دلایل علمی دژاوو یا آشنا پنداری چیست و برای چه کسانی اتفاق می‌افتد؟

دوات آنلاین-دژاوو کلمه فرانسوی است که معنای آن آشنا پنداری می باشد. دژاوو و یا حالت پیش دیده به حالتی از ذهن گفته می‌شود که فرد در آن احساس می‌کند صحنه‌ای را که الان می بیند، عین همان صحنه را در گذشته و قبلاً دیده است. این لغت فرانسوی نخستین بار توسط امیل بویراک روان شناس فرانسوی در کتاب روانشناسی آینده به کار برده و معرفی شده است.

حالت آشنا پنداری یا دژاوو چگونه است؟

گاهی برایتان این اتفاق می‌افتد که در موقعیتی قرار می‌گیرید و تصور می‌کنید که قبلاً نیز در این موقعیت بوده‌اید و برایتان آشنا است. اما در واقعیت برای بار اول است که این اتفاق برای شما رقم می‌خورد به این موقعیت دژاوو می گویند.

زمانی که در این موقعیت قرار دارید فکر می‌کنید می‌توانید اتفاقات پیش رو را پیش‌بینی نمایید تا چند ثانیه با این وضعیت درگیر هستید و بعد از وقوع وقایع دوباره به حالت قبلی و عادی برمی گردید.

تجربه دژاوو

اغلب افراد دست‌ کم یک ‌بار این حالت را تجربه کرده اند. طبق تحقیقات و آمار رسمی اعلام شده است که حدود ۷۰ درصد افراد لااقل یک بار آشناپنداری را تجربه کرده‌اند.

دانشمندان امروز توانستند که به یاری هیپنوتیزم این احساس آشناپنداری را شبیه سازی نمایند، که به گفته متخصصان دژاوو به علت تقارن خاطرات گذشته و شرایط مشابه حال اتفاق می‌افتد.

تفاوت دژاوو با پیش گویی

شیوه‌ها و روش‌های علمی دژاوو را تحت عنوان پیشگویی یا پیش‌بینی رد می‌کند و دژاوو را به حالت کارکرد اشتباه و نادرست ذهن و حافظه در هنگام بازخوانی اطلاعات و موقعیت ها و تجربه‌های توضیح می‌دهد. هرچند جدیدا دانشمندان درباره این مسئله به توضیحاتی دست یافته‌اند اما همچنان درباره این موضوع تردیدهایی وجود دارد.

انواع آشنا پنداری

قبلا زندگی شده: در این حالت فرد فکر می‌کند اتفاقاتی را که در سپری شدن زمان تجربه می‌کند قبلاً برایش اتفاق افتاده است.

قبلاً حس شده: در این نوع از دژاوو حس و حال تجربه در گذشته به حالت موقت در فرد احساس می شود. در این صورت معمولا فرد بعد از گذشت چند دقیقه دیگر حس قبل را درباره آن اتفاق ندارد. این نوع اغلب در بیمارهای مبتلا به صرع دیده می شود.

قبلا ملاقات شده: این نوع نسبت به انواع قبلی کمتر دیده شده است. در این  نوع شخص می تواند در شهر و کشور ی که هرگز به آنجا نرفته مسیرش را پیدا کند. فرق این حالت با نوع قبلا زندگی شده، در ابن است که در نوع سوم فرد درباره موقعیت دقیق جغرافیایی محل جدید سخن می گوید.

دلایل وقوع دژاوو

علت‌های فراوانی برای این پدیده وجود دارد که بسیاری از ان ها در حد فرضیه هستند، انواع فرضیه های موجود بر علل اشناپنداری:

یکی از دلایل آشنا پنداری می تواند وجه شباهت بین محیط ها باشد، احتمال دارد وقتی وارد محیطی می شویم این محیط دارای ویژگی های شبیه به محیطی در گذشته باشد و آن را دورباره در ذهن ما تکرار و تداعی کند.

این نظریه که حدود یازده سال پیش ارائه شده بود مورد آزمایش قرار گرفت بدین صورت که دو عکس که از موضوعات متفاوت بودند اما به شیوه مشابهی گرفته شده بودند به داوطلبان نشان دادند. که داوطلبان بعد از دیدن آن دو عکس احساس آشنا پنداری می کردند.

