گزارشی از پویش «محله زیبای من» در بندرعباس
مردم برای زیباشدن محله‌های‌شان آستین بالا زدند
شهرها مشکلات زیادی دارند. در برخی مواقع خلأهای قانونی یا بروکراسی باعث شده بسیاری از کارهای جزئی شهر روی زمین بماند. ما به این فکر کردیم که چگونه می‌توانیم سهم مردم را در بهبود وضعیت شهر افزایش بدهیم
دوات آنلاین-اگر از هر شهروندی این سؤال ساده پرسیده شود که مسئولیت ارائه خدمات شهری در شهرها بر عهده کدام نهاد است، بی‌درنگ می‌گوید: شهرداری. بله شهرداری مسئول ارائه خدماتی چون نظافت شهری، تأمین مبلمان شهری، فضای سبز و فضاهای تفریحی، بهسازی معابر و صدها وظیفه ریز و درشت دیگر است؛ اما آیا شهرداری‌ها توانسته‌اند به انبوه این وظایف به‌درستی عمل کنند؟ پاسخ به این پرسش دشوار است، از هر شهری به شهر دیگر متفاوت است و کیفیت خدمات فرق می‌کند. اما به‌طور کلی نهاد شهرداری در ایران روزهای پرچالشی را می‌گذراند و به قول جامعه‌شناسان به اندازه کافی «کارآمد» نیست. یکی از رازهای موفقیت نهادهای عمومی ازجمله شهرداری در گروی مشارکت شهروندان در اداره امور شهرهاست. با همین هدف شوراهای شهر و روستا شکل گرفت تا روند مشارکت شهروندان در اداره امور شهرها و روستاها افزایش یابد. فعالیت شوراها هم دوباره داستان خودش را دارد. اما آنچه روشن است اینکه خود نهاد شورا آن‌قدر مشکل دارد که جایی برای برنامه‌ریزی مدون به منظور افزایش نقش شهروندان در اداره امور شهر فراهم نشود. شاید هم شوراها بهانه می‌آورند و نمی‌خواهند یا نمی‌توانند زمینه چنین مشارکتی را فراهم کنند. واکاوی دلیل این توفیق‌نداشتن باشد برای زمانی دیگر. حالا اما سخن از همت جمعی از شهروندان بندرعباس است که منتظر نماندند تا دیگران برایشان کاری کنند. آنها از شهریور سال گذشته آستین بالا زدند و با راه‌اندازی پویش محله زیبای من دست به کار شدند تا محله‌هایی را که در شهر بندرعباس مورد بی‌توجهی قرار گرفته‌اند، با مشارکت ساکنان محلات در وسع خودشان سروسامانی دهند.
یک پویش کاملا مردمی
عبدالله محترم‌پناه، کارشناس ارشد شهرسازی است. او و جمعی دیگر از دانش‌آموختگان رشته‌های مختلف دانشگاهی «پویش محله زیبای من» را بنیان گذاشته‌اند: «شهرها مشکلات زیادی دارند. در برخی مواقع خلأهای قانونی یا بروکراسی باعث شده بسیاری از کارهای جزئی شهر روی زمین بماند. ما به این فکر کردیم که چگونه می‌توانیم سهم مردم را در بهبود وضعیت شهر افزایش بدهیم. بالاخره شهروندان هم وظایفی دارند و نمی‌شود همیشه منتظر دستگاه‌های اجرائی بود». برخی از محلات واقع در بافت فرسوده شهری بندرعباس از وضعیت نامناسب ظاهری و اجتماعی برخوردارند. محترم پناه و سایر اعضای پویش تصمیم گرفته‌اند از این محلات کارشان را شروع کنند؛ اما به گفته محترم‌پناه برای ورود به هر محله‌ای یک شرط هم دارند؛ اینکه بدون مشارکت اهالی محل اصلاً کاری انجام نمی‌دهند: «راضی‌کردن مردم به مشارکت در تغییر وضع محلات کار سختی بود. سعی کردیم اول از محله‌هایی شروع کنیم که در آنجا با برخی افراد آشنایی داشتیم. برایشان جلسه توجیهی می‌گذاریم و معمولاً این جلسات و گفت‌وگوها نتیجه‌بخش است و اهالی پای کار می‌آیند».
