بازدید از قدیمی‌ترین قنات جهان در گناباد را فراموش نکنید

دوات آنلاین-قناتی پر آب با 700 گز عمق و چهار فرسنگ طول؛ این توصیفی است که ناصرخسرو در سفرنامه خود از قنات قصبه گناباد ارائه داده است. این قنات با 2500 سال قدمت قدیمی‌ترین قنات جهان است که در فهرست آثار جهانی یونسکو قرار دارد. اکنون500 متر اولیه این قنات برای بازدید گردشگران آماده شده است. پس می‌توانید اینجا را هم در فهرست سفر شاد خود قرار دهید.

درباره قنات قصبه گناباد بیشتر بخوانید:

این قنات از 2 رشته اصلی و 6 شاخه فرعی تشکیل شده‌ و مادر چاه آن در دامنه شمالی سیاه کوه و مظهر کنونی قنات در جنوب محله معروف به قصبه شهر (کوی شرقی) قرار دارد.

طول این قنات بیش از 33 کیلومتر است و عمق مادرچاه اصلی در انتهای رشته 'دولاب نو' با توجه به شیب زمین حدود 300 متر و میزان آبدهی آن بیش از 130 لیتر در ثانیه ‌است.

از جمله تدابیر به کار رفته در معماری این قنات تعدد چاه های آن است که به بیش از 470 حلقه می رسد.

فیلمی از قلعه رودخان استان گیلان را  ببینید.

تعدد چاه ها سبب پیشگیری از کور شدن چاه ها توسط دشمنان هنگام حمله و همچنین کاهش وزن طناب در زمان حفر و تخلیه چاه ها شده است.

از دیگر موارد آن می توان به 2 شاخه شدن در فاصله 683 متری کانال اصلی و سپس 6 شاخه شدن کانال ها به دلیل پیشگیری از ریزش احتمالی و قطع جریان آب اشاره کرد.

60 درصد چاه های قنات مسدود است و 40 درصد آنها با آبدهی 150 لیتر در ثانیه باقی مانده است.

مادر چاه قنات قصبه با آبدهی بیش از 130 لیتر در ثانیه واقع در دامنه های شمالی سیاه کوه با کانالی به طول 33 کیلومتر متشکل از هفت کانال متصل به هم تا مظهر قنات واقع در جنوب محله معروف به قصبه شهر یک شاهکار ساخته دست بشر است و نمادی از توانایی انسان در سازگاری با محیط است.

این اثر تاریخی یکی از مهمترین جاذبه های گردشگری منطقه است که با بررسی باستان شناسان داخلی و یافته های سفالین پراکنده در داخل قنات، قدمت آن به دوره هخامنشی تخمین زده شده و با تلاش مسئولان در فهرست موقت یونسکو به عنوان یک اثر تاریخی جهانی ثبت شده است و پرونده ثبت نهایی آن در حال تکمیل می باشد.

در مطالعات و بررسی های میدانی مسیر قنات و پیمایش در سطح آن می توان قطعه سفال هایی را کنار خاک ریز دهانه چاه ها مشاهده کرد که تنها مدرک و سند برای تشخیص زمان احتمالی حفر قنات یا لایروبی آن محسوب می شود.

کلوت شهداد یکی از پیشنهادهای ویژه برای گردشگری است.

بر اساس سفال های قرن چهارم و نهم هجری که در کناره برخی چاه های فرعی قنات قصبه گناباد مشاهده شده، احتمال دارد شاخه اصلی قنات به طول 6403 متر ابتدا در امتداد شمال به جنوب حفر شده و در دوره های بعد به مقتضای نیاز شاخه های فرعی در جهت جنوب غربی از شاخه های اصلی جدا شده باشد.

با توجه به سفال های جمع آوری شده که قابل مقایسه با سفال های دوران هخامنشی است احتمال دارد ایجاد قنات گناباد مقدم بر وجود آن شهر یا تشکیل اجتماعی در آن منطقه باشد زیرا در عرصه بیابانی گناباد جز قنات که آب را از سفره های زیرزمینی در عمق صدها متر به سطح زمین انتقال می دهد منابع آب دیگری اعم از چشمه و رودخانه دائمی وجود ندارد و بدیهی است که لازمه یکجانشینی، وجود منبع مطمئن تامین آب است.

اما ایجاد و حفر یک قنات به عظمت قنات قصبه نیاز به نیروی انسانی ماهر، منابع مالی و ساختار اجتماعی و سیاسی معین است، حال کدام قنوات قبل از قنات قصبه وجود داشته است یک سوال اساسی باستان شناسی است.

می توان اینگونه تصور کرد که با حفر قنات قصبه و رسیدن آب آن به گناباد، این شهر رونقی دیگر گرفته و توسعه و رشد آن شتاب یافته است.