سرگردان در شهر

دوات آنلاین-سال‌های خیلی دور بر سردر خیلی از خانه‌ها و ساختمان‌های عمومی شهر، کاشی‌هایی نصب می‌شد که روی آنها شعری از حافظ و سعدی یا جمله نغزی از یک بزرگ نوشته می‌شد، اما حالا بالای درِ ورودی ساختمان‌های شهر تابلوی پارک‌ممنوع بزرگی نصب شده که گاهی با یک تهدید هم همراه است: پارک مساوی با پنجری. پارک حاشیه‌ای در تهران به‌حدی افزایش یافته است که دیگر خیابان‌های اصلی شهر جوابگوی آن نیستند و رانندگان سرگردان مجبورند از خیابان‌های فرعی و حتی کوچه‌‌ها برای پارک خودروی خود استفاده کنند و از جلوی درِ خانه‌های مسکونی مردم سر دربیاورند. معضل پارک حاشیه‌ای در خیابان‌های تهران را باید به دو دلیل نسبت داد؛ یکی نبود پارکینگ‌های شخصی در منازل و دیگری نبود پارکینگ‌های طبقاتی و عمومی در سطح شهر. بر اساس آماری که از سوی علیرضا راسی، رئیس اتحادیه دارندگان تعمیرگاه، توقفگاه و پارکینگ‌های تهران در چند روز اخیر منتشر شده است، صد پارکینگ خصوصی و صد پارکینگ دولتی در تهران وجود دارد که به‌هیچ‌وجه جوابگوی سه‌ونیم میلیون خودرویی که در سطح شهر تردد می‌کنند، نیست و برای حل این مشکل تهران به ساخت حداقل 1500 پارکینگ نیاز دارد. این آمار نشان می‌دهد هیچ تناسبی میان حجم خودرو و تعداد پارکینگ‌ها وجود ندارد. البته گفتن این نکته ضروری است که این تعداد تناسبی با میزان خیابان‌های موجود در شهر هم ندارد.

مجتمع‌هایی بدون پارکینگ

از آنجا که مشکل ترافیک و نبود پارکینگ در مناطقی از تهران وجود دارد که تراکم جمعیت و ساختمان در آن بالاست؛ با‌این‌حال فضایی برای ساخت پارکینگ وجود ندارد و قیمت زمین آن نیز سر به فلک می‌کشد. در این میان بخش خصوصی هم به دلیل نبود توجیه اقتصادی ساخت پارکینگ، خود را کنار کشیده ‌‌است.

اما این تمام ماجرا نیست. در یک دهه گذشته، تخلفات در حوزه ساخت‌‌و‌ساز تأثیر مستقیمی روی ترافیک شهر داشته است. مراکز و مجتمع‌‌های تجاری قارچ‌گونه در سطح شهر رشد کرده‌اند در صورتی که نه جانمایی درستی داشته‌اند و نه سخت‌گیری‌ای برای ساخت پارکینگ‌ برای آنها وجود داشته است.

علیرضا نوذرپور، کارشناس مسائل شهری و رئیس انجمن شهرسازان، در گفت‌وگو با «جامعه پویا» با اشاره به اینکه سیاست‌های غلط و تخلفات ساختمان‌ها باعث وضعیت فعلی شهر تهران شده است، می‌گوید: این مجتمع‌ها در حاشیه خیابان‌ها، میادین و مسیرهای پر‌رفت‌و‌آمد که در حالت‌ طبیعی هم ترافیک دارند، ساخته شده‌اند وبه‌دلیل مجهزنبودن‌ به پارکینگ باعث قفل‌شدن خیابان‌ها می‌شوند. در این میان نبود پارکینگ باعث سرگردانی رانندگان برای پیداکردن جای پارک شده و این موضوع هم مزید بر علت ترافیک برخی از مناطق تهران می‌شود. او ضمن مخالفت با پارک حاشیه‌ای می‌گوید: مدیریت شهری ما از ساخت پارکینگ غلفت کرده و با متخلفان ساخت‌و‌ساز مماشات می‌کند و در این میان فقط به پارک حاشیه‌ای اکتفا می‌کند در‌حالی‌که پارک حاشیه‌ای به‌هیچ‌وجه قابل قبول نیست.

شهرداری، متولی ساخت پارکینگ در شهر

او با اشاره به اینکه مطمئنا متولی برنامه‌ریزی، ساخت و بهره‌برداری از پارکینگ‌ها در شهر بر عهده شهرداری است، می‌افزاید: «اما در قانون هم الزاماتی وجود دارد برای مثال به ازای هر واحد آپارتمانی باید پارکینگ وجود داشته باشد. مشکل این است بعضا برخلاف نکاتی که در پروانه ساخت وجود دارد، پارکینگ را یا نمی‌سازند یا آن را تغییر کاربری می‌دهند».

به اعتقاد نوذرپور، این باعث می‌شود پارکینگ تأمین‌نشده، در بیرون از ساختمان و در معبر تأمین شود. در‌حالی‌که خیابان‌های شهر برای عبور و مرور ساخته شده و حق عموم مردم است و جزء فضای شهری است که استفاده شخصی از آن می‌شود. پارک حاشیه‌ای مسیر حرکت را تنگ می‌کند، ظرفیت معابر را کاهش می‌دهد و باعث افزایش ترافیک می‌شود.

حمل‌و‌نقل عمومی برای کاهش تردد با خودرو

در این میان او به تجربه کشورهای پیشرفته اشاره می‌کند که با توسعه حمل‌و‌نقل عمومی شرایطی را ایجاد کرده‌اند تا مردم خودرو‌های را برای سفرهای درون‌شهری از پارکینگ منازل خود خارج نکنند. این کارشناس شهری می‌گوید که ما نه مترو را توسعه دادیم و نه پارکینگ ساختیم؛ بلکه فقط به ساختن بزرگراه اکتفا کرد‌ه‌ایم.

پارکینگ‌هایی که قرار بود ساخته شود

 احمد حکیمی‌پور، عضو شورای شهر تهران، با اشاره به اینکه وظیفه ساخت پارکینگ بر عهده شهرداری تهران است، به «جامعه پویا» می‌گوید: «‌به خاطر دارم در شورای شهر اول 92 نقطه تهران مشخص شد تا پارکینگ عمومی در آن ساخته شود، اما این موضوع تا به امروز به سرانجام نرسیده است. حالا 17 سال از آن دوران می‌گذرد و در این 17 سال تغییرات بسیاری در شهر ایجاد شده است».

به گفته حکیمی‌پور، ساخت‌و‌سازها به‌ویژه ساخت مگا‌مال‌ها باعث شده فضایی برای ساخت پارکینگ وجود نداشته باشد. در‌حال‌حاضر ما در جایی مشکل پارکینگ داریم که تراکم جمعیت و ساختمان‌های مسکونی تجاری و اداری در آن زیاد است؛ بنابراین باید به دنبال شناخت فضاهایی بود که بتوان از آنها استفاده کرد.