نشانه‌ها و راه درمان مسمومیت بوتولیسم چیست

دوات آنلاین -بوتولیسم نوعی سم مرگبار است که با فلج کردن سیستم عصبی بدن جان بیمار را می‌گیرد. این بیماری در واقع نوعی مسمومیت نادر است که ممکن است در اطراف برکه، رودخانه و دریا به آن مبتلا شویم یا از طریق برخی خوراکی‌ها مانند غذاهای کنسروی به آن دچار شویم.

بوتولیسم چیست

دکتر فردین مهرابیان، معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان گفت: بوتولیسم یک بیماری ناشی از سم نوروتوکسین کلستردیوم بوتولونیوم دارای باسیل های گرم مثبت بی هوازی است که قادر به ایجاد اسپور بوده و در نمونه های خاک و رسوبات دریایی یافت می شود. دز کشنده سم بوتولیسم برای انسان کمتر از یک میکروگرم بر کیلوگرم وزن انسان می باشد، بنابراین سم بوتولیسم جزو کشنده ترین و سمی ترین مواد شناخته شده است.

 

مهرابیان با بیان اینکه هفت نوع سم بوتولیسم شناخته شده اند که با حروف A تا G نشان داده می شوند، تنها انواع A ، B، E ،  F در انسان سبب بیماری می شوند، خاطرنشان کرد: مخزن این بیماری «هاگ های باسیل» در خاک و در تمام نقاط جهان وجود دارند و به وفور از محصولات کشاورزی از جمله عسل جدا می شوند، علاوه بر این، هاگ ها در رسوبات و دستگاه گوارش حیوانات از جمله ماهی ها وجود دارند. این سم می تواند در خاک، آب تازه و رسوبات آب نمک، گرد و خاک خانه و در سطوح بسیاری از مواد غذایی یافت شود.

 

باکتری کلستریدیوم بوتولینیوم در سال ۱۸۹۵ کشف شد اما قبل از آن در سال ۱۷۳۵ فردی آلمانی بر اثر مصرف سوسیس و مواد کنسروی دچار بیماری بوتولیسم شد؛ با گذشت زمان و آزمایش‌های متعدد روی این باکتری محققان دریافتند که می‌توان از سم بوتولیسم در درمان برخی بیماری‌ها استفاده کرد.

 

سال ۱۹۸۹ سم بوتولیسم (بوتاکس) توسط موسسه غذا و داروی امریکا (FDA) تایید و از آن برای درمان دوبینی، بی‌اختیار چشمک زدن و اسپاسم صورت در بیماران جوان استفاده شد، یکی از موارد استفاده از این سم در زیبایی است.

ابتلا به بوتولیسم چگونه است

زمانی که باکتری کلوستریدیوم بوتولینیوم وارد بدن می‌شود در محیط‌های کم اکسیژن مانند دستگاه گوارش و مکان‌هایی که زخم‌های عمیق دارند، رشد می‌کند  و حتی تا سال‌ها زنده می‌ماند؛ خوب است بدانید بوتولیسم یک بیماری کشنده است که فرد را در ابتدا فلج می‌کند و اگر درمان نشود کشنده خواهد بود؛ متاسفانه کودکان بیشترین درگیری را با این بیماری دارند چرا که بیشتر در معرض آلودگی هستند.

 

بیشتر بخوانید: مسمومیت غذایی چه علائم و دلایلی دارد

 

دکتر فردین مهرابیان در خصوص راه های سرایت بیماری بوتولیسم گفت: بوتولیسم معمولا از غذا، زخم، تزریق، درمان و همچنین نوزادان سرایت می کند؛ در بوتولیسم ناشی از غذا، باکتری مضر در محیط کم اکسیژن پیشرفت و تولید سم می کند، مانند اشپل ماهی، ماهی شور، پنیر کیسه ای، کشک محلی، کمپوت خانگی، کنسروها معمولا منبع نوع غذایی است و در اثر خوردن غذاهایی که در تهیه آنها حرارت کمی به کار رفته و بعد از تولید سم بوتولینوم در آنها ایجاد شده و سپس به هنگام مصرف حرارت کمی دیده اند، ایجاد می شود

علائم بوتولیسم

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان در پاسخ به این سوال که دوره کمون سم بوتولیسم چقدر است؟ افزود: نشانه های عصبی بوتولیسم غذایی معمولا در عرض ۱۲ تا ۳۶ ساعت و گاهی اوقات چند روز بعد از خوردن غذای آلوده ظاهر می شود؛ معمولا هر اندازه دوره کمون بیماری کوتاه تر باشد نشانه های بالینی آن شدیدتر و میزان کشندگی هم بیشتر است. دوره کمون بوتولیسم روده ای به دلیل آنکه نمی توان زمان خوردن باسیل را به طور دقیق روشن کرد، معلوم نیست.