فرضیه دیگر این است که آشنا پنداری هیچ ربطی به اشتباه در حافظه ندارد. به این منظور اکیرا اوکانر در یک آزمایش، یک سری از کلمه های شبیه به هم مانند: تخت، رویا و بالش را به داوطلبان می گفت، و سعی بر این داشت تا حس آشنا پنداری  را در آنها برانگیزد اما از کلمه خواب استفاده نکرد.

بعد از شنیدن کلمه‌های مورد نظر از دواطلبان آزمایش گرفتند.که متوجه شدند همه آنها فکر می کردند کلمه خواب را نیز شنیده اند و دژاوو برای این افراد اتفاق افتاده است. اما این فقط یک خاطره کاذب است. در پایان آزمایش از داوطلبان ام آر آی گرفتند که نتیجه آن نشان دهنده این بود که قسمت جلوی مغز که مربوط به تصمیم گیری است، فعال باشد.

اوکانر این باور را دارد که قسمت های جلوی مغز خاطره ها را مورد بررسی قرار می دهند تا از درستی آنان مطمئن شوند. و در صورت شک و تردید سیگنال هایی را می‌فرستند.

فرضیه دیگری که وجود دارد این است که در زمان انتقال اطلاعات از قسمتی از مغز به سمت یا قسمتی دیگر، تاخیر کوتاهی برای درک اطلاعات رخ می دهد. که موجب می شود آن قسمت از مغز اطلاعات را دوبار دریافت نمایند و فرد فکر می کند یک اتفاق دوبار رخ  داده است.

نکته‌های جالب درباره آشنا پنداری یا دژاوو

•           آشنا پنداری اغلب زمانی رخ می دهد که شخص دچار استرس و خستگی زیاد است

•           بین مردان و زنان به طور یکسان اتفاق می افتد

•           دژاوو با افزایش سن برای اشخاص کم تر اتفاق می افتد

•           اشخاصی که زیاد سفر می کنند اشنا پنداری را زیاد تر تجربه می کنند و همچنین تجربه آن در افرادی که وضعیت اقتصادی بهتری دارند و تحصیل کرده اند نیز بیشتر اتفاق می افتد

•           بعضی از اشخاص این اتفاق را به خواب نسبت می دهند.

نقطه مقابل دژاوو

خیلی جالب و شگفت انگیز است اگر بگویم در مقابل دژاوو و یا آشنا پنداری پدیده ای وجود دارد به نام دژمه وو و یا هرگز دیده نشده. در توضیح این پدیده باید گفت هرگونه اتفاق آشنا و تکراری به نظر جدید و هرگز تجربه نشده می آید. به عنوان مثال: وقتی می‌خواهید تاکسی بگیرید حین گفتن مقصد و تکرار چندباره آن در یک لحظه احساس بیگانگی با آن کلمه به شما دست می دهد و یا در یک جایی مانند محل کار ، اتاق، پارک، خیابان و ... مکان و زمان را گم می کنید.

دژاوو و جهان موازی

دکتر میچیو کاکو می‌گوید: دژاوو و یا آشناپنداری نمی‌تواند به دلیل وجود اختلال در جهان های موازی صورت گیرد. چرا که به گفته پروفسور استیون واینبرگ ، برنده جایزه نوبل و فیزیکدان نظری، بی نهایت واقعیت های موازی در لحظه و همزمان با ما در یک چارچوب وجود دارد. برای مثال هزاران امواج رادیویی متفاوت از ایستگاه‌های کنار شما ارسال می شود. این موج های رادیویی در هر زمان در محل کار اتاق پذیرایی یا خودروی شما وجود دارند.

اما وقتی شما رادیو ماشین را روشن می‌کنید فقط می توانید به یک فرکانس در لحظه گوش دهید چرا که دیگر فرکانس ‌های موجود در یک فاز یکسان نیستند و هر کدام از ایستگاه‌ها انرژی و فرکانس متفاوتی دارند.در نتیجه رادیو ماشین شما فقط می تواند روی یک فرکانس در لحظه تنظیم شود. به همین صورت ما نیز در جهان فقط روی فرکانسی که جسم واقعیت فیزیکی ما است تنظیم شده ایم و توانایی وارد شدن به جهان موازی اطراف با تغییر فاز جهان را نداریم.