دلیل راست یا چپ دست شدن چیست؛ نقش ژن‌ها، دی‌.ان.ای یا موارد دیگر؟

دوات آنلاین-چپ دست‌ها در اکثریت نیستند و همین هم باعث شده دلیل چپ دست شدن بعضی آدم‌ها همیشه محل سوال و کنجکاوی باشد اما آیا این اتفاق دلیل علمی دارد؟

باشگاه خبرنگارن جوان به نقل از روزیاتو نوشت: بیشتر آدم‌ها – یعنی ۸۵ تا ۹۰ درصد جمعیت دنیا – راست دست هستند و هیچ کجای دنیا چپ دست‌ها در اکثریت قرار ندارند. تقسیم شدن آدم‌ها به دو دسته‌ راست دست و چپ دست هنوز برای دانشمندان یک سؤال است. محققان سعی دارند متوجه شوند چه چیزی باعث می‌شود آدم‌ها یک دست را به دیگری ترجیح دهند و چرا راست دست‌ها در اکثریت هستند.

چپ دستی با راست دستی ارتباطی به ژن ندارد

در سطح فردی، راست دستی یا چپ دستی شخص شاید در اولین مراحل رشد تعیین می‌شود. به گفته‌ دانشمندان، جنین انسان در درون رحم با مکیدن انگشت شست یکی از دست هایش ترجیح خود در استفاده از دست راست یا چپش را نشان می‌دهد، تمایلی ذاتی که تا بعد از پا گذاشتن به دنیا هم ادامه می‌یابد.

گرچه هیچ ژن راست دستی یا چپ دستی‌ای وجود ندارد، اما دی ان‌ای در چپ دست بودن یا راست دست بودن آدم‌ها نقش دارد. دانشمندان در تحقیق جدیدی با بررسی دی ان‌ای حدود ۴۰۰ هزار نفر در بریتانیا پی بردند چهار ناحیه در ژنوم انسان (مجموعه‌ی کامل دستورالعمل‌های ژنتیکی هر موجود زنده) هستند که به طور کلی با چپ دست بودن ارتباط دارند. سه ناحیه از این چهار ناحیه در رشد و تشکیل مغز نقش داشتند. بعضی دانشمندان امیدوارند مطالعه بر روی تفاوت‌های بیولوژیکی میان چپ دست‌ها و راست دست‌ها روشن سازد که مغز چگونه نیمکره‌های راست و چپ خود را به کار‌های مشخصی اختصاص می‌دهد و در واقع آن‌ها را تخصصی می‌کند.

بررسی تاریخی چپ دست بودن

تلاش برای پاسخ به چرایی راست دستی و چپ دستی آدم‌ها از جنبه‌ تکاملی هم با پیچیدگی‌هایی همراه است. دانشمندان قادرند راست دستی یا چپ دستی اسکلت‌های ماقبل تاریخ را تشخیص دهند. این کار با بررسی بعضی ویژگی‌ها در استخوان بندی موارد کشف شده مثل عدم تقارن در اندازه و تراکم استخوان‌های دست و همینطور بررسی ابزار‌های ماقبل تاریخ صورت می‌گیرد.

در واقع اگر بدانید که یک ابزار چطور در دست گرفته می‌شد و مورد استفاده قرار می‌گرفت، می‌توانید ردپای فرسایش در استخوان‌ها را بررسی کنید تا معلوم شود که یک چپ دست از آن استفاده می‌کرد یا یک راست دست. دانشمندان حتی می‌توانند با بررسی جهت خراش‌های اریب به جای مانده روی دندان‌های فسیل شده پی ببرند از کدام دست برای پاره کردن گوشت یا پوست حیوانات در دهان خود استفاده می‌شد.

اسناد و مدارک تاریخی نشان می‌دهد از حدود ۵۰۰ هزار سال قبل راست دست‌ها در اکثریت قرار داشته اند. البته این بیشترین زمانی است که دانشمندان توانسته اند بر اساس اسناد و مدارک تاریخی به دست آمده به آن برسند. نئاندرتال‌ها – همان قوم و خویش‌های انسانی ما که حالا منقرض شده اند – هم بیشتر راست دست بودند.

این مسأله از انسان در میان حیوانات موجود عجیبی ساخته است. راست دستی و چپ دستی در میان تعدادی از گونه‌های غیر انسانی مثل میمون‌های بزرگ هم وجود دارد، با این تفاوت که جمعیت راست دست‌ها و چپ دست‌های آن‌ها معمولاً تقریباً برابر است.

چرا راست دست‌ها در اکثریت هستند

پس چه چیزی باعث شد تمایل شدید ما به راست دستی به تکامل رسد و تداوم یابد؟ از منظر تکاملی، اگر علت تکامل راست دستی آن بوده که برتری‌هایی در آن وجود داشته، بنابراین شاید چپ دست‌ها به کلی منقرض می‌شدند. چپ دست بودن با معایبی همراه است، مثلاً میزان وقوع سوانح شغلی در میان چپ دست‌ها بیشتر است. دانشمندان ارتباطاتی هم میان چپ دستی و ناتوانی‌هایی در یادگیری یافته اند.

اما مهم‌ترین نظریه‌ای که درباره‌ در اقلیت بودن همیشگی چپ دست‌ها مطرح شده «فرضیه مبارزه» است.

بر اساس این فرضیه در جنگ‌های تن به تن یا مسلحانه، عضو اقلیت چپ دست‌ها بودن با یک برتری تکاملی همراه است. در چنین شرایطی اگر چپ دست باشید از برتری شگفت انگیزی برخوردارید، چون بیشتر افراد عادت به مبارزه با راست دست‌ها دارند. این برتری چپ دستی در ورزش‌های تن به تن مثل شمشیربازی هم مشهود است.

اگر این فرضیه درست باشد، این بدان معنی است که گرچه معایب چپ دستی آنقدر چشمگیر بود که چپ دست‌ها را در اقلیت نگه دارد، اما این برتری چپ دست بودن در مبارزات، دست کم فرصت مبارزه با انقراض احتمالی شان را به آن‌ها می‌داد.