پیشگیری بهتر از جنون

دوات آنلاین-سال گذشته وزارت بهداشت اعلام کرده بود شیوع اختلال‌های روانی در ایران 23 درصد است؛ اما امسال مسئولان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی از افزایش دو درصدی آن خبر داده‌اند و شیوع اختلال‌های روانی در کشور را 25 درصد اعلام کردند. افزایش دو درصدی میزان اختلال‌های روانی فقط در یک سال گذشته رقمی است که می‌تواند در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته به تغییراتی در برنامه‌ریزی‌ها منجر شود.

مسئولان دفتر سلامت روان وزارت بهداشت در دوره‌های مختلف همواره بر عادی‌بودن آمار اختلال‌های روانی در کشور تأکید و آن را روی نمودار میانگین بین‌المللی ارزیابی کرده‌اند؛ اما گزارش‌های بین‌المللی چندان این ادعاها را تأیید نمی‌کند؛ برای مثال چندی پیش در گزارشی بین‌المللی، ایران از نظر شاخص‌های «شادی» در وضعیت مناسبی قرار نداشت و در میان 156 کشور دنیا در جایگاه صدونهم قرار گرفته بود.

علاوه بر این گزارش‌های پراکنده از مؤسسات پژوهشی بین‌المللی، آمارهای جسته و گریخته داخلی نیز از کاهش نشاط اجتماعی و افزایش افسردگی در جامعه خبر می‌دهد؛ برای مثال مصطفی معین، رئیس کرسی یونسکو در آموزش سلامت، چندی پیش اعلام کرده بود

 80 درصد مردم به یکدیگر سوءظن دارند و بی‌اعتماد هستند. او این موضوع را زمینه‌ساز کاهش سرمایه اجتماعی و سلامت روان جامعه عنوان کرده و گفته بود: «ایران در زمینه سرمایه اجتماعی جزء 10 کشور آخر دنیا قرار دارد، وضعیتی که می‌تواند به افسردگی، خشم، نزاع، انزوا و اختلال‌های روانی حادتری منجر شود».

زنان افسرده‌تر هستند

دلیل افزایش این اختلال‌‌ها چیست؟ حسن محمدی، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه، دراین‌باره می‌گوید: «واقعیت این است که اختلال‌های روانی در کل دنیا وجود دارد؛ اما زمانی که این ارقام در کشوری از متوسط جهانی بالاتر می‌رود، باید نگاهی جدی‌تری به ماجرا کرد. در ایران به نظر می‌رسد اختلال‌های روانی بیشتر در سیاست‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی ریشه دارد».

او با اشاره به شیوع اختلال‌های روانی بین افراد تحصیل‌کرده جامعه می‌گوید: «وقتی جوانان ما با تحصیلات عالیه این روزها نمی‌توانند تشخص و جایگاه اجتماعی به دست آورند و از سوی دیگر حتی از جهت اقتصادی هم قادر به تأمین خود نیستند، زمینه‌های افسردگی و خشم به وجود می‌آید».

این در حالی است که براساس آمار منتشرشده از منابع رسمی، شیوع بیماری‌های روانی در کشور 25 درصد است که این میزان در زنان 28.5 درصد و در مردان 23.8 درصد است.

محمدی با اشاره به این آمار می‌گوید: «متأسفانه زنان وضعیت پیچیده‌تری نسبت به مردان دارند. تحصیلات آنها افزایش پیدا کرده است؛ اما جایگاه اجتماعی آنها متناسب با خواست و توانشان افزایش پیدا نکرده و این موضوع به نارضایتی و درنتیجه افسردگی بیشتر در زنان منجر می‌شود. درعین‌حال شیوه‌های زندگی، مسئولیت اجتماعی آنها را بالا برده، اما تفریح و فضاهایی اجتماعی که در آنها می‌توان با خوشحالی‌های دسته‌جمعی از میزان استرس کم کرد، برای زنان در حداقل است. این در حالی است که زنان در خانواده‌ها رکن اصلی محسوب می‌شوند و افسردگی آنها این حس را در خانواده تشدید می‌کند».

خدمات‌ گران روان‌شناسی

درحالی‌که گفته می‌شود میزان اختلال‌های روانی در کشور بالاست؛ اما هنوز مشاوره‌های روان‌شناسی موضوع شناخته‌شده‌ای بین مردم نیست. بسیاری دلیل این موضوع را هزینه‌های گزاف آن می‌دانند و معتقدند همین هزینه‌ها، گروهی را از دریافت خدمات مشاوره‌ای منصرف می‌کند. قیمت دریافت خدمات مشاوره‌ای در یک جلسه 45دقیقه‌ای از 30 هزار تومان آغاز می‌شود و به صد هزار تومان و حتی بیشتر هم می‌رسد.

حسین عسگری، روان‌شناس بالینی، دراین‌باره می‌گوید: نگاه بسیاری به روان‌درمانی نگاه دارویی است. این در حالی است که خیلی از اختلال‌های روانی باید در مرحله نخست با مشاوره و صحبت کنترل شود و در صورت حادشدن به درمان دارویی و خدمات روان‌پزشکی نیاز پیدا می‌کند.

 او با اشاره به اینکه مشاوران روان‌شناسی فقط نباید در دفاتر منتظر حضور مردم باشند، می‌گوید: «در کشورهای توسعه‌یافته دنیا اغلب مراکز خدماتی از قبیل مدرسه‌ها، بیمارستان‌ها و حتی مراکز تجاری و صنعتی برای نیروها و کارکنان خود روان‌شناسانی استخدام و از تجربه و دانش آنها برای کاهش آسیب‌های شغلی استفاده می‌کنند. این در حالی است که در کشور ما این نگاه ضعیف است». عسگری با بیان اینکه سبک زندگی امروز و از سویی اختلاف‌های طبقاتی، شیوع افسردگی را در کشور افزایش داده است، می‌گوید: «باید نگاه به سمت پیشگیری باشد؛ اما چنین نگاهی وجود ندارد».

شیوع افسردگی در دنیا