نباید سربازی را مانع و مشکل بدانیم

دوات آنلاین-سازمان وظیفه عمومی ‌ناجا اولین جایی است که برای تعیین تکلیف سربازی باید به آنجا رفت؛ سازمانی که گرچه زیرمجموعه نیروی انتطامی ‌است، اما بازوی اجرائی ستاد کل نیروهای مسلح در احضار، اعزام و رسیدگی به معافیت‌های مشمولان است و قریب به صددرصد پسران ایرانی برای تعیین تکلیف سربازی خود حداقل یک‌بار به دفاتر این سازمان مراجعه کرده‌اند. سردار ابراهیم کریمی، جانشین ‌رئیس سازمان وظیفه عمومی‌ ناجا، در گفت‌وگو با «جامعه پویا» به ‌سؤال‌هایی درباره سربازی پاسخ داده است، او در ابتدای این گفت‌وگو به این ‌سؤال پاسخ داده که آیا سلامت روان مشمولان قبل از اعزام به سربازی بررسی می‌شود؟ ‌سؤال دوم را هم براساس تجربه سال‌ها حضور در سازمان وظیفه عمومی ‌ناجا پاسخ داده و درباره بهترین زمان اعزام به سربازی گفته است. او در آخر هم آب پاکی را روی دست مشتاقان خرید و فروش سربازی ریخته و از منتفی‌بودن این طرح خبر داده است. متن این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.

‌در ماه‌های اخیر حوادث مختلفی که مرتبط با سربازان بوده، رسانه‌ای شده و این ‌سؤال را پیش آورده که آیا اساسا مشمولان قبل از اعزام به سربازی از لحاظ سلامت روان هم ارزیابی می‌شوند؟

 البته حوادث رخ‌داده را باید تک‌به‌تک بررسی و دلایل آن را آنالیز کرد؛ اما به‌طورکلی قبل از اعزام یا به عبارت بهتر تعیین تکلیف هریک از مشمولان سربازی این افراد ازطریق پزشکان سازمان وظیفه عمومی ‌ناجا معاینه می‌شوند که ارزیابی سلامت روان هم یکی از این موارد است. در این شرایط اگر علائم بالینی در فرد وجود داشته باشد، با تشخیص پزشک برای بررسی بیشتر به پزشک متخصص معرفی می‌شوند و ممکن است پس از آن فرد دارای شرایط معافیت یا معافیت از رزم تشخیص داده شود. اما اگر فرد فاقد این علائم باشد، به سربازی اعزام خواهد شد.

‌سلامت روان نیز در همین مرحله بررسی می‌شود؟

بله. البته منظور از بررسی این نیست که تست‌های خاصی از فرد گرفته شود؛ بلکه این بررسی‌ها و معاینات به‌طور کلی انجام می‌شود. گاهی هم ممکن است فرد ادعا کند دارای مشکل روانی است که در این صورت نیز پرونده وی به کمیسیون پزشکی می‌رود و باز در آنجا بررسی‌ها به شکل تخصصی‌تری انجام می‌شود.

‌پس از اعزام نیز می‌شود سلامت روان سربازان را بررسی کرد؟

در مراکز آموزشی، روان‌شناس و مشاور حضور دارد و سربازان می‌توانند به آنان مراجعه و مشکل خود را مطرح کنند و خود این افراد نیز می‌توانند نزد سربازان بروند. البته جزئیات دقیق‌تر از فعالیت این مشاوران را باید از یگان‌های مختلف پرسید؛ چراکه مسئولیت سازمان وظیفه عمومی ‌ناجا تا زمان احضار و اعزام سربازان است و پس از آن مسئولیت سرباز بر عهده یگان خدمتی و نهادی است که خدمتش را در آن سپری می‌کند.

‌ ‌سؤال دیگر درباره زمان اعزام به سربازی است. برخی معتقدند بعضا پسران برای تأخیر در اعزام به سربازی، دانشگاه می‌روند. با تجربه‌ای که دارید، بهترین زمان اعزام به سربازی چه زمانی است؟

