارمین اردوی تیم ملی گلبال بانوان در مجموعه ورزشی هرندی خیابان شوش تهران در حال برگزاری است تا ۶ نفر نهایی انتخاب شوند و بیست‌و‌ششم مرداد، به مسابقات آسیا‌- اقیانوسیه بروند.

بچه‌ها در سالن، زیر نظر سرمربی و دو کمک‌مربی با توپ‌های زنگوله‌دار خود تمرین می‌کنند. چند دقیقه که در سالن می‌مانی، گرمای سالن و تهویه نامناسب، آزاردهنده می‌شود. علت را که جویا می‌شویم، بهاره آبستان، مدیر روابط‌عمومی فدراسیون ورزش نابینایان و کم‌‌بینایان که در سالن حضور دارد، می‌گوید: چون تمرین بچه‌ها باید در سکوت برگزار شود تا بتوانند صدای توپ‌های زنگوله‌دار را بشوند، مجبور هستیم سیستم تهویه و کولر را قطع کنیم که صدایی در سالن نباشد.

آبستان ۹ سال است با بچه‌ها آشنا شده و در کنارشان کار می‌کند. او با انتقاد از وزارت ورزش که توجهی به فدراسیون‌های درجه‌سه ندارد، می‌گوید: امکانات ما بسیار محدود و تنها شامل مجموعه ورزشی هرندی در منطقه 12 است و به واسطه روابط و پیگیر‌های برخی مسئولان فدراسیون است که توانسته‌ایم کمک‌هایی از سازمان بهزیستی و بنیاد شهید بگیریم و همین امکانات اندک را فراهم کنیم. برای برگزاری مسابقات کشوری هم بهزیستی اردوگاه شهید عظیمی در بابلسر را در اختیارمان قرار داد. او امیدوار است با توجه به کم‌اهمیت‌بودن ورزش نابینایان و کم‌بینایان برای مسئولان، با جذب خیران و اسپانسر بتواند به آنها کمک کند.

مجموعه هرندی

مجموعه ورزشی هرندی، تنها مجموعه ورزشی فدراسیون نابینایان در منطقه 12 تهران است و شامل زمین چمن، باشگاه بدن‌سازی، سونا و جکوزی و استخر تازه‌تأسیس است. آبستان با اشاره به نامناسب‌بودن محیط اطراف مجموعه، می‌گوید: تا‌به‌حال مشکلی برایمان پیش نیامده؛ ولی دورتادور مجموعه نرده کشیده شده و نگهبان گذاشته‌ایم و ون و آمبولانس نیز وجود دارد و در‌صورتی‌که بچه‌ها رفت‌وآمدی داشته باشند، باید مسئولی آنها را همراهی کند. همچنین رفت‌وآمد بچه‌ها به مجموعه سخت بود که در پیگیری‌های انجام‌شده، توانستیم هتل‌‌ورزش بسازیم و بچه‌ها را درون مجموعه اسکان دهیم. مژگان کربی، کمک‌مربی تیم ملی گلبال بانوان، فارغ‌التحصیل رشته تربیت بدنی است و از سال ۸۳ با ورزش گلبال آشنا شده و از سال ۸۶ با تیم ملی بانوان همکاری‌ داشته است. او توضیح می‌دهد: در مسابقات قهرمانی کشوری که اردیبهشت امسال در بابلسر برگزار شد، ۱۵ نفر انتخاب شدند که از بین آنها و در اردوهای مختلف، تیم ۶ نفره گلبال به مسابقات اعزام خواهد شد.

گلبال بازی گروهی

کربی درباره ورزش گلبال و قوانینش می‌گوید: قوانین هر چهار سال بعد از بازی‌های پارالمپیک از سوی فدراسیون جهانی گلبال، ایپسا، به‌روز می‌شوند. زمین گلبال، مستطیلی به طول ۱۸ متر و عرض ۹ متر است که دروازه‌ها در عرض ۹متری قرار می‌گیرند و دو تیم ‌سه‌نفره در زمین، شامل نابینایان و همچنین کم‌بیناهایی می‌شود که چشمشان را با چشم‌بند بسته‌اند. آنها در دو نیمه 12دقیقه‌‌ای مفید با هم رقابت می‌کنند.

