آیا سویه‌ لامبدا به واکسن مقاوم است؟

دوات آنلاین -یکی از نگرانی‌های موجود برای پدیدار شدن سویه‌های جهش‌یافته کرونا، احتمال افزایش مقاومت آنها در برابر ایمنی حاصل از واکسن‌های موجود است. در برخی مطالعات صورت گرفته در محیط آزمایشگاه روی سویه لامبدا، نشانه‌هایی از تداوم فعالیت این سویه پس از مواجهه با آنتی‌بادی افراد واکسینه شده مشاهده شده و همین موضوع نگرانی‌هایی را بابت اثربخش‌نبودن واکسن‌ها در برابر سویه‌های جدید مانند لامبدا ایجاد کرده‌است.

جام جم نوشت: دکتر دیوید وول، متخصص ایمنی‌شناسی در این رابطه توضیح می‌دهد: «نمی‌توان فقط بر اساس مشاهدات آزمایشگاهی با قطعیت گفت که واکسیناسیون در برابر گسترش سویه لامبدا کرونا اثرگذار نخواهد بود؛ زیرا چنین مشاهداتی پیش از این در مورد سویه دلتا نیز مشاهده شده‌بود، با توجه به شیوع گسترده این سویه در ایالات متحده، احتمالا باید شاهد بستری شدن افراد واکسینه شده زیادی در بخش مراقبت‌های ویژه می‌شدیم. در حالی که چنین اتفاقی رخ نداده‌است. بر اساس گزارش‌های رسمی، بیش از ۹۰درصد افرادی که به دلیل ابتلا به کووید-۱۹ در بیمارستان بستری شده‌اند و تقریبا همه بیماران بخش مراقبت‌های ویژه واکسینه نشده‌اند.»

بر اساس گزارش‌های منتشر شده، افرادی که واکسن دریافت نکرده‌اند چهار برابر بیشتر از افراد واکسینه در معرض خطر ابتلا به کووید-۱۹ قرار دارند. اگرچه ممکن است اثربخشی واکسن‌ها در برابر سویه‌های مختلف یکسان نباشد اما همچنان واکسن‌ها اثربخشی قابل قبولی در کاهش خطر ابتلا به سویه‌های جدید این بیماری نشان داده‌اند. برخی پژوهشگران نیز معتقدند در صورت تداوم جهش‌های این ویروس و افزایش فاصله سویه‌های جدید روی نقشه آنتی‌ژنی باید به فکر تولید واکسن‌های جدید بود؛ شبیه کاری که در خصوص تولید واکسن‌های آنفلوآنزا به صورت سالانه انجام می‌شود.

تفاوت‌های کرونای لامبدا با سویه‌‌های قبلی

کرونای لامبدا یا «سی. ۳۷» (C.۳۷)، سویه جهش‌یافته دیگری از گونه اصلی سارس-کوو-۲ است. این سویه اولین بار، دی ۱۳۹۹ در پرو گزارش شده‌است. لامبدا طی ماه‌های اخیر گسترش زیادی در برخی کشورها به ویژه کشورهای آمریکای جنوبی داشته‌است. در حال حاضر ۹۷ درصد موارد ابتلا به بیماری در پرو به این سویه مبتلا هستند.

این سویه بر اساس طبقه‌بندی سازمان جهانی بهداشت به عنوان یکی از چهار سویه قابل توجه (VOI) شناخته می‌شود، به این معنی که می‌تواند همه‌گیری گسترده‌ای را در جوامع ایجاد کند. در واقع این سویه‌ها یک مرحله قبل‌تر از سویه‌های نگران‌کننده (VOC) قرار دارند که شامل سویه‌های آلفا، بتا، گاما و دلتاست.

سویه‌های نگران‌کننده بر اساس تعریف سازمان جهانی بهداشت به سویه‌های گفته می‌شود که قابلیت سرایت بالایی داشته و تأثیری قابل توجه بر سلامت عمومی با ایجاد موج‌های شیوع ایجاد کرده‌اند.

برخی محققان معتقدند هنوز برای قضاوت در مورد میزان بیماری‌زایی سویه لامبدا و این که آیا می‌تواند مانند سویه دلتا همه‌گیری گسترده‌ای را شکل دهد کمی زود است؛ زیرا برای ایجاد موج جدید همه‌گیری سویه لامبدا باید با مزایای بیشتر خود بتواند از سویه دلتا پیشی بگیرد اما بر اساس اطلاعات موجود، به نظر نمی‌رسد این سویه توان غلبه‌بر نوع دلتا را داشته‌باشد. زیرا اگر چنین برتری‌ای را داشت، از ماه‌ها پیش که اولین موارد آن شناسایی شده‌بود، می‌توانست موج جدیدی از همه‌گیری را شکل دهد.

چرا از قدرت ویروس کرونا کاسته نشد؟

یکی از روش‌های تکاملی رایج ویروس‌ها این است که در طول زمان، از شدت کشندگی‌شان کاسته می‌شود. به این ترتیب میزبانشان زندگی طولانی‌تری خواهدداشت و به طبع آن ویروس نیز فرصت بیشتری برای تکثیر و انتقال پیدا خواهدکرد. اما واقعیت این است که رفتار تکاملی ویروس‌ها همیشه به همین آسانی قابل پیش‌بینی نیست.

نکته‌ای که کرونا را از برخی ویروس‌های بیماری‌زای دیگر که پیش از این چنین رفتاری از خود نشان داده‌اند متفاوت می‌کند این است که سارس-کوو-۲ ویروس تنفسی است و معمولا زمانی از فرد آلوده به دیگران سرایت می‌کند که هنوز در روزهای اول آلودگی قرار دارد و ویروس‌ها بیشتر در بخش‌های بالایی دستگاه تنفسی هستند، اما بروز عوارض اصلی بیماری زمانی خواهدبود که ویروس‌ها به قسمت‌های داخلی دستگاه تنفسی نفوذ کرده‌اند. بنابراین اگر حتی توان کشندگی ویروس افزایش پیدا کند به‌این‌معنی نخواهدبود که ویروس فرصت کافی برای سرایت به سایر افراد را در اختیار نخواهدداشت؛ زیرا پیش از بروز علائم اصلی بیماری و وخیم‌شدن حال بیمار، فرصت کافی برای سرایت به سایر افراد را داشته‌است.