فعالیت در 3 حوزه
اعضای پویش در سه حوزه فضاهای شهری، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی اتاق فکر تشکیل دادند تا بتوانند به‌طور همزمان در این سه حوزه برنامه‌ریزی کنند: «به هر محله‌ای که وارد می‌شویم، برای هر سه حوزه برنامه داریم؛ یعنی اگر در زمینه فضای شهری پیش‌می‌رویم با کمک مردم یک محله جوهای فاضلاب را درست می‌کنیم، برای نوجوانان محله هم کلاس‌های آموزشی فرهنگی برگزار می‌کنیم. نگاه‌مان تک‌بعدی نیست. وضعیت محلات باید از همه نظر بهبود پیدا کند. در زمینه اقتصادی نیز برای عرضه محصولات مشاغل خانگی راه‌هایی را جست‌وجو می‌کنیم و مجوز تأسیس یک بازارچه را هم گرفته‌ایم».
تلاشی برای زیباترشدن محلات
«محله زیبای من» به‌سرعت از یک پویش به یک سازمان مردم‌نهاد تبدیل شده است. بیش از 20 نفر در لایه‌های اول و دوم این تشکل فعالیت می‌کنند و تعدادی از شهروندان هم در شبکه‌های اجتماعی عضو کانال این تشکیلات هستند. تاکنون محله‌هایی مثل سه‌راه برق، درخت سبز، پشت بند، شمال کمربندی، شهناز و... از مواهب این پویش مردمی بهره‌مند شده‌اند. محترم‌پناه توضیح می‌دهد: «کارهای مختلفی انجام می‌دهیم. از کف‌سازی کوچه‌ها گرفته تا درست‌کردن جوی آب‌های سطحی، رنگ‌آمیزی دیوارها، کاشت گل و...» یکی از ویژگی‌های پویش این است که از مواد دورریختنی مثل بطری‌های پلاستیکی هم در زیباسازی محله‌ها استفاده می‌کنند؛ مثلاً کاشت گل در بطری‌های پلاستیکی یکی از این کارهاست. این اقدامات برای اهالی محله حامل این پیام است که محیط زیست هم اهمیت دارد و باید از این پس بیشتر به فکر محیط زیست باشند.
خیران هم به کمک آمدند
شاید این سؤال پیش بیاید که هزینه‌های پویش «محله زیبای من» چطور تأمین می‌شود؟ پاسخ باز هم کوتاه و سرراست است؛ باز هم با مشارکت مردم. به گفته محترم‌پناه برخی از فروشندگان مصالح ساختمانی دستشان به خیر می‌رود و از کمک به این پویش هیچ ابایی ندارند: «برخی از آنها به ما مصالح می‌دهند و برخی کمک نقدی می‌کنند. در سازمان مردم‌نهاد ما هیچ‌کس دستمزد نمی‌گیرد، برای همین کارها پیش می‌رود». محترم‌پناه از برخی مساعدت‌های شهرداری منطقه دو بندرعباس تشکر می‌کند.
اعتمادسازی برای ادامه راه
«جلب اعتماد و مشارکت مردم به این سادگی که تعریف می‌کنیم، نبود. خیلی سخت بود. مثل بیماری بود که دارو نمی‌خورد». این جمله عبدالله محترم‌پناه، مدیرعامل سازمان مردم‌نهاد محله زیبای من، در توصیف تلاش آنها برای اعتمادسازی نزد ساکنان محله‌های بافت فرسوده شهر بندرعباس است. او می‌گوید:«زیباشدن و سروسامان گرفتن برخی محله‌ها باعث شد تا ساکنان سایر محله‌ها راحت‌تر از ایده ما استقبال کنند. حالا موفق شده‌ایم اعتماد تعداد بیشتری از مردم و خیران را جلب کنیم». عده‌ای از شهروندان بندرعباس راهی را آغاز کرده‌اند که ادامه‌دادن با همین سبک و سیاق می‌تواند در سال‌های آینده تجربه‌ای منحصربه‌فرد از مشارکت شهروندان در اداره امور شهرها قلمداد شود؛ نکته‌ای که مورد تأکید اعضای این پویش هم هست و قرار است این راه را همچنان ادامه دهند.
12jav.net