 

بیشتر بخوانید: درمان انگل در بزرگسالان با روش‌های طبیعی و طب سنتی

 

مهرابیان در خصوص علائم شایع این بیماری بیان کرد: علائم زیر معمولا ۱۲ الی ۳۶ ساعت پس از خوردن غذای آلوده رخ می دهند، تار شدن دید یا دو بینی، افتادن پلک های چشم، خشک شدن دهان، خورده خورده صحبت کردن، مشکل در قورت دادن غذا یا مایعات، استفراغ و اسهال، ضعف دست ها یا پاها که نهایتا ممکن است به فلج نیز بیانجامد، تب وجود ندارد، توانایی های ذهنی هم دچار اختلال نمی شوند.

 

نشانه‌های بوتولیسم در کودکان

علائم این بیماری در کودکان به این شکل است که بدنشان ضعیف می‌شود و به سختی غذا می‌خورند، ماهیچه‌هایشان ضعیف و دچار یبوست می‌شوند؛ از علائم دیگر این بیماری که افراد دچار آن می‌شوند سختی در دید، احساس خستگی و سختی در حرف زدن، ضعف دست‌ها، گرفتگی عضلات قفسهٔ سینه و پا، پلک‌های افتاده، دوبینی، خشکی دهان و بریده‌بریده حرف زدن است.

 

مهرابیان ادامه داد: بوتولیسم نوزادان به علت تجمع ارگانیسم در روده کودکان زیر یکسال بوجود می آید، در این گروه سنی فلور طبیعی روده به حد کافی تکامل پیدا نکرده تا از تجمع ارگانیسم ها در روده جلوگیری کند لذا بچه ها ممکن است باکتری را اغلب به صورت هاگ شکل دریافت کنند، در سیستم های آنها بعد از اینکه غذای آلوده می خوردند یا در تماس با خاک که حاوی هاگ های باکتری است، قرار می گیرند.

 

بوتولیسم ناشی از زخم

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان در خصوص بوتولیسم ناشی از زخم گفت: در پی انتشار عمومی توکسین که به وسیله ارگانیسم های موجود در زخم معمولا به دنبال ضربه، تروما، سوراخ شدگی و جراحی به وجود می آید، اگر این باکتری وارد بریدگی شود، آنها می توانند ایجاد یک عفونت خطرناک که تولید سم می کند، کنند.

 

وی در پاسخ به اینکه «آیا در جراحی های زیبایی(بوتاکس) احتمال سرایت این سم وجود دارد؟» تصریح کرد: افراد همچنین بعد از تزریق داروهای غیرقانونی و مخدر عفونی می شوند، بوتولیسم ناشی از تزریق به دنبال تزریق هرویین زیر جلدی آلوده در معتادان به مواد مخدر پدید می آید. بوتولیسم ناشی از درمان هم در اثر تزریق توکسین بوتولونیوم به منظور درمان و یا کاربرد در زیبایی بوجود می آید.

آیا بوتولیسم درمان دارد

به دلیل اینکه علائم بوتولیسم شبیه بیماری‌های قلبی و بیماری لایم است اغلب پزشکان آن را به درستی تشخیص نمی‌دهند و درمان‌های اشتباه را پیش می‌گیرند؛  بوتولیسم باید به‌وسیله پادزهر و آنتی‌بیوتیک درمان شود، اگر پادزهر پیش از فلج کامل تجویز شود، فرآیند درمان کوتاه‌تر می‌شود، زیرا انتهای عصب باید دوباره فعال شود.

 

بیشتر بخوانید: سندروم روده تحریک پذیر؛ علایم، علت‌ها و روش‌های درمان

 

بیماران ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها بستری شوند و از دستگاه بادگیر استفاده کنند تا فلج ماهیچه‌ها از بین برود؛ در برخی موارد ممکن است ضعف ماهیچه‌ها و تنفس کوتاه سال‌ها طول بکشد؛ علائم مسمومیت ناشی از مصرف غذای آلوده به این سم حدود ۱۸ تا ۳۶ ساعت پس از مصرف دیده شود اما در مواردی دیده شده که تا ۶ ساعت بعد یا ۱۰ روز بعد هم فرد را درگیر می‌کند.

 

یکی از ساده ترین راه‌های درمان این بیماری، استفراغ است که فرد پس از بالا آوردن مواد آن سم را از دستگاه گوارش خود خارج می‌کند.

 

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان در خصوص درمان بوتولیسم غذایی، خاطرنشان کرد: از آنجایی که معمولا در موقع بروز موارد مشکوک به بوتولیسم نوع آن معلوم نیست، به منظور درمان موثر از آنتی توکسین تری والان از هر سه نوع توکسین A - B – E، استفاده می شود، به این صورت روز اول سه ویال، روز دوم دو ویال و روز سوم یک ویال از آنتی توکسین تزریق می کنند.

