هشدارهای تورمی رئیس مرکز آمار

دوات آنلاین-بسیاری از مردم وقتی در این بحبوحه افزایش قیمت ها شاهد اعلام نرخ تورم تک رقمی  9.7 درصدی سالیانه در مرداد امسال توسط مرکز آمار بودند، تعجب کردند و چنین نرخی را گویای واقعیت های روز جامعه نمی دانستند، اما رئیس مرکز آمار ایران توضیحاتی قابل تامل دراین زمینه ارائه می کند. دکتر امیدعلی پارسا در عین حال زنگ های خطری را هم به صدا در می آورد و با اشاره به نرخ تورم ماهانه 5.2 درصد در مرداد ماه هشدار می‌دهد که معنی این نرخ یعنی اگر با همین فرمان پیش برویم طی یک سال نرخ تورم به 60 درصد می‌رسد. پارسا اعلام می کند: ما به درستی به مسئولان و سیاست گذاران و برنامه نویسان کشور اعلام کردیم که تورم ماه های تیر و مرداد بسیار شدید است و نباید ادامه یابد. وی درباره دلیل تفاوت میان نرخ تورم اعلامی مرکز آمار با بانک مرکزی نیز به خراسان می گوید: بانک مرکزی متوسط نرخ تورم را در 80 شهر بزرگ اعلام می کند و یک کار نمونه گیری است یعنی به همه مغازه ها مراجعه نمی‌شود، اما مرکز آمار متوسط تورم کل کشور را محاسبه می‌کند.   231 شهر و 626 روستا و 75هزار مغازه و 420هزار مظنه قیمت مبنای محاسبه مان است، پس باید تفاوت داشته باشد. جزئیات بیشتر را در پرسش و پاسخ با وی می خوانید:

• برخی آمارهایی که مرکز آمار اعلام می کند برای جامعه ملموس نیست، مثلا نرخ تورم  سالیانه در مردادماه توسط مرکز آمار 9.7 درصد و تورم نقطه ای 19.3 اعلام شد که با روند فعلی گرانی ها به نظر می‌رسد منطبق بر واقعیت نیست، دلیل این مسئله چیست؟

-وقتی یک عدد کلی را در نظر می گیرید امکان باور آن سخت است ولی وقتی که تمام جزئیات را بیان کنید موضوع متفاوت می شود، وقتی تورم نقطه ای مرداد نسبت به سال قبل 19.3 درصد اعلام شده است، فکر می‌کنیم که هرجا می رویم و هرچه می خریم نباید بیش از 19 درصد گران شده باشد، ولی تورم، میانگین افزایش موزون همه کالاها و خدمات مصرفی است.یک مثال دراین زمینه مربوط به اجاره است، کسانی که اجاره منزلشان را در مرداد تمدید کرده اند به طور میانگین 30 درصد افزایش قیمت داشته اند، ولی اگر سراغ ریز این آمار برویم از صفر درصد رشد داریم تا 279 درصد؛یعنی کسانی را داریم که هیچ افزایش قیمتی نداشته اند و کسانی را داریم که تا 279درصد افزایش قیمت داشته اند ولی میانگین همه این ها 30 درصد است، آیا معنی این 30درصد آن است که هرکجا بروید 30 درصد افزایش در اجاره وجود دارد؟ نه یک جا ممکن است کمتر یا بیشتر باشد. مهم تر از آن سوال درباره تورم است، آیا تورم اجاره همین 30 درصد است؟ تورم متوسط افزایش قیمت برای همه مردم است؛ همه مردم نیامده اند قراردادشان را تمدید بکنند، کسانی که تمدید کرده اند به طور میانگین 30 درصد رشد داشته اند ولی عده ای هم تمدید نکرده اند، مگر چند درصد مردم در تیرماه قرارداد اجاره شان را تمدید کرده اند، متوسط افزایش قیمت برای کسانی که تمدید کرده اند و تمدید نکرده اند در تهران می شود 10 درصد، یعنی تورم اجاره برای تهران دراین ماه 10 درصد است، حالا هیچ کسی این عدد را باور نمی کند.گویی ما گفته ایم که هرکسی برود تهران و خانه اجاره کند باید 10 درصد روی قیمت اجاره اش بیاید درحالی که معنایش این نیست، معنایش آن است که متوسط افزایش قیمت اجاره برای همه مردم اعم از کسانی که تمدید کرده اند و کسانی که تمدید نکرده اند 10 درصد است که برای کسانی که تمدید کرده اند 30 درصد است و برای کسانی که تمدید نکرده اند، کمتر است.

