فوبیا چیست و چه زمانی خطرناک است

دوات آنلاین- فویبا نوعی ترس تخریبی است البته این جمله به توضیحاتی نیاز دارد. به طور کلی ترس یک حس پایه‌ای در انسان است که اگر وجود نداشته باشد انسان یا هر موجود زنده دیگری قدرت مراقبت از خود را از دست می‌دهد و خطرهای زیادی باعث از بین رفتن او می‌شود. اما موضوع در اینجا است که چه زمانی ترس سازنده‌ است و چه زمانی به ترس فوبیا یا ترس تخریبی تبدیل می‌شود.

فوبیا، ترس پایدار از یک موقعیت به خصوص است که میزان آن با میزان خطرناک تناسبی ندارد. کسانی که به فوبی مبتلا هستند، می دانند که این ترس غیرمنطقی است؛ حتی اکثرا می دانند که این ترس از کجا شروع شده است؛ مثلا کسی که فوبی حیوانات دارد، فقط از همان حیوان خاص می ترسد و ممکن است از حیوان د یگری نترسد.

در اکثر انواع فوبیا شرایط به گونه ای است که معمولا فرد در دیگر قسمت های زندگی اش مشکلی ندارد و زندگی نرمالی دارد، اما وقتی با آن موضوع مواجه می شود، ترس را تجربه می کنند و علائمی را نشان می دهد. فوبی انواع مختلفی دارد مثل فوبی حیوانات، فوبی موضوعات بی جان مثل ارتفاعات و فضاهای بسته. ترس از بیماری و مرگ و نیز فوبی خون و فوبی های اجتماعی.

علائم فوبیا چیست؟

برترین ها نوشت:علائم شناختی، علائم هیجانی، رفتاری و بدنی چهار دسته علائم فوبیا هستند؛ البته هرکسی که فوبیا دارد، لزوما هر چهار علامت را با هم ندارد. علائم شناختی این است که فرد مدام به این موضوع فکر می کند که نکند با آن چیزی که می ترسد، مواجه شود؛ مثلا در خیابان تاریکی، حرکتی ناگهانی را پشت سر خود احساس می کند. فکر می کند «این یک کیف زن است» و میخکوب می شود.

همه افراد در سنین کودکی ممکن است فوبی را تجربه کنند. خیلی از بچه ها ترس از تاریکی یا تنها ماندن را دارند. به مرور زمان که از نظر سنی و عقلی رشد می کنند این ترس ها از بین می رود و نیازی هم به درمان ندارد، اما در یک سری افراد ممکن است علائم باقی بماند؛ پس باید درمان بشوند؛ مثلا افرادی هستند که اصلا از خانه هم خارج نمی شوند که این افراد قطعا به درمان و معالجه احتیاج دارند.

ریشه فوبیا در چیست؟

اکثر متخصصان معتقدند که ترس و فوبی هایی که شدید هستند، ریشه ژنتیکی دارند. یعنی افرادی حتما در سابقه خانوادگی این علائم را داشته اند. اما یک سری از روان شناس های مثل رفتارگراها معتقدند که لزوما ژنتیکی نیست و ممکن است یاد گرفته شده باشد؛ مثلا اتفاقی برای فرد در دوران بچگی افتاده و ا ترسیده است. پس آن ترس در ذهنش می ماند و هر اتفاق مشابهی برایش بیفتد. همان خاطره و ترس اولیه زنده و تداعی می شود.

کسی که فوبی بیماری دارد، مدام خودش و بدنش را بررسی می کند و به دنبال علائمی شبیه به آن بیماری در خودش می گردد تا ثابت کند آن بیماری را دارد. یک نکته جالب در رابطه با فوبی بیماری این است که اگر فرد واقعا آن بیماری مبتلا شود، فوبی از بین می رود! مثلا کسی که فوبی سرطان دارد، زمانی که واقعا مبتلا شود، فوبی کم کم از بین می رود؛ چون با آن از نزدیک مواجه شده است.

