قاچاق حیات‌‌وحش در لابه‌لای صفحات وب

دوات آنلاین-صبح یکی از روزهای ماه می‌ سال 2008 گروهی از زیست‌شناسان پس از انجام کارهای خود در حال صرف ناهار در جزیره بورنئو (حد فاصل اندونزی و مالزی) بودند که یک مارمولک عجیب روی یکی از برگ‌ها توجه همه را به خود جلب کرد. یکی از افرادِ گروه این حشره را برداشت و دیگر محققان شروع به گرفتن عکس کردند، اما پس از مدتی علاقه آنها از بین رفت و با گذاشتن این حشره به جای سابق خود، به ناهارشان ادامه دادند. آنها بعدها این‌طور نوشتند: «هیچ تلاشی برای برداشتن این حشره انجام نشد، زیرا همه به‌خوبی می‌دانستند این  اکتشاف علمی به‌طورکامل با تقدیر و توجه مواجه نخواهد شد».

بعد از مدتی مشخص شد این حشره درواقع نمونه‌ای نادر از مارمولک‌ها بوده است. این حشره که با عنوان «مارمولک بورنئو» شناخته می‌شود، بسیار شبیه گونه‌هایی است که حدود 70 میلیون سال قبل منقرض شده‌اند. مؤید نادربودن این ‌گونه حشره این است که در فاصله سال‌های 1877 تا 1963 فقط دو بار از سوی محققان مشاهده شده و از آن زمان به بعد هرگز دیده نشده بود؛ اما پیداکردن این حشره فقط برای دانشمندان جالب نبود، زیرا توجه جمع‌کنندگان حیوانات در سراسر جهان نیز به این موجود نادر جلب شد. آن گروه زیست‌شناس پس از انتشار تصاویر و تحقیقات خود در این زمینه در اینترنت، اطلاعات جغرافیایی آن محل را نیز منتشر کردند. حقیقت تلخ ماجرا این است که در کمتر از یک سال، این مارمولک به‌صورت آنلاین به فروش گذاشته شد.

افزایش تقاضا از طریق اینترنت

هم‌زمان با اینکه اینترنت به بزرگ‌ترین بازار جهانی برای محصولات و تولیدات قانونی تبدیل شده است، در طرف دیگر از کالاها و خدمات غیرقانونی نیز حمایت می‌کند؛ از بالابردن تقاضای خرید حیوانات از دل حیات وحش تا متصل‌کردن خریداران گونه‌های روبه‌انقراض لاک‌پشت‌ها و دیگر حیوانات به فروشندگان غیرقانونی، تجارت غیرقانونی حیات‌وحش چنان شدتی گرفته که تاکنون سابقه نداشته است. بنا به آمارهای رسمی، این تجارت درواقع پنجمین تجارت مجرمانه در دنیاست و درست پس از قاچاق مواد مخدر قرار دارد. اگر تجارت غیرقانونی آبزیان و درختان را از این مقوله استثنا کنیم، سود خالص سالانه آن نزدیک به 10 میلیارد دلار است. بنا به تحقیقات و گزارش‌های «سازمان جهانی حیات‌وحش»، از سال 1970 تاکنون حدود 52 درصد از جمعیت حیات‌ وحش دنیا از بین رفته است که شکار بی‌رویه عامل اصلی این کاهش بوده. بنا بر گزارش این سازمان، تجارت غیرقانونی برخی از گونه‌های حیات وحش هنوز در مرحله ابتدایی خود قرار دارد و دلیلش این است که برخی از گونه‌ها بیش از بقیه توجه‌ها را جلب کرده‌اند؛ فیل‌ها و کرگدن‌ها در بالای فهرست این تقاضاها قرار دارند. از سال 1998 تا 2011، تقاضا برای عاج فیل نزدیک به 300 درصد افزایش داشته است، 13 کرگدن در سال 2007 در آفریقای جنوبی شکار شده‌اند و متأسفانه این آمار در چهار سال به بیش از هزار کرگدن رسید. تخمین زده می‌شود اگر این رویه با همین سرعت ادامه داشته باشد، کرگدن‌ها تا سال 2020 منقرض خواهند شد.

آمار نامشخص تجارت مخفیانه در وب

به‌دلیل ماهیت مخفیانه این تجارت، نمی‌توان به‌طور دقیق مشخص کرد چه میزان از آن از طریق اینترنت انجام می‌شود. بااین‌حال بخش زیادی از این تجارت با فضای آنلاین ارتباط دارد و علاوه بر متصل‌کردن خریداران و فروشندگان، به افراد اجازه می‌دهد درباره جدیدترین گونه‌های حیوانی اطلاعات کسب کنند. کرافورد آلن، مدیر ارشد مؤسسه ترافیک (سازمانی ناظر بر تجارت حیات وحش) می‌گوید خرید و فروش نادرترین گونه‌های حیوانی در فیس‌بوک به‌راحتی انجام می‌شود.

مؤید این مطلب تحقیقات 18ماهه‌ای است که «کمیسیون عدالت حیات وحش» در ویتنام انجام داده و نتایج آن را در اختیار روزنامه گاردین قرار داده است. کارشناسان این کمیسیون روستای کوچک «نهی خی» در ویتنام را بررسی کردند و به این نتیجه رسیدند که قاچاقچیان حیات وحش در این روستا بخش زیادی از فعالیت‌های خود را از طریق فیس‌بوک و وی‌چت انجام می‌دهند. اولیویا گلدمن، مدیر اجرائی این مرکز، می‌گوید قاچاق حیوانات در این روستا به‌قدری زیاد است که می‌توان آن را در سطح صنعتی قلمداد کرد. در زمان این تحقیق مشخص شد ارزش این تجارت حدود 53 میلیون دلار است. خریدوفروش‌ها در گروه‌های مخفیانه و از طریق مزایده انجام می‌شود و این بدین معناست که خریداران و فروشندگان جدید پس از تأیید، اجازه ورود به این گروه‌ها را دارند. در‌همین‌حال، شبکه‌های اجتماعی مانند فیس‌بوک این فرصت را در اختیار آنها قرار می‌دهند تا با خریداران جدیدتری نیز آشنا شوند. جالب است که پرداخت‌ها نیز از طریق وی‌چت انجام می‌شود.

بی‌اطلاعی از تجارت غیرقانونی

از سوی دیگر برخی از افرادی که در این تجارت در سطح جهان فعالیت می‌کنند، درواقع نمی‌دانند بخشی از یک تجارت غیرقانونی هستند؛ برای مثال سالانه بیش از 13 میلیون دلار عاج فیل در سایت مزایده‌ای LiveAuctioneers. com به فروش می‌رسد؛ اما تحقیقات و گزارش‌ها نشان می‌دهد بیشتر فروشندگان نمی‌توانند منشأ خود را تأیید کنند و این بدین معناست که به احتمال زیاد غیرقانونی است. آنیا راشینگ، یکی از مدیران «سازمان بین‌المللی امنیت حیوانات»، در این زمینه می‌گوید: «حراجی‌ها عقیده دارند بخشی از این مشکل نیستند، اما این اطلاعات نشان می‌دهد آنها نقش بسزایی در این تجارت غیرقانونی دارند».