• کالاهای سرمایه ای مثل مسکن در محاسبه نرخ تورم چه نقشی دارند؟

-اگر بخواهم تعریف دقیق نرخ تورم را خدمت شما بگویم، متوسط رشد قیمت کلیه کالاها و خدمات مصرفی است.

• پس کالاهای سرمایه ای مثل خودرو، مسکن و غیره در این محاسبه وجود ندارند؟

-دقیقا، بنابراین وقتی می گویند که تورم کالاها و خدمات مصرفی فلان رقم است، اولا متوسط افزایش قیمت همه کالاها و خدمات مصرفی است، ثانیا برای همه مردم است ، شهری و روستایی و بالاشهر و پایین شهر، بنابراین قیمت خرید و فروش ساختمان و خودرو و سکه و امثال این ها در محاسبه تورم به هیچ وجه نقشی ندارند. اما ما می دانیم وقتی دلار یا سکه قیمت اش بالا می رود یا وقتی مسکن بالا می رود، افزایش قیمتی به کالاها و خدمات دیگر منتقل می شود، بنابراین این کالاهای سرمایه ای به طور غیرمستقیم موجب افزایش قیمت می شوند ولی خودشان مستقیم در محاسبه تورم نقشی ندارند، درحالی که بعضی می گویند علت این  که اعداد و ارقام تورم فرق می‌کند، آن است که قیمت کالاها و خدمات را با ارز 4200 تومانی محاسبه می کنند، درحالی که اصلا هیچ ربطی ندارد. ما برای محاسبه تورم به حدود 75 هزار مغازه در سراسر کشور مراجعه می کنیم، 425 هزار قیمت می گیریم، بعد این قیمت ها را با ماه قبل از خودش و با سراسر کشور مقایسه می کنیم سپس این را که این کالا و خدمات چنددرصد افزایش داشته است و چند درصد از سبد مصرفی خانوار را تشکیل می دهد، جمع و تفریق و ضرب و تقسیم می کنیم و حاصل اش می شود عدد تورم و اعلام می شود. این طور نیست که رقم تورم یک عددی است که یک نفر به ذهن اش می رسد.

• خوب چرا این ارقام برای مردم ملموس نیست؟

-سایت مرکز آمار توضیحات کاملی درباره این که تورم یعنی چه و چرا مردم عددی  را که برای تورم می گویند باور نمی کنند، ارائه کرده است؛ درکشور ما سه عدد برای نرخ تورم اعلام می شود. یکی تورم ماهانه است، یعنی درصد افزایش متوسط قیمت های همه کالاها و خدمات مصرفی در همه نقاط ایران طی ماهی که گذشت، حالا این عدد ماهانه چقدرباشد کم است و چقدر باشد زیاد یا شدید است؟ شما فکر می کنید تورم ماهانه چقدر باشد عمق و فشار آن زیاد است، معلوم است که اگر بخواهید تورم ماهانه را به سالانه تبدیل کنید باید عدد آن ضربدر عددی حدود 12 بشود، پس تورم ماهانه یک درصد معنایش آن است که اگر قیمت ها با همین سرعت جلو برود در پایان سال این رقم به حدود 12 درصد می‌رسد، پس تورم ماهیانه 5 درصد عدد زیادی است و رقم 5.2 درصد که بانک مرکزی و مرکز آمار برای مرداد ماه اعلام کردند خیلی زیاد است. سال گذشته متوسط تورم ماهیانه تقریبا 0.6 درصد بود، حالا این عدد 5.2 را با آن مقایسه کنید و ببینید چند برابر می شود. پس ما به درستی به مسئولان و سیاست گذاران و برنامه نویسان کشور اعلام کردیم که تورم ماه های تیر و مرداد بسیار شدید بود و نباید ادامه یابد و ما هم نباید به انتظارات تورمی که وجود دارد دامن بزنیم. تورم 5درصد در ماه یعنی اگر با همین فرمان جلو بروید درسال می شود 60 درصد ولی ما چه می دانیم که ماه بعد چه اتفاقی می افتد. من نمی توانم بگویم که تورم ماهیانه 5درصد یعنی سالیانه 60 درصد ، اما برخی از مردم می‌گویند که شما بگو تورم 60 درصد است، درحالی که معنایش آن است که اگر با همین روند جلو برویم بعد از یک سال 60 درصد می شود. وقتی تورم ماهیانه 2درصد شد، یعنی هشدار ولی وقتی 5 درصد شد مانند آن است که آدم پنج متری درخیابان دیده اید، وقتی تورم ماهیانه 5درصد دریک کشور اعلام می شود یعنی ممکن است درسال 60 درصد اتفاق بیفتد و این رقم خیلی زیاد است.

