شکاف لب و کام؛ دلایل و راه‌های پیشگیری

دوات آنلاین-شکاف لب و کام از جمله مشکلات مادرزادی است که می‌تواند فرد را در گفتار و ادای کلمات مختلف دچار مشکل کند اما دلیل این اتفاق چیست و چه باید کرد؟

میزان شیوع شکاف لب و کام

سمیرا آقادوست عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران و گفتاردرمانگر تیم درمان، در گفتگو با خبرنگار مهر، گفت: شکاف کام و لب شایع‌ترین نقص مادرزادی در ناحیه فک و صورت است. شیوع این بیماری یک در هر ۷۵۰ تولد زنده تخمین زده شده است که این میزان در نژادهای مختلف تفاوت دارد.

وی افزود: در ایران در سال ۲۰۰۰ میلادی، شیوع شکاف کام ۱.۳ نفر در هر ۱۰۰۰ تولد زنده گزارش شده است.

آقادوست ادامه داد: با توجه به شیوع متفاوت شکاف لب و کام در نقاط مختلف کشور لازم است به‌ ویژه در مناطق پرخطر برنامه هایی با هدف بررسی عوامل به وجود آورنده و برنامه‌ریزی در جهت کاهش آنها صورت گیرد.

دلایل شکاف لب و کام چیست

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، تاکید کرد: هر چند که وراثت نقش مهمی در ایجاد شکاف‌های دهانی و صورتی دارد، اما مطالعات نشان داده‌ است که وراثت در ۲۰ تا ۳۰ درصد موارد نقش دارد. به طور کلی عوامل ژنی و کروموزومی در ایجاد شکاف لب و کام موثر هستند.

وی گفت: علاوه بر این، احتمالاً در زمان‌های بحرانی تکامل جنینی و زمانی که ساختارهای لب و کام در حال اتصال هستند، یعنی سه ماهه اول بارداری فاکتورهای محیطی در بروز شکاف دخالت دارند.

آقادوست افزود: فاکتورهای محیطی متعددی مانند کمبودهای تغذیه‌ای، تابش اشعه، مصرف داروهای گوناگون، کمبود اکسیژن، ویروس‌ها، زیادی ویتامین‌ها یا کمبود آنها می‌توانند در ایجاد شکاف لب و کام اثرگذار باشند.

وی اظهار داشت: مصرف برخی داروها دارای اثرات ثابت شده‌ای در ایجاد شکاف‌های صورتی هستند. عامل اثرگذار دیگر سن والدین و الگوی زندگی آنها مانند مصرف سیگار و الکل است.

آقادوست گفت: افزایش سن و مصرف مواد و الکل با میزان بروز شکاف لب و کام ارتباط دارد. همچنین احتمال بروز این اختلال در مادرانی که در سه ماهه اول بارداری از داروهایی مانند مسکن ها، آنتی بیوتیک ها و کورتون ها استفاده کرده‌اند، بیشتر است.

پیشگیری از شکاف لب و کام

وی ادامه داد: شکاف‌های دهانی-صورتی توسط مکانیسم‌های کاملا ناشناخته ژنتیکی-محیطی ایجاد می‌گردد و نداشتن دانش کافی در مورد علت این عارضه شیوه‌های پیشگیری را دشوار یا ناممکن می‌سازد.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، گفت: تنها پیشنهاد در این زمینه انجام مراقبت‌های زمان بارداری مانند عدم مصرف هر گونه دارو بدون اجازه پزشک، کنترل قند خون، عدم  استفاده از سیگار و مشروبات الکلی، دوری از استرس، مصرف صحیح و مناسب ویتامین‌ها و اصلاح سبک زندگی است.

وی افزود: اگرچه در سال‌های اخیر با پیشرفت تکنولوژی و بهبود روش‌های درمانی، دسترسی به مراقبت از این قبیل ناهنجاری‌ها افزایش یافته است، اما کیفیت مراقبت‌ها هنوز هم به شدت متفاوت بوده و هدف نهایی در مورد شکاف‌ لب و کام، پیشگیری است.