تحلیلی بر ماجرای تصادف پورشه در اصفهان؛ تازه به «دور‌دور » رسیده‌ها!

دوات آنلاین-پورشه در این چند سال همیشه برای ما داستان بوده، چه وقتی زیر پای دختری بود و در تهران به درختی خورد و از هم پاشید، چه وقتی كه در اصفهان زیر پای پسری بود و به پرایدی كوبید و راننده بخت ‌برگشته را كشت. دختر پورشه‌سوار اولی در دم جان باخت و راننده پراید ماجرای دوم به آنی از دنیا رفت،‌ اما ماجرای ماشین‌های لوكسی همچون پورشه و حواشی‌شان باقی ماند كه چند سالی است زیر پای جماعتی خاص در خیابان‌های این شهر و آن شهر دیده می‌شود و داستان می‌سازد.

می‌گویند در صحنه تصادف پورشه با پراید در اصفهان، وقتی مردم دور ماشین را گرفته بودند كه این پورشه میلیاردی دست‌نیافتنی را لمس كنند، خواهر راننده كه خودش راننده لكسوسی بود، از این تماس‌های مزاحم عصبی می‌شود و پرخاش می‌كند و مردم هم كه نمی‌خواهند كم بیاورند، می‌گویند برادرت آدم كشته كه زن دوباره برآشفته می‌شود كه اگر كشته دیه‌اش را می‌دهیم.

این جمله كذایی همان چیزی است كه نمی‌شود از آن گذشت، اصلا نمی‌شود با این جمله كنار آمد،‌ تلخی پیچیده شده در تار و پودش فراموش‌شدنی نیست، آخر مگر یك انسان كه از بد حادثه یا هرچیز، سوار پراید است، برگ درخت است كه اگر كنده شود كسی باكش نباشد، اصلا مگر جای این جمله درست همان جایی است كه خون یك بیگناه ریخته شده یا مگر پول تو آدم پولدار به تو هر حقی می‌دهد؟

اما برخی از این قشر البته كه چنین حقی را به خود می‌دهند و این حق را اضافه می‌كنند به حق دور دور كردن در خیابان‌ها و مردم شهر را جان‌به‌سر كردن فقط به این دلیل كه حساب بانكی‌شان پر و پیمان‌تر از دیگران است و خانه‌ها و ویلاهایشان بزرگ‌تر. با این‌كه سردار كمال هادیانفر، رئیس پلیس راهور ناجا در گفت‌وگو با ما آمار داد كه همكارانش در سال 97 با دوردوركن‌های متخلف در شهرهای بزرگ برخورد كرده و 20 هزار و 669 نفر را اعمال قانون كرده‌اند، دلمان خنك نشد. حتی وقتی اضافه كرد كه گواهینامه 1279 نفر ضبط و 12 هزار و 84 خودرو توقیف شده و 1641 نفر به مراجع انتظامی و 1228 نفر به مراجع قضایی رفته‌اند ایضا تفاوتی در حالمان ایجاد نشد چون گرچه برخورد قانونی با خودنماهای خیابانی قوت قلبی است ولی اعمال قانون كجا و نقطه پایان نشستن بر این ماجراها كجا.

​​​​​​​

تفریح آری، هنجارشكنی نه

سردار كمال هادیانفر، رئیس‌پلیس راهور ناجا می‌گوید پلیس مخالف تفریح جوان‌ها نیست، ولی با هنجارشكنان و مخلان آسایش عمومی قاطعانه برخورد می‌كند، حسین رحیمی، فرمانده انتظامی تهران بزرگ نیز گفته است كه دور دور به تنهایی تخلف نیست، اما اگر رفتار‌های خارج از قانون و شئونات چاشنی‌اش شود و این خیابان‌گردی به آزار مردم ختم شود، پلیس وارد عمل خواهد شد.

این دو مقام مسؤول این جملات را گفته‌اند چون راننده پورشه حادثه‌ساز اصفهان چند ثانیه قبل از كوبیدن به پراید بداقبال داشت دوردور می‌كرد و به روایتی با كسی كورس گذاشته بود؛ دو سه ساعت بعد بامداد و درست وسط خیابان‌های اصفهان. سردار هادیانفر به ما گفت كه رفتار این جوان و همه جوان‌های مثل او همانی است كه بسیاری از روان‌شناسان می‌گویند و آن را ناشی از اختلال روانی «دیده شدن» تفسیر می‌كنند، یعنی تلاش برای جلب توجه دیگران.

