«سلامت» در پیچ مدیریت

دوات آنلاین- حسن روحانی، رئیس جمهوری در جلسه رای اعتماد به وزرای پیشنهادی دولت دوازدهم، در دفاع از وزیر پیشنهادی بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، از لزوم اصلاحات در طرح تحول سلامت برای کاهش هزینه‌ها سخن گفت و از وزیر بهداشت خواست که ساماندهی نظام تشخیص، اجرای پرونده الکترونیک سلامت و سطح‌بندی خدمات را را در اولویت قرار دهد. این در خواست او در حالی مطرح شد که در سه سال گذشته بسیاری از کارشناسان حوزه بهداشت و درمان و نمایندگان کمیسیون بهداشت مجلس در مورد ادامه طرح تحول سلامت، بدون در نظر گرفتن این موارد هشدار داده بودند.

تحولی که هزینه‌ها را افزایش داد

طرح تحول نظام سلامت یکی از نخستین طرح‌های دولت یازدهم بود که از اردیبهشت ۱۳۹۳ با هدف کاهش هزینه از جیب مردم در بیمارستان‌های دولتی اجرا شد و چیزی حدود هشت هزار میلیارد تومان برای آن بودجه پیش‌بینی شد که بخشی از آن از محل هدفمندی یارانه‌ها تامین شد، اما بخش عمده آن بر دوش بیمه‌ها افتاد. اما بخش بیمه‌ها، همان قسمتی بود که در سه سال گذشته صدای وزیر بهداشت را در آورد و آن را پاشنه آشیل طرح تحول سلامت دانست. گرچه مسئولان سازمان‌های  بیمه‌گر نیز معتقد بودند، اجرای طرح تحول سلامت بدون در نظر گرفتن تامین و مدیریت منابع، تنها هزینه دارد و بیمه‌ها را به ارایه‌کنندگان خدمات بدهکارتر می‌کند.

مدیریت منابع گام مهم وزارت بهداشت

محمدعلی همتی، معاون درمان سازمان تامین اجتماعی در این باره به دوات‌آنلاین می‌گوید: کنترل هزینه‌ها در بخش درمان، در جهت‌دهی درست منابع طرح تحول سلامت بسیار موثر است. چه آن بخش که از سازمان‌های بیمه‌گر هزینه می‌شود، چه منابعی که از طریق دولت یا یک درصد از مالیات ارزش افزوده و یارانه‌ها تامین می‌شود. کنترل هزینه یکی از سیاست‌های اصلی است که باید از سوی وزارت بهداشت پیگیری شود و خوشبختانه رئیس جمهور هم به صراحت به این موضوع اشاره کرد تا همکاران ما در وزارت بهد اشت بحث کنترل هزینه‌ها را جدی بگیرند.

کنترل هزینه‌ها در بخش‌های درمانی در حالی مطرح شده است که کارشناسان می‌گویند، درحال حاضر فرد بیمار در نظام درمانی ما به دلیل بک بیماری ساده مثل سرماخوردگی می‌تواند به پزشک فوق‌تخصص مراجعه کند و از سوی دیگر پزشکان نیز در تجویز موارد پاراکلینیکی برای خود محدودیتی قایل نیستند. این موضوع نه تنها هزینه‌ها را برای بیمه‌ها بالا می‌برد، بلکه سبب می‌شود تا ارایه خدمات در بخش‌های ضروری و برای بیماری‌های سخت و بیماران نیازمند ضعیف شود.

همتی اجرای راهنماهای بالینی یا همان گایدلاین‌ها و همچنین بحث نظام ارجاع و پزشک خانواده را از موارد مهم در مدیریت منابع درمان می‌داند و می‌گوید: نه تنها گایدلاین‌ها که وزارت بهداشت متولی آن است، اجرا نمی‌شود که حتی طرح پزشک خانواده نیز در چند ساله اخیر رها شده است.

او ادامه می‌دهد: پایلوت این طرح که در دو استان فارس و مازندران اجرا شد، مدیریت، پیگیری و ارزشیابی نشد و گسترش هم پیدا نکرده است. این در حالی است که در برنامه ششم توسعه به وزارت بهداشت تکلیف شده تا این مقوله را پیگیری کند.

تاکید معاون درمان سازمان تامین اجتماعی در خصوص راهنماهای بالینی در حالی است که وزیر بهداشت بارها گفته است این وزارتخانه گایدلاین‌های فراوانی تهیه کرده است. همتی در این باره نیز می‌گوید: داشتن گایدلاین‌ها در کتابخانه‌های مراکز درمانی کافی نیست و باید این راهنماهای بالینی ابلاغ شود تا همه دانشگاه ملزم به اجرا باشند. در این صورت است که نظام بیمه می‌تواند هماهنگ با این حرکت در جهت نظارت بر اجرای آن گام بردارد . بیمه‌ها هم همیشه نشان داده‌اندکه مشتاق اجرای گایدلاین هستند. البته ما در این بخش بیکار ننشسته‌ایم و در بخش دارو با اعمال سیاست‌هایی سعی در کنترل هزینه‌ها کردیم. اما تا وقتی که منابع بدون هیچ مدیریتی در اختیار درمان گذاشته شود و افراد آزاد باشند که هرخدمتی را که می‌خواهند از هر پزشکی دریافت کنند، با چالش تامین منابع مواجه خواهیم بود.

 پزشک خانواده چه می‌کند؟

طرح پزشک خانواده که به اعتقاد کارشناسان حوزه بهداشت و درمان، تنها نسخه تجربه شده در نظام‌های درمانی موفق بوده، طرح جدیدی نیست و بیش از 12 سال است از آغاز آن در کشور می‌گذرد، اما تا امروز تنها دو استان فارس و مازندران موفق به اجرای آن شده‌اند، بر اساس طرح پزشک خانواده، هر ایرانی به صورت مستمر تحت نظر یک پزشک عمومی خواهد بود. این استمرار برای ویزیت برای افراد گروه‌های سنی کودک و سالمند و همچنین بیماران خاص در فواصل زمانی کمتری انجام می‌شود. این در حالی است که همه افراد در پوشش پزشک خانواده برای بیماری‌های مختلف می‌توانند به این پزشکان مراجعه کنند و در صورتی که نیازمند دریافت خدمات پزشکی تخصصی داشته باشند، به پزشکان متخصص ارجاع داده می‌شوند.  اجرای این طرح علاوه بر گسترش پیشگیری و بهداشت در کشور هزینه‌های درمان را کم می‌کند

کارت هوشمند سلامت

در حالی که تیر انتقادها نسبت به اجرایی نشدن این طرح به سمت وزارت بهداشت روانه است‌، مسئولان این وزارتخانه از اجرایی نشدن حذف دفترچه‌های بیمه و پیاده‌سازی کارت هوشمند سلامت که یکی از نیازهای اولیه حوزه بهداشت و درمان کشور است، گلایه دارند. طرحی که وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی متولی آن است. آنها این کارت هوشمند سلامت را مقدمه گسترش طرح پزشک خانواده می‌دانند. موضوعی که مسئولان بیمه‌ای کشور می‌گویند، به‌دلیل فراهم نبودن زیرساخت‌های فناوری اطلاعات اجرایی نشده است.