انتقادی از سریال‌های برادر جان، دلدار و از یادها رفته: ترویج خشونت در سریال‌های تلویزیونی

دوات آنلاین-معمولاً سریال ‌های مناسبتی ماه مبارک رمضان، متناسب با فضای این ماه تهیه و پخش می‌شوند اما امسال ماجرا فرق کرده است و هر سه شبکه اصلی صدا و سیما، در فرم و محتوای سریال‌های شان گرفتار خشونت‌زدگی شده‌اند.

نمونه‌هایی از پرخاشگری کلامی و فیزیکی در سریال‌ها

سریال «برادر جان» شبکه 3 با دیالوگ‌های «حنیف آتش به پا می‌کنه، من کنترلم دست خودم نیست و ...» که انگار هر قسمت باید این حرف‌ها را تکرار کند، تهدید و پرخاشگری کلامی را به نمایش می‌گذارد. همچنین چاقوکشی، قفل‌فرمان کشیدن در خیابان، کتک‌کاری، فریادهای ممتد و ... فقط بخشی از صحنه‌های خشن سریال «برادر جان» هستند. سریال «دل دار» شبکه 2 هم از این قافله عقب نمانده است و بارها شاهد درگیری‌های لفظی و جسمی بین شخصیت‌های داستان هستیم. حتی کار به‌جایی می‌رسد که وقتی خون «آرش» به جوش می‌آید، «پژمان» را از پنجره پرت می‌کند که به مرگ او منجر می‌شود. «از یادها رفته» شبکه یک هم انگار گوی سبقت را از هر دو سریال دیگر دزدیده است و سکانس‌هایی که در رینگ بوکس پخش می‌شود، کافی است تا مطمئن شوید زنجیره خشونت‌ها در سریال های ماه رمضان همچنان ادامه دارد.

نزاع‌های خیابانی در تهران و مشهد، به روایت آمار

با نگاهی به آمارهای داخل ایران، متوجه می‌شویم که روزانه، 223 نزاع خیابانی در تهران رخ می‌دهد. به گفته ناهید تاج‌الدین، عضو هیئت‌رئیسه کمیسیون اجتماعی مجلس، «بعد از تهران، مشهد و اصفهان در صدر آمار نزاع در کشور هستند». آمار پزشکی قانونی هم از رشد هفت درصدی نزاع‌های خیابانی نسبت به سال گذشته خبر می‌دهد. در ادامه یکی از دلایل احتمالی این آمار را خواهم گفت.

آسیب‌های سریال‌های خشونت‌بار در جامعه

افزایش اضطراب و کاهش نشاط اجتماعی، کمترین آسیب این سریال‌هاست. همه ما مثال «تجسم لیموترش» را شنیده‌ایم که بعد از تصویرسازی لیمو، بزاق‌مان بیشتر ترشح می‌شود. همین اتفاق درباره تماشای صحنه‌های خشونت‌بار هم می افتد زیرا در طول چند سکانس، محرک‌های برانگیزاننده خشم را به مخاطب ارائه می‌دهند و بعد از آن، چرخه اضطراب شکل می‌گیرد. کافی است همان لحظه به جسم و هیجان‌های تان توجه کنید. نشانه‌های بدنی، حرف‌های مهمی برای گفتن دارند. بعضی‌ها می‌گویند با دیدن این تصاویر، فشارخون و تپش قلب‌شان بالا می‌رود. همه این‌ها، نشانه‌های زنگ خطر هستند، به این شرط که از آن‌ها غافل نشویم.

خطر «عادی‌سازی» در کمین جامعه

تلویزیون می‌تواند مثل یک الگو عمل کند. مخاطب‌ها رفتار الگو را یاد می‌گیرند. اگر کسی از انجام رفتاری بترسد و ببیند که الگو، همان رفتار را انجام می‌دهد، خودبه‌خود ترسش می‌ریزد و در اصطلاح، «بازداری‌زدایی» اتفاق می‌افتد. نمایش چاقوکشی، کتک‌کاری، فریاد زدن و ... در رسانه با میزان زیاد و تکرار در شبکه‌های مختلف، می‌تواند برای مردم عادی شود و دیگر هراسی از انجام آن نداشته باشند. الگوها می‌توانند با استفاده از اصل آسان‌سازی، نرخ رفتارهای پرخاشگرانه را افزایش دهند.

بسته پیشنهادی، ویژه مخاطب‌های تلویزیون

حالا شاید بخواهید که به ما بگویید لطفا برای بعد از افطار، دیدن همین سه سریال را از ما نگیرید! اولین قدم مسئولانه شما برای بهداشت روانی‌تان این است که «آگاهانه» انتخاب کنید. پس لازم است جایگزین مناسبی را انتخاب و برنامه‌هایی را تماشا کنید که حال خوبی را برای تان رقم می‌زنند. توجیه «آخه می‌خوام بدونم آخرش چی می‌شه»، خیلی‌های مان را تا آخر سریال می‌کشاند اما تکلیف بچه‌ها چیست؟ آن‌ها با دیدن تصاویر حمله و درگیری، می‌ترسند و فضای امن ذهنی‌شان به هم می‌ریزد. پیشنهاد ما همچنان تماشای برنامه‌های مفرح در کنار خانواده است اما اگر مشتاق دیدن سریال‌های خشن تلویزیون هستید، حداقل در ساعت‌هایی بیننده‌شان باشید که بچه‌ها هم پای شما به تماشای سریال ننشینند.

منبع: خراسان/ نگار فیض‌آبادی- کارشناس ارشد روان شناسی