جعفر بای كه آسیب‌شناس اجتماعی است نیز از همین منظر به موضوع نگاه می‌كند و به جام‌جم می‌گوید مرتكبان رفتارهای اینچنینی مشكلات هویتی دارند و در فضاهایی رشد كرده‌اند كه معیار تعیین جایگاه اجتماعی، مسائل مادی بوده و به‌ناچار آنها نیز گرفتار منزلت‌های مادی شده‌اند. او می‌گوید این وضع ناشی از اقتصاد بیمار است كه شكاف‌های طبقاتی ایجاد كرده و موجب جهش‌های طبقاتی آنچنانی شده، به حدی كه یك گروه در فضای بیماری اقتصاد یكباره به ثروتی رسیده و وارد طبقه‌ای شده‌اند كه فرصت نكرده‌اند فرهنگ آن طبقه را كسب كنند و در نتیجه مرتكب رفتارهای خارج از عرف می‌شوند.

ریشه در فرهنگ

قانون اما معمولا با این تفسیرها كاری ندارد، یعنی علت را كنار می‌گذارد و با معلول می‌جنگد، یعنی كاری ندارد كه چرا تفاخر به ثروت، نقاب خودروهای اشرافی می‌زند و به خیابان‌ها می‌آید بلكه با خیابانی شدن رفتارهای هنجارشكن كار دارد و آنها را در مرکزیت می‌گذارد، پلیس هم كه وظیفه‌اش اعمال قانون است بناچارهمان را می‌كند كه قانون می‌گوید. یكی از این قوانین ماده 618 قانون مجازات اسلامی است كه می‌گوید هركسی با هیاهو و جنجال یا حركات غیرمتعارف یا تعرض به افراد، موجب اخلال در نظم و آسایش و آرامش عمومی شود یا مردم را از‌ كسب و كار بازدارد به حبس از سه ماه تا یك سال و تا ۷۴ ضربه شلاق محكوم می‌شود.

قانون دوم نیز ماده 718 قانون مجازات اسلامی در بخش تعزیرات است كه تاكید دارد هرگاه راننده‌ای بدون گواهینامه،‌ در حالت مستی،‌ باسرعت غیرمجاز، با نقص فنی و... منجر به تصادفی فوتی یا جرحی شود به دو تا سه سال حبس محكوم و از یك تا پنج سال از حق رانندگی محروم می‌شود، با این تاكید كه هیچ كدام از این مجازات‌ها قابل تبدیل به جزای نقدی نیست.

به این ترتیب قانون برای همه دوردوركن‌ها و همه مخلان آسایش عمومی، نسخه تنبیهی قابل ملاحظه‌ای دارد اما این كه چرا با وجود چنین قوانینی، رفتارهای ناهنجار ترافیكی متوقف نمی‌شود موضوعی است كه هم پلیس و هم جامعه‌شناسان ریشه آن را در فرهنگ می‌دانند. رئیس پلیس راهور ناجا می‌گوید پلیس به عنوان مجری قانون، متخلفان را اعمال قانون می‌كند ولی در عین حال باور دارد برخورد درست با چنین پدیده‌هایی، نیازمند توجه به ابعاد فرهنگی آن است به این معنا كه دستگاه‌های فرهنگی باید آموزش‌های موثر را در برنامه‌هایشان قرار‌دهند و خانواده‌ها نیز از نقش تربیتی خود غافل نشوند.

جعفربای، آسیب‌شناس اجتماعی نیز واژه‌های گسست نسلی، بحران هویتی و شكاف طبقاتی را كنار هم می‌چیند و می‌گوید در جامعه ما كه گرفتار چنین مشكلاتی است برای رفتارهای ناهنجاری كه نمود خیابانی پیدا می‌كنند بهترین راه مقابله، اقدامات فرهنگی است، به‌ویژه در خانواده‌ها، مدارس و رسانه‌ها. او می‌گوید ما در ساخت نسل‌جدید باورمند به مسائل اخلاقی و اعتقادی خوب عمل نكرده‌ایم و این نسل را وانهاده‌ایم تا از آبشخورهای فرهنگی بیرون از مرز تغذیه شوند و واضح است وقتی نهادهای فرهنگی داخلی قصور می‌كنند، خوراك فرهنگی و اعتقادی نسل جدید نیز غلط ساخته می‌شود.

هیچ كسی تا به حال پی این نرفته كه عاشقان دور دور و دلباختگان تفاخر به ثروت چند‌درصدشان روزنامه می‌خوانند و چند نفرشان به آن چیزی كه كارشناسان این گزارش گفته‌اند، باور دارند. ولی باید انصاف داد كه در بسیاری از گرفتارهای ما همیشه پای‌كاستی‌های فرهنگی وسط است، چه این قشر خوش‌شان بیاید و چه بدشان.

منبع: جام جم