آب‌های آلوده بنگلادش؛ یکی از بزرگترین بحران‌های بهداشتی جهان

دوات آنلاین- شهنازالدین، مغازه‌دار سابق حالا به دنبال آن است در دهه 60 زندگی‌اش سال‌های باقی مانده را در صلح و آرامش سپری کند اما مشکلی هست که می‌تواند این سال‌ها را برایش کابوس کند. این مشکل، علامت هشدار دهنده و لکه‌های سفیدی است که روی قفسه سینه او ظاهر شده‌اند. این علامت‌ها اول سیاه بودند و بعد تغییر رنگ دادند. دکتر روستا وقتی او را معاینه می‌کند این لکه‌های سفید را به «قطره‌‌های باران در میان شن» تشبیه می‌کند. اما این توصیف شاعرانه درباره نشانه‌های مسمومیت با سم آرسنیک در میان مردم روستا چندان همخوانی ندارد.

شهنازالدین ساکن روستای توتارباغ یکی از روستاهای اصلی تولید برنج و چوب در نزدیکی داکا پایتخت بنگلادش است. شبکه ‌آب‌رسانی این روستا وابسته به پمپ‌های دستی است که اهالی روستا از طریق آن نیازهایشان را برطرف می‌کنند. این بهترین و آسان‌ترین راه برای به دستیابی به آب در روستا است. در حال حاضر طارق اسلام، دکتر روستا با دانشگاه‌های شیکاگو و کلمبیا برای بررسی تاثیر سم آرسنیک بر مردم منطقه در حال همکاری است. حدود نیمی از چاه‌های منطقه آرایهازر که آب مورد نیاز 35 هزار نفر از ساکنان را تامین می‌کند آلوده به سم آرسنیک هستند. میزان آلودگی آنها پنج برابر بیشتر از اندازه استانداردی است که سازمان بهداشت جهانی تعیین کرده‌است.

شهنازالدین درباره وضعیت آب می‌گوید:«می‌دانم که این آب برای سلامتی‌ام خوب نیست اما کار دیگری از دستم برنمی‌آید.» او یک بار تلاش کرد تا چاهی در قسمت‌های عمیق‌تری حفر کند تا به آب سالم‌تری برسد اما خرج 1000 دلاری آن تقریبا 10 برابر بیشتر از حفر چاه‌های معمولی فعلی بود. او از دولت محلی درخواست کمک کرد اما پاسخ مقامات این بود که «بهتر است آب سالم‌تر را از جایی دیگر خریداری کنید.»

به گزارش آتلانتیک، بحث آب‌های آلوده در بنگلادش یکی از بزرگترین بحران‌های بهداشت عمومی در جهان است اما همچنان خارج از اولویت‌های مطالعه علمی محافل آکادمیک برای حل بحران قرار دارد. نزدیک به 40 میلیون نفر یعنی یک چهارم جمعیت بنگلادش در معرض استفاده از آب ـشامیدنی آلوده به سم آرسنیک قرار دارند. در حالی که بسیاری از مردم فکر می‌کنند سم آرسنیک یکی از راه‌های سریع برای پایان دادن به زندگی است اما سطوح کمی از رقیق شده آن در آب آشامیدنی می‌تواند به نوع دیگری از خطر تبدیل شود. قرار گرفتن دائمی در معرض این سم بی‌بو و بی‌رنگ تنها چند نشانه قابل مشاهده (همانند رنگ دانه‌های سفید) دارد اما توانایی آن در از بین بردن اندام‌های داخلی انسان بدون نشانه به مراتب بیشتر از این حرف‌ها است.

نخستین نتیجه آن بالا رفتن میزان ابتلا به سرطان‌های پوست، کبد و ریه است. در مراتب بالاتر بیماری‌های قلبی و عروقی گسترده می‌شود و از سوی دیگری کودکان با معضلاتی همچون مشکل در زمینه شناخت و یادگیری متولد می‌شوند. تخمین سازمان بهداشت جهانی در حال حاضر حاکی از آن است که آلودگی نامرئی آرسنیک در سال جان 43 هزار نفر از ساکنان زمین را می‌گیرد.

ردپای ارسنیک به عنوان یک فلز طبیعی در ‌آب‌های بنگلادش حدود بیست سال پیش کشف شد. برخلاف آزمایش‌های زیادی که آن زمان درباره آب‌های این کشور صورت گرفت اقدامات عملی بسیار کمی در زمینه رفع این آلودگی انجام شد. ساده ترین راه حفر عمیق‌تر چاه‌ها برای دسترسی به آب پاکیزه‌ است که می‌تواند خانواده‌های زیادی را سیراب کند. در حالی که چاه‌های کم عمق تنها در خدمت یک و نهایتا دو خانواده خواهد بود.

اگر این مشکل خطرناک چنین راه‌حل آسانی دارد چرا تاکنون اقدامی در این زمینه انجام نشده است؟ برای پاسخ به این سوال باید به سال‌های 1970 بازگشت. در آن زمان اپیدمی وبا در حال از بین بردن مردم بنگلادش بود. سازمان ملل با همکاری دیگر سازمان‌های خیریه به دولت کمک کرد تا پروژه آسان و ارزان پمپ‌های دستی برای جلوگیری از آشامیدن آب‌های سطحی و گسترش بیماری‌ها را عملی کند. کمی بعد خانواده‌ها به صورت داوطلبانه نصب این پمپ‌ها را انجام دادند و دولت توانست به راحتی از کنار چنین مشکلی عبور کند.

در بنگلادش آرسنیک به طور طبیعی در آب‌های سطحی وجود دارد. این پدیده در نتیجه ترکیب ذرات اکسید آهن با آب باران و آب رودهایی که از کوه‌های هیمالیا سرچشمه می‌گیرند اتفاق می‌افتد.  حالا که دولت باید برای این مساله اقدام کند نه تکنولوژی لازم را دارد و نه بودجه اندازه برای انجام آن. در چنین وضعیتی سازمان‌های جهانی نیز نمی‌توانند برای حل ساده یک مشکل بیش از توانایی اجرایی دولت کمکی انجام دهند. مردم نیز به تنهایی توانایی اجرای حفر چاه‌های عمیق‌تر را ندارند و مجبورند تا زمان کشف یک راه‌حل عملی‌تر از همان آب‌های آلوده استفاده کنند.