دام قاچاقچیــان برای زنــان

دوات آنلاین-آمارها همیشه پنجره‌ای بوده‌اند برای رسیدن به حقیقت،‌ متر و عیار مناسبی برای درك آن چیزی كه در زیر پوست جامعه اتفاق می‌افتد. هر چند بسیاری از اوقات این آمارها به قدری صریح و شفافند كه به نظر می‌رسد نیازی به پژوهش نداشته باشند،‌ درست مثل آماری كه دیروز از زبان نایب رئیس فراكسیون زنان مجلس عنوان شده است، این‌كه «جرم ۸۵ درصد زنان زندانی حمل مواد مخدر است».

برای ملموس‌تر شدن آنچه معصومه آقاپور علیشاهی عنوان كرده است باید گفت براساس گفته‌های سال گذشته اصغر جهانگیر، رئیس سازمان زندان‌های ایران، جمعیت كیفری كشور را بیش از 240 هزار نفر تشكیل می‌دهند كه 3 درصد این تعداد شامل مجرمان زن می‌شود. اگر ملاك را همین آمار سال گذشته زندانیان بدانیم در حال حاضر بیش از 8000 زن در زندان‌های ایران وجود دارند. حالا با توجه به گفته‌های نایب رئیس فراكسیون زنان بیش از حدود 7000 زن فقط به‌واسطه حمل مواد مخدر زندانی‌ هستند. آنچه در این میان بدیهی به نظر می‌رسد این كه قاچاق مواد مخدر توسط زنان پدیده‌ای چندعلتی است كه علل و زمینه‌های شكل‌گیری آن را نباید فقط در شخص یا نهادی خاص جست‌وجو كرد و همواره مجموعه‌ای از عوامل فرهنگی، اجتماعی و محیطی، خانوادگی، قضایی، انتظامی به همراه علل فردی زمینه‌ساز تحقق قاچاق می‌شوند. چه موقعیت‌های زنانه یا مشكلات نظام اقتصادی باشد چه مشكلات خانوادگی، فقر فرهنگی، دوستان ناباب و تضاد طبقاتی. دلیل هر چه باشد این نكته را نمی‌توان نادیده گرفت كه مصرف مواد مخدر میان زنان از سال 91 تا به حال بیش از دوبرابر افزایش داشته و با این حساب خیلی بدیهی است كه قاچاق مواد مخدر میان زنان هم به همین نسبت افزایش داشته باشد.

چرا آمار زنان در قاچاق مواد مخدر تكان‌دهنده است، اما حضور مردان در این میان بدیهی به نظر می‌رسد؟ یك كلیشه ذهنی وجود دارد مبنی بر این‌كه قاچاق مواد مخدر كاری مردانه است! چرا كه همیشه این باور وجود داشته كه سوداگران مرگ باید مرد باشند. البته كه ریشه و منشأ این كلیشه ذهنی قابل باور است؛ بسیاری معتقدند در ایران به دلیل این‌كه زنان بیشتر از مردان به قوانین پایبند هستند و همچنین توجه به فرهنگ ایرانی- اسلامی باعث شده تعداد زندانیان زن نسبت به مردان زندانی كمتر باشد. شاید همین كلیشه ذهنی است كه بسیاری را مجاب كرده زنان را قربانی سوداگری‌شان كنند. سعید صفاتیان، كارشناس و تحلیلگر اعتیاد است، او در این باره به جام‌جم می‌گوید شك به زنان در جا‌به‌جایی مواد مخدر كمتر است و همین باعث می‌شود زنان در این حوزه در معرض ارتكاب جرم بیشتری باشند.

فارغ از این بسیاری از قاچاقچیان مواد مخدر به دلیل نا آگاهی زنان در این حوزه از آنها سوءاستفاده می‌كنند به این مفهوم كه آنها می‌دانند قیمت توزیع كنندگان زن مواد مخدر بسیار پایین‌تر از مردانی است كه دست به این‌كار می‌زنند. این را می‌شود در لابه‌لای حرف‌های معصومه آقاپورعلیشاهی هم دید. او در گفت‌وگویش با خبرگزاری مجلس می‌گوید: «‌یكی از زنانی كه با این جرم در زندان به سر می‌برد، به ازای جابه‌جایی نیم كیلو شیشه تنها 50 هزار تومان دریافت كرده بود و این در حالی است كه مردان برای حمل این میزان مواد مخدر حداقل صد میلیون تومان دریافت می‌كنند!»

آن‌طور كه از حرف‌های نایب رئیس فراكسیون زنان مجلس می‌توان متوجه شد نبود آگاهی و نیاز مالی دو عاملی است كه زنان را به مسیری هدایت می‌كند تا با دریافت كمترین مبلغ حاضر به جابه‌جایی حجم زیادی از مواد‌مخدر شوند، بنابراین زنان طعمه خوبی برای قاچاقچیان مواد مخدر خواهند بود.