توپ‌های این ورزش هشت روزنه دارند و زنگوله‌هایی داخلشان تعبیه شده و مسابقه در سکوت کامل برگزار می‌شود تا بچه‌ها با دنبال‌کردن صدای توپ‌ها، به تیم مقابل و تحت قوانین خاص، گل بزنند و در صورت انجام هرگونه خطا مثل خطای هایبال، لانگبال و چشم‌بند، بازیکن خطاکار به‌تنهایی درون سه دروازه می‌ایستد تا تیم حریف پنالتی بزند.

محمدرضا بیدگلی، سرمربی تیم ملی گلبال بانوان است. او در ابتدا دبیر آموزش‌و‌پرورش استثنایی بوده و از سال 74 با ورزش گلبال آشنا شده است. او از سال 82 تاکنون به صورت ناپیوسته مربی تیم‌های مختلف ملی آقایان و بانوان بوده و مقام‌های مهمی را با هر دو تیم کسب کرده است؛ البته مربیان نابینا و کم‌بینا نیستند.

استقلال ورزشکار، مهم‌ترین دستاورد ورزش نابینایان

بیدگلی با اشاره به اینکه ورزش باعث می‌شود استقلال، اعتماد‌به‌نفس و روابط اجتماعی افراد نابینا بالا برود، می‌‌گوید: وقتی کسی به اردو می‌آید، اغلب در ابتدا وابستگی زیادی برای انجام کارها به دیگران دارد؛ ولی با گذشت زمان، ما شاهد هستیم او مستقل می‌شود و تقریبا همه کارها را خودش انجام می‌دهد و می‌توان گفت این نتیجه برای من بزرگ‌ترین انگیزه بوده تا در این شغل با توجه به مشکلات و درآمد کم، ماندگار باشم.

پاداش‌های تعیین‌شده بزرگ‌ترین انگیزه بچه‌ها

وضعیت اشتغال برای افراد معلول به‌ویژه نابینایان، بسیار سخت است. سرمربی تیم ملی گلبال بانوان نیز در کنار تمام ارزش‌های کسب مقام برای ورزشکار و کشور، عمده‌ترین انگیزه بچه‌ها را پاداش‌ها و حقوق ماهانه‌ای عنوان می‌کند که بعد از گرفتن سهمیه مسابقات پاراآسیایی و پارالمپیک، برای ورزشکار در نظر گرفته‌اند. بیدگلی نیز با تأکید بر کار سنگین مربیان که مدتی طولانی از خانواده دور هستند و به ‌دلیل شرایط بچه‌ها و مسابقات نگرانی و استرس فراوان دارند، می‌گوید: دریافتی من به عنوان سرمربی روزانه حساب می‌شود و از دریافتی من از آموزش‌و‌پرورش کمتر است. او با تأکید بر اینکه به علت دلبستگی خودم به بچه‌ها، این مسئولیت را قبول کرده‌ام، می‌گوید: فکر می‌کنم مسئولان به اشتباه فکر می‌کنند مربیان ورزش‌های معلولان مانند مربیان ورزش‌های غیرمعلولان قرارداد می‌بندند و حقوق بالا می‌گیرند.

تغییر نگاه خانواده‌ها و جامعه در دهه گذشته

بیدگلی با اشاره به اینکه در ابتدا تأسیس آموزش‌و‌پرورش استثنایی و انجام غربالگری اجباری، مهم‌ترین عامل، تغییر نگرش جامعه و مسئولان به ورزش نابینایان بود، می‌گوید: عامل دیگر پیشرفت‌ها و مقام‌آوری ورزشکاران بود که توانست توجه‌ها را به خود جلب کند. آبستان نیز با اشاره به پوشش مؤثر صداوسیما از مسابقات پاراآسیایی 2010 گوانجو چین، می‌گوید: مسابقات آن سال مورد توجه مردم قرار گرفت و پوشش خوب صداوسیما سبب شد نگرش خانواده‌ها تغییر کند و به‌جای اینکه بچه معلول خود را پنهان کنند، به این فکر افتادند استعداد بچه‌ها را در زمینه‌های مختلف پیدا کرده و از آنها حمایت کنند.

سمیرا جلیل‌وند از سال 85 عضو تیم ملی بانوان ایران است. او از سال 81 به ورزش گلبال پرداخته و سال‌هاست خانم گل کشور است. او فارغ‌التحصیل رشته حقوق است و در آزمون فوق‌لیسانس نیز قبول شده است. او در خانواده‌ای ورزشی بزرگ شده و هر دو برادرش در سال‌های مختلف، بازیکنان تیم ملی گلبال آقایان بوده‌اند. او با اشاره به اینکه ورزش چه برای جسم و چه برای روح بسیار مفید است، می‌گوید: ورزش حرفه‌ای همواره با آسیب‌دیدگی همراه است و من نیز بارها مصدوم شده‌ام؛ ولی هیچ‌وقت باعث نشده ورزش را رها کنم و از 16سالگی دنبال اهداف خودم در ورزش بوده‌ام و همواره تلاش کرده‌ام.