 

چگونه از بوتولیسم پیشگیری کنیم

برای پیشگیری از این بیماری باید خود را در محیط آلوده قرار ندهید، همچنین اگر دچار زخم شده‌اید به سرعت آن را ضدعفونی کنید تا از ورود این باکتری به بدن پیشگیری شود؛ افرادی که مواد مخدر مانند هروئین  تزریق می‌کنند، مستعد ابتلا به این بیماری هستند چرا که تزریق در محیط آلوده سبب ایجاد این بیماری کشنده می‌شود.

 

گفته شد یکی دیگر از عوامل ابتلا به این بیماری زخم است و اگر یک زخم  قرمز، متورم، دردناک، گرم، پر از چرک و همراه با تب باشد، آلوده است و نیاز به درمان سریع دارد.

 

کنسروها را بجوشانید

دکتر مهرابیان در خصوص توصیه های بهداشتی جهت جلوگیری از مسمویت مواد غذایی، بیان کرد: افراد دست اندر کار تهیه کنسروهای خانگی، باید موازین بهداشتی دقیقی را به منظور کاهش آلودگی به کار گیرند و همچنین جهت اطمینان از سالم بودن مواد غذایی تهیه شده به شکل کنسرو در خانه باید قبل از استفاده به مدت ۱۰ دقیقه آنها را جوشاند.

 

عسل برای نوزادان ممنوع

مهرابیان با تاکید بر اینکه عسل برای کودکان زیر یکسال خطرناک می باشد، گفت: رعایت نکردن مسائل بهداشتی در تهیه و مصرف مواد غذایی، به خصوص بی دقتی در نگهداری صحیح مواد غذایی در منازل از مهم ترین عوامل بروز مسمومیت غذایی است.

 

معاون بهداشتی علوم پزشکی گیلان تاکید کرد: در صورتی که در مواد غذایی کنسروی علائمی نظیر تو رفتگی، ترک خوردگی و باد کردگی را مشاهده کردید، از مصرف آن خودداری کنید. همچنین تغییر رنگ، کپک زدگی، بوی نامطبوع و وجود کف در آن، بیرون زدگی مایع داخل قوطی کنسرو به هنگام باز کردن از دیگر علائم سمی بودن کنسروها می باشد.

 

توصیه‌هایی درباره گوشت و پنیر

وی با بیان اینکه مواد غذایی مانند گوشت چرخ کرده، سوسیس، همبرگر و مرغ، بایستی مغز پخت شوند بطوریکه در هنگام برش، درون آنها به رنگ صورتی نباشد، افزود: باتوجه به اینکه پنیرهای محلی تهیه شده را در محیط بی هوازی نگهداری و مصرف می کنند و در محیط بی هوازی شرایط تولید سم بوتولیسم فراهم می باشد لذا باید در نحوه نگهداری و مصرف این نوع پنیرها دقت فراوانی صورت گیرد.

 

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان با تاکید بر اینکه در صورت استفاده از اشپل شور شده ماهی، حتما به مدت دقیقه بخارپز شود، خاطرنشان کرد: از مصرف شیر، پنیر، بستنی و دیگر محصولات لبنی غیر پاستوریزه خودداری شود. همچنین از قرار دادن مواد غذایی پخته و یا فرآوری شده در ظروف بدون در پوش و به صورت رو باز جدا خودداری گردد. مواد غذایی آماده مصرف را بیرون یخچال نگهداری نکنید و باقیمانده غذاها را بلافاصله بعد از خنک شدن در یخچال قرار کنید.

 

وی توصیه کرد: گوشت، مرغ و فرآورده های لبنی را بلافاصله پس از خرید و رسیدن به منزل در یخچال قرار دهید. گوشت تازه و یا از حالت انجماد خارج شده(ذوب شده) را در اسرع وقت مصرف کنید هرگز غذاهای پخته شده را بیش از دو ساعت (اگر هوای اتاق گرم باشد بیش از یک ساعت) در دمای اتاق رها نکنید. همچنین برای دوباره گرم کردن غذاهای باقی مانده آنها را تا ۷۴ درجه سلسیوس گرما دهید و غذاهایی که بیش از سه الی چهار روز باقی مانده اند را مصرف نکنید.

 

مهرابیان با تاکید بر اینکه دستور طلایی پیشگیری از مسمویت غذایی پختن غذا و خوردن آن در همان روز است، افزود: فرد بعد از دوران درمان می‌تواند به راحتی فعالیت های روزمره را انجام داده و مانند سایر افراد سالم زندگی کند.

 

منابع: باشگاه خبرنگاران- ایسنا

12jav.net