کم فرزندی چه تبعاتی دارد؟

دوات آنلاین-یکی از پدیده‌هایی که جامعه امروز با آن دسته و پنجه نرم می‌کند، موضوع کم فرزندآوری یا بی فرزندی است. امری که به عقیده کارشناسان با پیروی مردم از یک سبک زندگی نه چندان درست، در خانواده‌ها رخنه کرده است. در سال‌های اخیر در میان بسیاری از زوج‌های جوان اطرافمان نیز تمایل به بی فرزندی یا بسنده کردن به یک فرزند را مشاهده کرده همیشه هم تعدادی جمله تکراری را به عنوان بهانه شنیده ایم.

داشتن مشغله‌های فراوان، ادامه تحصیل، حفظ موقعیت شغلی، فعالیت‌های متنوع، کمبود وقت و مشکلات اقتصادی ازجمله مواردی است که معمولا زوج‌های جوان خود را با آن قانع کرده و پدیده کم فرزندی یا بی فرزندی را رقم می‌زنند. اما اگر به برخی تبعات این موضوع که حتی می‌تواند برای والدین ترسناک هم باشد توجه شود، بهانه‌های والدین نیز رنگ باخته و تصمیمشان برای انتخاب کم فرزندی تغییر خواهد کرد.

باتوجه به حرکت جمعیت کشور به سمت سالمندی، تجسم تصویر آینده کشور چندان دشوار نخواهد بود. تصویری که نشان از وجود جمع زیادی از والدین سالمند که درتنهایی بسر برده و فرزندی برای حمایت عاطفی و معنوی از آنان وجود ندارد تا چندین دهه آینده می‌دهد.

عامل تمایل به کم فرزندی

مریم ظهوریان جامعه شناس و خانواده درمان در گفت‌وگو با مهر با اشاره بر پدیده کم فرزندی و تک فرزندی می‌گوید: درگذشته فرزند آوری به عنوان یک سرمایه اقتصادی، معنوی و عاطفی برای خانواده محسوب می‌شد، اما در حال حاضر با تغییر نگرش‌ها و ایجاد ایده‌های مشترک با جوامع دیگر، فرزندآوری نه تنها سرمایه محسوب نشده بلکه فرزندان خود به عنوان قطب جذب سرمایه‌ها به شمار می‌روند.

ظهوریان تغییر سبک زندگی‌ها به سوی رفاه طلبی و تامین تمامی خدمات لازم برای فرزندان را یکی از علل بروز کم فرزندی خواند و تصریح کرد: متاسفانه در حال حاضر خانواده‌ها تلاش می‌کنند تا بهترین خدمات روز را به فرزندان خود ارائه داده و تمامی نیازهای مادی آنها را برآورده کنند که با توجه به شرایط اقتصادی موجود، این امر موجب فشار به والدین و صرف نظر کردن از تولد فرزندان بیشتر می‌شود.

وی توجه والدین به پیشرفت‌های شخصی و مسائل خارج از خانواده ازجمله اشتغال، تحصیل و فعالیت‌های دیگر را عامل موثر دیگری در کم فرزندی خواند و اظهار داشت: البته تمامی این موارد خوب و لازمه جامعه است اما امروزه والدین به قدری درگیر این مسائل شده اند که تشکیل خانواده یا فرزندآوری در اولویت‌های بعدی قرار گرفته و از تولد فرزندان غافل شده اند. با حرکت به سوی کم فرزندی، تا چندین دهه آینده والدین جوان به سمت پیری حرکت کرده و ما با بسیاری از خانواده‌هایی که فرزندانی برای حمایت‌های عاطفی، مالی و معنوی ندارند مواجه خواهیم شد و این در حالی است که با وجود سوق جمعیت کشور به سوی سالمندی، هیچ برنامه ریزی مدونی برای دوران سالمندی خانواده‌ها انجام نشده است. وی افزود: در واقع تنهایی والدین در آینده و به دنبال آن کاهش روابط و افسردگی ازجمله تبعات کم فرزندآوری یا بی فرزندی است که متاسفانه امروزه زوجین جوان به پیامدهای آن توجه نکرده و با مطرح کردن مسائل اقتصادی از آوردن فرزند خودداری می‌کنند.

تبعات کم فرزندی

در همین خصوص علی اصغر احمدی روانشناس نیز درباره مساله کم فرزندی می‌گوید: در حال حاضر مسائل اقتصادی و تفکر موجود در خانواده‌ها مبنی بر داشتن فرزند کمتر و ارائه تمامی خدمات جانبی به فرزندان، مهم‌ترین دلایل کم فرزندی محسوب می‌شود. این روانشناس با اشاره بر افزایش روحیه رفاه طلبی که موجب کم فرزندآوری شده، عنوان کرد: متاسفانه امروزه جوانان ترجیح می‌دهند به تحصیل، پیشرفت و بهره وری شخصی خود از زندگی پرداخته و کمتر وارد چرخه فرزندآوری می‌شوند، در واقع امروزه والدین رفاه و فعالیت‌های خود را به رشد فرزندان ترجیح می‌دهند. اگر افراد به سطحی از رشد فکری درباره آینده جامعه و نگرانی از کاهش جمعیت برسند، می‌توان الگوی فرزند آوری را تغییر داد، البته این رشد فکری نیازمند به رشد درونی، ارزشی و توجه به منافع جمعی خواهد بود.

وی با بیان اینکه با توجه به گسترش بهداشت عمومی و امید به زندگی شاهد دوران پیری طولانی در جامعه هستیم، توضیح داد: یکی از راه‌هایی که می‌توان سبک زندگی خانواده‌ها را تغییر و آنها را ترغیب به فرزندآوری کرد، آگاه سازی والدین از پیری طولانی مدت و عدم وجود حمایت‌های مادی و معنوی در آن دوران به دلیل نبود فرزند یا تعداد کم فرزندان خواهد بود. می‌توان از طریق آموزشهای قبل، بعد و حین ازدواج و رسانه ها، خانواده‌ها را نسبت به تبعات تک فرزندی آگاه کرده و موجب تغییر سبک زندگی فعلی و تمایل زوج‌ها به فرزندآوری شد. بودن خواهر و برادر موجب ایجاد احساس حمایت از دیگران و از خودگذشتگی می‌شود که تک فرزندان آن را کمتر احساس خواهند کرد.

این روانشناس با اشاره به برخی تبعات تک فرزندی یا کم فرزندی نیز اظهار داشت: تک فرزندی در نحوه بزرگ شدن کودکان نیز تاثیر منفی دارد چراکه تک فرزندان در کانون توجه شدید دو نفر قرار گرفته و احساس محرومیت یا تقسیم حقوق خود با خواهر برادر را حس نخواهند کرد. به علاوه این فرزندان از دوران کودکی همه چیز را متعلق به خود و افراد را در خدمت خود دانسته و این امر در بزرگسالی و ورود فرزندان به جامعه می‌تواند به آنها آسیب وارد کند. یکی دیگر از این آسیب‌های تک فرزندی را نبود الگوی رفتاری برای فرزندان در فضای خانواده دانسته است چراکه بودن خواهر و برادر موجب ایجاد احساس حمایت از دیگران و از خودگذشتگی می‌شود که تک فرزندان آن را کمتر احساس خواهند کرد.

منبع: آرمان