در رابطه با دندان پزشکی و موارد مشابه ممکن است به دلیل ترس از چیزی بعضی علائم تشدید شود. یک سری هورمون ها ترشح می شوند که می توانند علائم بدنی برجای گذارند. کسی که مضطرب است، ضربان قلبش افزایش پیدا می کند، فشار خونش افزایش می یابد و حتی ممکن است کسی که از حمله قلبی می ترسد قلب درد بگیرد!

این به دلیل فوبی نیست به دلیل علائم شناختی و هیجانی است که تجربه می کند و از نظر فیزیولوژی اتفاقاتی در بدن می افتد. خیلی وقت ها هم واقعا قلب در نمی گیرند، بلکه فقط یک ترس از بیماری را عینا تجربه می کنند.

یک اختلالی داریم به نام اختلال وحشت زدگی. فردی که این مشکل را دارد علائم شدیدی را تجربه می کند می ترسد بمیرد. در طول درمان به فرد گفته می شود این علائم به دلیل ترس به وجود آمده و منجر به بیماری نمی شوند. اگر فرد این آگاهی را کسب کند، شدت ترس او در حملات بعدی کاهش خواهدیافت.

راه‌های درمان فوبیا

همه ترس ها قرار نیست درمان شوند مگر اینکه در عملکرد روزانه فرد اختلال ایجاد کرده باشد. برای فوبی دو دسته درمان در سال های اخیر بسیار موفق بوده است. یکی درمان های روان تحلیلی و دیگری رفتاردرمانی. در درمان های روان تحلیلی به افراد کمک می شود ترس هایی که ریشه در ناخودآگاه آن ها دارد کشف شود. به عبارت دیگر فرد با ترس های دوران کودکی خودش مواجه می شود و به کمک درمانگر این ترس ها تحلیل و تفسیر می شوند تا آگاهی اش نسبت به اتفاقی که در گذشته افتاده و به علائمش افزایش پیدا کند. معمولا درمان  هایی که با رجوع به گذشته انجام می شوند به زمان بیشتری احتیاج دارند.

یک دسته دیگر رفتاردرمانی است که از تکنیک های کارآمدی در درمان فوبی استفاده می کنند مثل تکنیک «مواجه سازی». به این صورت که به فرد کمک می کنند با ترسش مواجه شود؛ البته اشکال ترس ها با هم متفاوت هستند، مثلا فردی که ترس از فضاهای بسته دارد و از سوار شدن به آسانسور می ترسد ممکن است تا درب آسانسور را می بیند ترسش شروع شود. فردی دیگری ممکن است با رفتن داخل آسانسور این حس را تجربه کند. فرد دیگری ممکن است حتی از رفتن به ساختمان هایی که آسانسور دارند اجتناب کند؛ پس بنابراین تکنیک مواجه سازی در افراد مختلف متفاوت است. در درجه اول باید میزان ترس بررسی و ارزیابی شود.

فوبی آمپول جزو فوبی های خون محسوب می شود. علائم کسانی که از محیط های پزشکی می ترسند، با کسانی که در دیگر دسته های فوبی قرار دارند، متفاوت است. این ها فشارشان پایین می افتد، از حال می روند و…

یکی از راه های درمان برای این افراد استفاده از تنش کاربردی است. در این شیوه بیمار عضلات دست ها، پاها و سینه خود را منقبض می کند تا آنجا که احساس کند صورتش گرم شده است، سپس خود را رها می کند. از روش های موثر دیگر استفاده از روش هایی مانند آرمیدگی، تغییر خودگویی ها و افکار مرتبط با ترس ات که این آموزش ها باید توسط متخصصین انجام شود. همچنین مواجهه با موقعیت ایجادکننده ترس از راه های موثر درمان است؛ مثلا این افراد می توانند در آن موقعیت حضور داشته باشند بدون اینکه تجربه ترسناک برایشان اتفاق بیفتد.