واقعیت این است که نمی‌توان برای سربازی‌رفتن تمام افراد یك نسخه واحد پیچید و شخصا معتقدم زمان رفتن به سربازی به عوامل متعددی بستگی دارد؛ اما در مجموع نباید سربازی را یك مانع و مشكل بدانیم، همه افراد ذكور با پایان 18 سالگی به سن سربازی می‌رسند و از آن به بعد باید برای آینده خود یك تصمیم درست بگیرند. قطعا پذیرفتنی نیست فردی به‌خاطر اینكه 21 ماه به سربازی نرود تا آخر عمر یا حداقل بهترین سال‌های جوانی‌اش را با محرومیت‌های اجتماعی سپری كند، بنابراین باید فكری هم برای سربازی خود بكند. در این شرایط اگر فردی بعد از اخذ دیپلم قصد یا استعداد ادامه تحصیل را ندارد، بهترین كار این است كه وضعیت سربازی‌اش را مشخص كند و در سن مناسب وارد بازار كار شود؛ اما اگر كسی علاقه‌مند به ادامه تحصیل در دانشگاه باشد، قطعا نباید دغدغه‌ای در این زمینه داشته باشد و باید تحصیلاتش را ادامه دهد. البته با توجه به مدرك تحصیلی كه دارد، شرایط سربازی هم برایش متفاوت است و تسهیلاتی نیز به این فرد ارائه خواهد شد. به همین دلیل من توصیه نمی‌كنم كسی به‌عنوان یك مانع به سربازی و این دوران نگاه كند.

‌بحثی که مطرح می‌شود این است که ممکن است رفتن به سربازی میان اخذ مدرك دانشگاهی و شغل فرد فاصله بیندازد.

این حرف را قبول ندارم. به نظر من این دو ارتباطی با هم پیدا نمی‌کنند. اتفاقا وقتی یك سرباز با تحصیلات دانشگاهی وارد دوران سربازی می‌شود، نیروهای مسلح هم متناسب با تحصیلات و توانی كه دارد، از او استفاده خواهند کرد و از این جهات سربازی به‌‌عنوان فضایی خواهد بود كه سرباز تجربیات مرتبط با رشته تحصیلی و شغل آیندهاش را در آنجا كسب می‌كند و بعد با استفاده از همین تجربیات می‌تواند وارد بازار كار شود. اینطور نیست كه سربازی یك نفر را دو سال از زندگی عقب بیندازد.

‌ چه تعداد از مشمولان برای فرار از سربازی وارد دانشگاه  می‌شوند؟

نمی‌توان نرخ قطعی در این‌باره اعلام كرد، اما به نظر می‌رسد كاری كه این افراد انجام می‌دهند، كار درستی نباشد. چنین افرادی گاهی‌اوقات تحت تأثیر جو ایجادشده قرار می‌گیرند و به دانشگاه می‌روند، گاهی‌اوقات هم مشاوره‌هایی كه به این افراد مخصوصا در دوران تحصیل داده می‌شود، غلط بوده و باعث می‌شود آنها تصمیم نادرستی بگیرند. كسی كه به‌خاطر نرفتن به سربازی وارد دانشگاه می‌شود، هزینه‌های زیادی را به جامعه تحمیل می‌کند و انرژی خودش را در جای نادرست هزینه می‌كند؛ اما اگر كسی قصد ادامه تحصیل داشته باشد، قانون خدمت وظیفه عمومی ‌هم از او حمایت خواهد كرد.

‌طرح جریمه ریالی سربازی تا چه زمانی ادامه خواهد داشت؟ برخی صبرکرده‌اند با پرداخت جریمه از سربازی معاف شوند.

این طرح امسال هم اجرائی شد اما واقعا معلوم نیست در سال آینده هم اجرائی شود؛ بنابراین اگر افرادی در‌حال‌حاضر دارای هشت سال غیبت تا پایان سال نیستند، بهتر است وضعیت سربازی خود را مشخص کنند؛ چراکه مشخص نیست در سال آینده هم این قانون اجرائی شود یا خیر. ضمن اینکه محدودیت‌های زیادی شامل مشمولان غایب می‌شود که ممکن است مشکلاتی را برایشان ایجاد کند.

‌ممکن است در آینده سال‌های غیبت از هشت سال کمتر شود؟

همان‌طور که گفتم اصلا تصمیم قطعی برای اجرای این طرح در سال آینده گرفته نشده است؛ اما درباره کاهش سنوات این موضوع خیلی بعید به نظر می‌رسد؛ چراکه در سه سالی که طرح جریمه ریالی سربازی اجرائی شده، چنین اتفاقی رخ نداده است.

‌امکان خرید خدمت سربازی هم وجود ندارد؟

به هیچ عنوان چنین موضوعی مطرح نیست و مطرح نخواهد شد؛ چراکه پیامدهای منفی زیادی دارد و چیزی که در‌حال‌حاضر وجود دارد، طرح جریمه ریالی سربازی است که ثبت‌نام آن فعلا تا آخر سال 96 ادامه داشته و همان‌طورکه گفتم، برای سال 97 تصمیمی در این‌باره گرفته نشده است.