مراسم قالی شویان مشهد اردهال چگونه و به چه مناسبت برگزار می‌شود

دوات آنلاین-مراسم قالی شویان مراسمی مذهبی با قدمت هزار ساله است که هر ساله در دومین جمعه مهر ماه در مشهد اردهال کاشان برگزار می شود. مراسم قالیشویان در دسامبر ۲۰۱۲ در فهرست میراث فرهنگی و معنوی یونسکو به ثبت رسیده است.

این آیین سنتی هر سال توسط اهالی فین و خاوه اردهال مطابق با زمان شهادت امامزاده سلطانعلی فرزند بلافصل امام محمد باقر (ع) برگزار می‌شود که در ۲۷ جمادی‌الثانی سال ۱۱۶ هجری قمری مطابق با دومین جمعه مهرماه به  شهادت رسید.

اصل مراسم قالیشویی مشهد اردهال از صبح  آغاز می شود و تا ساعت یک بعد‌از ظهر به پایان می‌رسد. اما بقیه مراسم تا غروب آفتاب ادامه دارد.

قالی شویان چگونه برگزار می شود

ابتدا اهالی فین که هرکدام چوبی به دست دارند در صحن اصلی و مرکزی امامزاده بنام صحن صفا اجتماع می‌کنند و عده‌ای هم در صحن شاهزاده حسین با آداب خاصی به چوب به دستان صحن صفا می‌پیوندند؛ پس از روضه خوانی و سینه زنی و سخنرانی متولیان امامزاده، نمایندگان روستای خاوه اردهال یک قالی لوله شده از صحن مطهر امامزاده  را که نماد قالی‌ است که به هنگام شهادت بدن مطهر امامزاده را در آن پیچیده بودند به معتمدین و اهالی فین تحویل می‌دهند.

افرادی که قالی را تحویل می‌گیرند، آن را از ایوان صفا به داخل صحن صفا می‌آورند و حسین حسین گویان و با تکان دادن چوب دستی های خود که نمایش نبردی نمادین با قاتلان است، قالی را در یک مسیر مشخص به سوی نهر آب شاهزاده حسین می‌برند و آن را شست و شو می‌دهند.

شهادت امامزاده سلطان علی‌ بن محمد باقر(ع)

امامزاده سلطان علی‌بن محمد باقر(ع) که یکی از چهار امامزاده معلوم النسب و دارای تاریخ مستند در ایران است که مطابق روایت‌های تاریخی در سال ۱۱۳ هـجری قمری بنا به درخواست دوست‌داران اهل بیت از اهالی چهل حصاران و فین کاشان به این منطقه هجرت کرد.

در سال ۱۱۶ هجری آن شخصیت بزرگوار در منطقه اردهال همراه با ۱۰۰ تن از یاران باوفای خود پس از جنگی نابرابر همچون جد مظلومش حضرت اباعبدالله الحسین(ع) به شهادت می‌رسند و سر از بدن مبارکش جدا کرده و نزد دارالخلافه می‌فرستند، بدن مطهر این امامزاده واجب التعظیم و یارانش را از قتلگاه به مکان فعلیِ حرم مطهر در اردهال منتقل کرده و در محلی که وصیت فرموده بود دفن می‌کنند.

بر این اساس در دومین جمعه از مهرماه هر سال ابتدا عاشقان اهل بیت (ع) در ابتدا با حضور در ضریح مطهر امامزاده سلطان علی‌بن محمد باقر(ع)، این مکان را با گلاب ناب قمصر کاشان شست‌وشو  می‌دهند و سپس آیین قالی شویان آغاز می‌شود.

حجت الله ناصحی پور ،کارشناس میراث فرهنگی توضیح داد: در اواخر سده اول هجری شیعیان کاشان و فین که به چهل حصاران معروف بوده نامه‌ای به امام محمد باقر (ع) می‌نویسند مبنی بر این که آن حضرت یکی از فرزندانش را برای تبلیغ و ارشاد و نیز پیشوایی مردم به این منطقه بفرستد. امام باقر فرزندش ساطانعلی را روانه این منطقه می‌کند و دو، سه سالی در کاشان، فین، باریکرسف و خاوه به تبلیغ و ارشاد اهالی این مناطق می‌پردازد و در فصل تابستان اغلب در خاوه و باریکرسف به سر می‌برده است.

ناصحی پور خاطرنشان کرد: آن حضرت به دست زرینه کفش حاکم وقت به شهادت می‌رسد و اهالی فین و خاوه به دلیل بی‌اطلاعی موفق به یاری پیشوای خود نمی‌شوند و جسد وی را در دامنه کوه و مکانی به نام مشهد اردهال به خاک می‌سپارند.از آن زمان که چند صد سال می‌گذرد در دومین جمعه مهرماه از کاشان و سایر آبادی‌های تابعه آران بیدگل، قم، نراق، محلات، اصفهان، گلپایگان، دلیجان و غیره هزاران نفر اغلب با خانواده و گروهی خودشان را به این منطقه می‌رسانند.

او افزود: در این میان فینی‌ها از یکی دو هفته قبل خود را آماده شرکت در این مراسم می‌کنند و پاره‌ای یکی دو روز جلوتر به اردهال می‌روند تا جا و مکان اسکان خود را مشخص کنند.

ناصحی پور با بیان اینکه یکی از آداب قدیمی که امروزه اثری از آن نیست مطلع ساختن مردم از زمان دقیق جمعه قالیشویان یا اصطلاحاً جمعه قالی است، بیان کرد: از آنجا که زمان برگزاری مراسم بین هفته دوم و سوم متغیر است در گذشته یی هفته قبل از زمان دقیق برگزاری مراسم، موسوم به هفته جار، ریش سفیدان و مطلعان در معابر عمومی، گذرها، مساجد و حسینیه‌ها زمان دقیق آن را اعلام می‌کنند.