انقطاع سخت رابطه معتادان و قاچاقچیان

دوات آنلاین- صحبت‌های هفته پیش محمدعلی پورمختار، عضو کمیسیون قضایی و اظهارات تکمیلی حسن نوروزی سخنگوی کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس درباره توزیع مواد مخدر از سوی دولت، جنجال‌آفرین شده است. نوروزی با اشاره به موافقت تمامی مراجع تصمیم‌گیرنده در مورد توزیع دولتی مواد مخدر خبر داد: «طبق پیشنهادی که کلیاتش در کمیسیون قضایی به تصویب رسید، مقرر شده تا دولت موادمخدر رقیق در اختیار معتادان قرار دهد تا آنها بتوانند به‌تدریج ترک کنند و به جای آنکه جلب قاچاقچیان مواد مخدر شوند، به‌سمت نظام آمده و از طریق مجاری رسمی نیاز خود را برطرف کنند».

در حالی این مصوبه مراحل تصویب اولیه‌اش را در کمیسیون قضایی گذرانده که پیش از انقلاب نیز توزیع مواد مخدر به‌صورت کوپنی انجام می‌شد. حال حسن نوروزی؛ سخنگوی کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی می‌گوید: «آن طرح اشکالی نداشت و طرح جدید نیز تقریباً‌‌ همان چیزی است که پیش از انقلاب انجام می‌شد».

اما آیا این طرح که با هدف انقطاع رابطه معتادان و قاچاق‌چیان مطرح شده، می‌تواند این ارتباط در هم تنیده را قطع کند و سوءمصرف مواد مخدر در کشور را کاهش دهد.

آمارهای مختلفی وجود دارد. برخی نیم ساعت و برخی می‌گویند در عرض 5 دقیقه می‌توان در تهران به مواد مخدر دسترسی پیدا کرد. همین اعداد و ارقام نشان می‌دهد که شبکه توزیع مواد مخدر در کشور و به خصوص در پایتخت تا چه میزان گسترده است.

مدیریت مصرف اتفاق جدیدی نیست

سعید صفاتیان، رئیس کارگروه مبارزه با مواد مخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره این طرح به دوات می‌گوید: مدیریت مصرف مواد مخدر در ایران و خیلی از کشورهای دنیا اتفاق جدیدی نیست.

مدیرکل سابق پیشگیری ستاد مبارزه با مواد مخدر به تصمیم 14 سال پیش ستاد مبارزه با مواد مخدر اشاره می‌کند و می‌گوید: ستاد مبارزه با مواد مخدر به مدیریت علی هاشمی در سال 82 تئوری قطع ارتباط بین مصرف کننده مواد و قاچاق‌فروش‌ها را مطرح کرد و به‌دنبال طرح این موضوع برنامه‌ای به اجرا در آمد که از جمله آن درمان با استفاده از متادون در سال 83 و همچنین توزیع شربت تریاک در سال 85 بود. این برنامه در این سال‌ها چیزی حدود 500 هزار نفر را در پوشش خودش قرار داد.

او ادامه این طرح به صورت گسترده‌تر را برای کنترل مصرف مواد مفید می‌داند و می‌گوید: اجرای این طرح حداقل کاری که می‌کند این است که ارتباط بین مصرف کننده و قاچاقی را از بین می‌برد و از سوی دیگر این اطمینان وجود دارد که مواد سالمی مصرف می‌شود. این تئوری در خیلی از کشورهای دنیا اجرایی شده و موفق هم بوده است.

جزئیات مهم طرح

اما صفاتیان با اشاره به اینکه این طرح برای معتادانی است که در اثر سوءمصرف مواد مخدر وضعیت جسمی و اجتماعی ناخوشایندی پیدا کرده‌اند، می‌گوید: طرحی که در کمیسیون تصویب شده تنها کلیات است و جزئیات آن بسیار اهمیت دارد. آیین‌نامه اجرایی که باید در مورد این طرح مصوب شود خیلی مهم است که چه کسانی را وارد این سیستم کنیم. قرار نیست فروشگاهی برای فروش تریاک یا شیشه راه‌اندازی شود، بلکه قرار است آن دسته از معتادانی که شرایط خاصی دارند به جای تهیه مواد از بیرون، از طریق مراکز بهداشتی و درمان برای دریافت مواد به مراکز دولتی معرفی شوند.

به گفته رئیس کارگروه مبارزه با مواد مخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام بعد از تصویصب این طرح در صحن علنی مجلس وزارت دادگستری و ستاد مبارزه با مواد مخدر باید در مورد آیین‌نامه اجرایی آن وقت بگذراند که به نظر می‌رسد این موضوع مدت طولانی وقت بگیرد.

شمار معتادان کم نمی‌شود

اما در این میان برخی نیز اعتقاد دارند، این روش‌ها وقتی توزیع مواد مخدر این گونه آسان انجام می‌شود اجرایی نیست و نمی‌‌تواند مشکل وفور اعتیاد در کشور را حل کند.

حسام الدین معصومیان روانشناس و کارشناس اعتیاد در این باره به دوات می‌گوید: من معتقد نیستم این طرح می‌تواند شمار معتادان را کم کند. این طرح در بهترین حالت می‌تواند برخی از مصرف‌کنندگان مواد مخدر را در پوشش بگیرد و مصرف آنها را کنترل کند. این در حالی است که مشکل اصلی خیل مصرف کنندگان جوانی است که هر سال به گروه معتادان می‌پیوندند.

او با اشاره به توزیع گسترده مواد مخدر در تهران و سایر شهرهای کشور، می‌گوید: باید توزیع مواد مخدر در کشور کنترل شود. از سوی دیگر شرایط فرهنگی و اقتصای باید طوری باشد که گرایش به مصرف کاهش پیدا کند وگرنه جوانی که در شرایط روحی و روانی نامطلوبی است و در کنار مدرسه‌اش هم می‌تواند به راحتی به مواد مخدر دسترسی پیدا کند، مستعد پیوستن به خیل افرادی است که دچار سوءمصرف مواد هستند. این طرح برای این گروه چه فایده‌ای می‌تواند داشته باشد.

کنترل خیابانی،‌قبل از توزیع دولتی

این کارشناس اعتیاد با بیان اینکه در حال حاضر نیز در برخی داروخانه‌های گیاهی برای کاهش و کنترل مصرف، متادون فروخته می‌شود، می‌گوید: ما نیاز داریم تا در دو بخش فرهنگی و مبارزه با توزیع خیابانی مواد مخدر تلاش بیشتری انجام دهیم؛ کاری که الان انجام نمی‌شود یا خیلی کم و نامحسوس است. امنیت مواد فروش‌ها در پارک‌ها و خیابان‌ها خود شاهد این مدعاست. از سوی دیگر چه تلاش‌های فرهنگی و آموزشی در مدارس برای آشنایی بچه‌ها و نوجوانان و جوانان در معرض خطر در مورد این مواد انجام می‌شود؟

او به تجربه کشورهایی مثل هلند که در آنها توزیع مواد مخدر به صورت دولتی انجام می‌شود اشاره می‌کند و می‌گوید: آنها به صورت گسترده کنترل‌های خیابانی دارند و نمی‌توان، به راحتی از طریق مجاری غیردولتی به مواد دسترسی پیدا کرد.