• البته تورم ماهیانه ظاهرا معیار خوبی برای اعلام رقم تورم نیست چون یک کالا در یک ماه ممکن است بالا برود و در ماه دیگر نرود و ...

-برای ارزیابی دولت ها، تورم سالیانه یا متوسط 12 ماه را در مقایسه با 12 ماه قبل درنظر می گیرند و تورم امسال را با سال قبل مقایسه می کنند که عدد آن با تغییرات حتی شدید ماهانه خیلی راحت بالا و پایین نمی شود چون شما 24 ماه را مدنظر قرار داده اید که اگر فرض کنید 20 ماه قبل کشور مشکل زیادی نداشته است، این خودش را در عدد کلی کمتر نشان می دهد. ما باید هم رقم ماهانه و هم سالانه و هم نقطه به نقطه را در نظر داشته باشیم. نقطه به نقطه می‌گوید که کالایی که در این ماه خریده اید با ماه مشابه سال قبل چقدر تفاوت کرده است. این رقم برای مرداد ماه به طور میانگین 19.3 درصد است که برای کالاهای خوراکی 26 درصد و برای کالاهای بادوام حدود 39 درصد است. این ها واقعیت های اقتصادی و کف بازار و حاصل قیمت گرفتن از 75 هزار مغازه درسراسر کشور است.

• درسایت مرکز آمار نرخ تورم سالیانه مرداد ماه 9.7 درصد اعلام شد که همین آمار برای بانک مرکزی 11.5 درصد است. جناب عالی استحضار دارید که این اختلاف 1.8 درصدی چه رقم بزرگی برای محاسبه نرخ تورم یک کشور است. چرا این اختلاف وجود دارد؟ آیا نحوه محاسبه ها فرق دارد؟

-ببینید! بانک مرکزی متوسط نرخ تورم را در 80 شهر بزرگ اعلام می کند و این یک نوع نمونه گیری است یعنی به همه مغازه ها مراجعه نمی شود، اما مرکز آمار متوسط تورم کل کشور را محاسبه می کند. 231 شهر و 626 روستا و 75هزار مغازه و 420هزار مظنه قیمت مبنای محاسبه مان است، پس باید تفاوت داشته باشد، چون کار آن ها نمونه ای است، حتی اگر هر دوی آن ها قرار بود شهرهای بزرگ را محاسبه کنند، باز چون رقم بانک مرکزی نمونه گیری است، رقم هایش متفاوت می بود ولی آن رقم برای شهرهای بزرگ ایران و رقم ما برای کل ایران است اعم از شهرهای بزرگ، کوچک و متوسط. ضمن این که مقداری هم اعداد و ارقام و وزن های کالاها و خدمات با یکدیگر فرق دارد بنابراین هیچ وقت توقع نداشته باشید این دو رقم مثل هم باشند.

• درباره تعداد اقلام کالاها نیز بین بانک مرکزی و مرکز آمار ظاهرا تفاوت وجود دارد. مرکز آمار چند قلم کالا را محاسبه می کند. مسکن درمیان آن ها چگونه محاسبه می شود؟ چون ظاهرا گفتید که مسکن محاسبه نمی شود.

-من نگفتم که مسکن محاسبه نمی شود، اجاره مسکن محاسبه می شود ولی خرید و فروش مسکن محاسبه نمی شود. 475 قلم کالا حاصل مراجعه به 40 هزارخانوار در کشور است که الگوی مصرفشان را می گیریم و این 475 قلم معرف الگوی مصرف آن هاست و وزن هرکدام از این کالاها در آن الگوی مصرف را در محاسبات لحاظ می کنیم که مثلا خوراکی ها در مناطق شهری ما حدود 25 درصد و روستاها 38.5 درصد کل اقلام و سبد مصرفی خانوار را تشکیل می‌دهند. سهم مسکن در شهرها 34 درصد و در روستاها 15 درصد است. در مجموع خیلی خلاصه بگویم که وقتی می گوییم تورم، یعنی رشد متوسط همه کالاها و خدمات برای همه مردم. یک نفر ممکن است یک سطل ماست را دست اش بگیرد و بگوید پارسال 3800 تومان بوده و امسال شده 4200 تومان و این یعنی 22 درصد رشد ولی مرکز آمار مثلا گفته نرخ تورم 9 درصد است! بله، برای آن کالا 22 درصد است ولی اگر بخواهید برای کل ماست های کشور محاسبه کنید، یک جواب دارد و اگر برای کل کالاهای مصرفی کشور بخواهید حساب کنید یک جواب دیگر. صداو سیما و مطبوعات و رسانه ها برای تبیین این بحث ها باید خیلی وقت بگذارند.

منبع: خراسان