کارواش‌هایی کنار جوی آب

دوات آنلاین-فرقی نمی‌کند چه ساعتی از روز باشد، هوا که روشن و آفتابی باشد بعد از پمپ بنزین یوسف‌آباد، افرادی را می‌بینی که در کنار خیابان ایستاده‌اند و یک لُنگ را در دستشان تکان می‌دهند.

با یک جفت دستکش و یک سطل آب و مواد شوینده، ماشین‌ها را با آب جاری که راهش را با تکه چوبی سد کرده‌اند می‌شویند.
به گفته یکی از مغازه‌داران، از حدود ساعت هفت و نیم صبح می‌آیند و تا اذان مغرب که روشنایی اجازه می‌دهد، کار می‌کنند. مشکلی برای مغازه‌دارها هم ایجاد نمی‌کنند و آدم‌های آرامی هستند و سرشان به کار خودشان است.

او اشاره می‌کند: «آبی که با آن ماشین‌ها را می‌شورند برای قنات هشتاد ساله یوسف‌آباد است که در جوی جاری است و زمستان‌ها خیلی سرد می‌شود. صاحبان ماشین‌ها اغلب اهل محله یوسف‌آباد هستند که با ماشین‌هایی با مدل‌های مختلف به سراغ‌ کارواش‌های خیابانی می‌آیند.» این مغازه‌دار حدس می‌زند درآمدشان به ماهی ۳ میلیون می‌رسد.

ماشین‌شورهایی همه از یک شهر

او می‌گوید: حدود ۱۰ نفر هستند که از روستاهای اطراف مشکین‌شهر به تهران آمده‌اند و با هم فامیل و آشنا هستند.
راننده‌ای که ساکن یوسف‌آباد است و خودرواش را برای شست‌و‌شو آورده، می‌گوید: در یوسف‌آباد کارواش نداریم. به این‌ها اعتماد داریم. از لحاظ هزینه فرقی ندارد، ولی ترجیح می‌دهم ماشینم را پیش اینها بیاورم تا به درآمدشان کمک کنم.

یکی از ماشین‌شورها که ۱۰ سال است اینجا کار می‌کند می‌گوید: همگی اهل روستاهای اطراف مشکین‌شهر هستیم و از حدود ۵۰ سال پیش فامیل‌هایمان به تهران آمده‌اند و به این کار مشغول شده‌اند؛ البته اغلب یا فوت شده‌اند یا دیگر کار نمی‌کنند. او می‌افزاید: متاسفانه در روستاها کار نداریم و کاری جز این هم در تهران بلد نیستیم و اگر در کارواش هم کار کنیم پول خوب نمی‌دهند و حقمان را می‌خورند.

او می‌گوید: بیشتر سمت شهریار می‌نشینیم، ولی بعضی‌ها هم از ده‌ ونک و پونک می‌آیند. حدود ساعت ۸ صبح می‌رسیم و تا اذان مغرب کار می‌کنیم.
از مشتری‌هایش با ماشین‌های مختلفشان می‌گوید و اینکه زن و مرد و پیر و جوان ندارد: همه جور آدمی ماشینش را می‌آورد تا بشوریم، ولی بیشتر ثابت هستند و حتی شماره موبایلم را هم دارند و گاهی قبل از آمدن زنگ می‌زنند.

در مورد دستمزد می‌گوید: «هر چه قدر راضی باشند می‌دهند. بستگی دارد، گاهی می‌شود شخصی با بنز می‌آید و ۱۰ هزار تومان می‌دهد و شخصی با همان ماشین ۵۰ هزار تومان می‌دهد. ولی در مجموع زن‌ها و جوان‌ها بهتر پول می‌دهند.»

بیشترین مبلغی که در این ۱۰ سال از راننده‌ای گرفته است، ۷۰ هزار تومان بوده؛ می‌گوید: اگر روز خوبی باشد حدودا ۶۰ تا ۷۰ هزار تومان درآمد دارم.
در پاسخ به اینکه اگر شخص تازه‌واردی بخواهد بیاید کنار خیابان و همین کار را بکند، می‌گوید: نه کسی نمی‌تواند. ما کلی با شهرداری مشکل داشته‌ایم و بارها به کلانتری و دادگاه رفته‌ایم و تعهد داده‌ایم.

عیوض، قدیمی‌ترین ماشین‌شور خیابان یوسف‌آباد است که هنوز هم کار می‌کند؛ می‌گوید: «این کار خیلی مشکلات دارد و باید بلد باشی؛ هر کسی نمی‌تواند انجامش بدهد.» عیوض ۳۰ سال است در یوسف‌آباد ماشین می‌شورد، از سختی‌های کار می‌گوید و اینکه یک بار قبلا برای این کار دستگیر شده و ۱۵ روز به کرج برده شده، ولی بعد از انقلاب زمانی که کرباسچی شهردار بوده خیلی به کارشان گیر می‌دادند و تقریبا ۳ سال است کاری به کارشان ندارند.

عیوض خدمت سربازی خود را در جبهه بوده و از مشکلاتی که برایش پیش آمده می‌گوید: قصد نداشتم بروم و مزایا دریافت کنم، من به خاطر ایران رفتم ولی یکی از بچه‌های دیگر که همین‌جا کار می‌کند ۲۰ درصد جانباز است و ۵ سال است پیگیری می‌کند، ولی هیچ کمکی دریافت نکرده است.

کاری بدون بیمه و بازنشستگی

عیوض ۶۰ ساله است و می‌گوید: «بعد از سی سال کار کردن نه بیمه دارم، نه پس‌انداز. زانوهایم درد دارد و دیگر کسالت اجازه نمی‌دهد مثل سابق کار کنم، اما مجبورم ادامه بدهم. زمستان‌ها هم اگر بارندگی نباشد کارمان رونق دارد.»
بیشترشان سواد ندارند، ولی بچه‌هایشان را تا آنجا که توانسته‌اند به مدرسه فرستاده‌اند.

راننده‌ای که ماشینش را آورده تا عیوض بشورد، می‌گوید: ساکن یوسف‌آباد هستم و از قدیم عیوض را می‌شناسم. دلیل اینکه ماشین را به جای کارواش اینجا می‌آورم اعتمادی است که به عیوض دارم. از طرفی در کارواش باید ماشین را جا به جا کنم و به چند نفر هم انعام بدهم.

یکی دیگر از ماشین‌شورها که می‌گوید ۲۰ درصد جانباز است و نتوانسته مزایایی دریافت کند از مشکلات مالی‌اش می‌گوید و اینکه نتوانسته امسال دخترش را در مدرسه ثبت‌نام کند.

او به مردمی اشاره می‌کند که گاهی به دنبال جای پارک هستند و اگر کارشان طولانی باشد حق دارند کنار خیابان پارک کنند و ما دیگر نمی‌توانیم کار کنیم ولی بیشتر مردم سعی می‌کنند یا پارک نکنند یا اگر کارشان مثلا در بانک است و طول نمی‌کشد زود بروند و بیایند.
کارواش‌های خیابانی یوسف‌آباد حالا دیگر جایشان را در این خیابان باز کرده‌اند، اما بدون بیمه یا حقوقی ثابت، کار می‌کنند.

گزارش تصویری دوات از کار ماشین‌شورهای خیابانی را اینجا بخوانید.

گزارش: فرناز به‌نیا