 یك غفلت زنانه

البته كه اینها تنها عواملی نیست كه زنان را در تیررس ارتكاب چنین جرایمی قرار داده است. هر چند نباید از قربانی بودن بسیاری از این زنان در این میانه چشم‌پوشی كنیم، اما بد نیست بدانیم در برخی از موارد زنان برای توزیع مواد مخدر انتخاب می‌شوند چرا كه انتخاب دیگری وجود ندارد. این شاید خلاصه برداشتی باشد كه از حرف‌های سعید صفاتیان می‌توان متوجه شد. او به جام‌جم می‌گوید: بسیاری از مكان‌هایی كه خانم‌ها امكان ورود به آنجا را داشته باشند نسبت به مردان بیشتر است، بنابراین با انتخاب زنان برای این كار قاچاقچیان مواد مخدر از گستره جغرافیایی بیشتری برای توزیع مواد مخدر بهره‌مند می‌شوند.

مثال این كارشناس و تحلیلگر اعتیاد از این مكان‌ها یكی آرایشگاه‌های زنانه است و دیگری باشگاه‌های ورزشی. پیش از این هم اخبار بسیاری در رابطه با آرایشگاه‌های زنانه‌ای كه محل توزیع مواد مخدر بوده‌اند منتشر شده است. باور اشتباهی میان برخی زنان وجود دارد كه مصرف شیشه می‌تواند به سرعت وزن آنها را كاهش دهد، همین باور است كه برخی از این آرایشگاه‌های زنانه را به محلی برای توزیع مواد مخدر تبدیل كرده است. این را وقتی می‌توان مستندتر عنوان كرد كه بدانیم الگوی مصرف مواد مخدر میان زنان در ایران طی ده سال گذشته تغییرات بسیاری كرده است و گل و شیشه حالا دو ماده مخدر رایج میان زنان است. آن‌طور كه صفاتیان می‌گوید درصد بالایی از مصرف‌كنندگان مواد مخدر میان زنان با شیشه و گل شروع كرده‌اند و هدفشان از این كار یا تفننی و لذت‌جویی بوده است یا همان باور اشتباهی كه اشاره شد.

معصومه آقاپورعلیشاهی هم به وجود این آرایشگاه‌های زنانه اشاره دارد، هرچند اشاره او قدری تلخ‌تر است چرا كه او می‌گوید با بازدید از بند زنان زندانی بسیاری از زنانی را مشاهده كرده است كه هیچ تقصیری در رابطه با دستگیری‌شان متوجه آنها نبوده است جز غفلت كردن. او می‌گوید: «برخی زنانی كه به جرم حمل مواد مخدر در زندان هستند، بعد از ورود به سالن‌های آرایش درگیر این مشكل شده‌اند، چراكه افرادی با سوءاستفاده از یك لحظه غفلت آنها بعد از این‌كه پلیس برای دستگیری توزیع‌كنندگان مواد مخدر شیشه وارد این فضا شده است، مواد مخدر را در كیف‌شان گذاشته‌اند و آنها نیز نتوانسته‌اند بی‌گناهی خود را ثابت كنند.»

 زنان در قاچاق مواد از مردان  پیشی گرفتند

شاید 7000 نفر رقم قابل توجهی نباشد اما وقتی بدانیم این تعداد هر كدام كانون محوری یك خانواده را تشكیل می‌دهند متوجه می‌شویم كه با گستره فراگیرتری در این ماجرا روبه‌رو هستیم. آن هم وقتی كه با توجه به حرف‌های كارشناسان و مسؤولان، بسیاری از این افراد بیش از آن‌كه مجرم باشند قربانی‌اند. واكاوی دلایل این امر هم گستره بیشتری از علت‌هایی را شامل می‌شود كه در این گزارش جمع و جور به آن اشاره شد. وگرنه كیست كه نداند غفلت و ناآگاهی این زنان معلول نظام گسسته اقتصادی یا همان درد معیشت است.

در این میان نشانه رفتن دستگاه‌ها و نهادهای سیاست‌گذار برای مبارزه با مواد مخدر هم چاره كار نیست چرا كه می‌دانیم ایران سالانه 200هزارمیلیارد تومان بابت مصرف مواد مخدر زیان می‌كند در حالی كه مجموع بودجه مبارزه با مواد مخدر میان همه 22 دستگاه متولی این امر تنها 300 میلیارد تومان است. هرچند تعداد مصرف‌كنندگان مواد مخدر میان زنان در ایران كمتر از بسیاری از كشورهای اروپایی است اما جالب این‌كه تعداد توزیع‌كنندگان مواد مخدر میان زنان ایران از آنچه به آن «میانگین جهانی» می‌گویند بسیار بیشتر است. آن‌طور كه نایب رئیس فراكسیون زنان مجلس می‌گوید هم‌اكنون جرم زنان در حمل مواد مخدر در زندان‌های كشور به‌طور متوسط 56 درصد بالاتر از میانگین جهانی است و این آمار در بین مردان با همین جرم تنها 42 درصد است.

منبع: جام جم