جلیل‌وند با اشاره به مشکلاتی که افراد معلول در زندگی و ازدواج دارند، می‌گوید: من با شوهرم در اردوهای تیم ملی آشنا شدم و به علت اینکه هر دو مشکل یکسان داشتیم، یکدیگر را درک می‌کردیم. او دوست برادرم بود و بعد از ازدواج نیز بچه‌دار شدیم و پسرم الان چهارساله است. البته اگر حمایت‌ خانواده‌ خودم و همسرم نبود، هر دو ما نمی‌توانستیم به مقام‌آوری ادامه بدهیم. او با تأکید بر اینکه در رشته دوومیدانی نیز فعالیت کرده، اضافه می‌کند: به نظرم گلبال هیجانی‌ترین ورزش نابینایان است و دلیل انتخاب من هم همین هیجان بوده است.

حمایت پس از مقام‌‌آوری

جلیل‌وند با اشاره به تأثیر مثبت حمایت خانواده فرد معلول از ورزش‌کردن، می‌گوید: اغلب فرد معلول به‌تنهایی در راه ورزش و قهرمانی قدم برمی‌دارد و بعد از اینکه خانواده او مقام‌آوری او را می‌بینند، نظرشان عوض می‌شود و از فرد حمایت می‌کنند. زینب قنبری از سال 88 عضو تیم ملی بانوان گلبال است و ورزش گلبال را از سال 79 در سطح مسابقات دانش‌آموزی شروع کرده است. او با اشاره به حمایت خانواده و برادرش که بازیکن تیم گلبال تهران بوده، می‌گوید: من به گلبال روی آوردم و بعد از اینکه متوجه استعدادم در این رشته شدم، آن را خیلی جدی دنبال کردم. قنبری از سطح بالای بازیکنان گلبال چین و سرعت بالای بازیکنان گلبال ژاپن می‌گوید: هیچ‌وقت در زمین بازی، آنها رقیب من نیستند و برعکس، حس مثبتی از بازیکنان گلبال دیگر تیم‌ها می‌گیرم و هیچ‌وقت از تیم یا بازیکنی نترسیده‌ام.

زینب، فارغ‌التحصیل رشته روان‌شناسی صنعتی است. او با اشاره به کمبود کتاب‌های بریل می‌گوید: مشکلات تحصیل بسیار زیاد است؛ برای مثال تمام کاپ‌ها، نوشته‌ها و جزوه‌های درس‌هایمان باید به کمک شخصی دیگر به فایل صوتی تبدیل شود و گاهی شب امتحان این فایل‌ها به دست ما می‌رسد.

مشکلات افراد نابینا

مدیر روابط‌عمومی فدراسیون نابینایان با تأکید بر اینکه بیشتر ورزشکارهای این رشته تحصیلات عالیه دارند، می‌گوید: اما در بازار کار تقریبا هیچ شانسی ندارند.

یکی از آنها با اشاره به مشکلات مختلف ازجمله ایاب‌و‌ذهاب، خدمات رفاهی و تحصیلی، به نبود امکانات در شهرستان‌ها اشاره می‌کند: گاهی بچه‌ها در استان به دلیل نبود امکانات بعد از تنها سه یا چهار جلسه تمرین برای مسابقات کشوری اعزام می‌شوند. بیدگلی نیز با اشاره به اینکه مشکلات همیشه هست و امکانات الان با توجه با محدودیت‌های فدراسیون خوب است، می‌گوید: ما امکاناتی در سطح تیم ملی می‌خواهیم؛ ولی متأسفانه این‌گونه نیست و توجهی که باید به این ورزشکاران به عنوان نماینده ایران بشود، نمی‌شود. او با اشاره به اینکه دید مدیران در حوزه ورزش بسیار مهم است، می‌گوید: مدیرانی که برای امور ورزش تعیین می‌شوند، باید در ابتدا به ورزش علاقه‌مند باشند تا بتوانند در این حوزه دل بسوزانند و پیگیر حل مشکلات ورزشکاران باشند.

هیئت‌های تأسیس‌شده در استان‌ها