2024/03/29
۱۴۰۳ جمعه ۱۰ فروردين
نقدی بر فیلم سینمایی جاده قدیم؛ از انکار یک اتفاق تلخ تا اختلاف نسل‌ها

نقدی بر فیلم سینمایی جاده قدیم؛ از انکار یک اتفاق تلخ تا اختلاف نسل‌ها

تجاوز برای هر فردی و در هر سنی ممکن است اتفاق بیفتد و گرچه معمولا متجاوزان از طبقه های پایین جامعه از لحاظ اقتصادی و فرهنگی بوده اند اما فرد متجاوز نیز می تواند با انگیزه های مختلف مرتکب این عمل شود.

دوات آنلاین-«مینو» با بازی «مهتاب کرامتی» رئیس شعبه یک بانک است و در شب عید دیر وقت از سرکار به خانه می رود اما به خانه نمی رسد و جست و جوی همسرش با بازی «آتیلا پسیانی» و فرزندانش با بازی «ترلان پروانه» و «محمدرضا غفاری» برای یافتن او آغاز می شود... . «جاده قدیم»، جدیدترین ساخته «منیژه حکمت» است که این روزها به روی پرده سینماها رفته است. این فیلم در راستای دو فیلم قبلی یعنی زندان زنان و سه زن که «حکمت» کارگردانی کرده، فیلمی با محوریت زن است. در ادامه نگاهی متفاوت به شخصیت اصلی این فیلم و مشکلاتی که برایش به وجود می آید، خواهیم داشت.

 

نمی توان آمار دقیقی از تجاوز ارائه داد

قبل از بررسی این فیلم باید دانست که طبق اعلام فرمانده ناجا در سال 90، بیش از 900 پرونده با موضوع تجاوز به عنف در آن سال تشکیل شده است. این آمار با افزایش قابل توجهی در سال 94 توسط نماینده معاونت راهبردی قوه قضاییه اعلام شد که خبر از افزایش ناگهانی 200 تا 300 موردی تجاوز به عنف نسبت به سال 90 داد و گفت: «در سال 93 حدود یک هزار و 313 مورد تجاوز به عنف گزارش شده است.» ظاهرا این آمار در سال های اخیر با کاهش مواجه شده اما واضح است که این آمارهاى ارائه شده تنها شامل موارد گزارش شده به دادگاه ها و نیروهاى انتظامى است و بی شک ارقام واقعى متفاوت از گزارش هاى ارائه شده است چراکه تعدادی از قربانیان تجاوز به عنف به دلایل مختلف شکایت خود را در این زمینه ثبت نمی‌ کنند. (منبع آمارها: ایسنا، ایرنا، مشرق)

 

انکار یک اتفاق تلخ برای حفظ آبرو

مسئله تجاوز همواره از مسائل مورد بحث در حوزه های مختلف روان شناسی، اجتماعی، پزشکی، اقتصادی و ... در تمام جوامع بوده است. تجاوز برای هر فردی و در هر سنی ممکن است اتفاق بیفتد و گرچه معمولا متجاوزان از طبقه های پایین جامعه از لحاظ اقتصادی و فرهنگی بوده اند اما فرد متجاوز نیز می تواند با انگیزه های مختلف مرتکب این عمل شود.

 

تجربه تجاوز برای قربانیان آن بسیار دردناک است. آثار روانی آن چه بسا تمام طول عمر همراه فرد خواهد بود. در این فیلم «مینو رسولی» زنی خود ساخته و قوی است. او فردی موفق در زندگی خانوادگی و نقطه اتکای همه افراد خانواده است. در زندگی اجتماعی و کاری نیز زنی موفق است. در ابتدای فیلم شاهد این تصویر از زنی موفق و قوی هستیم اما «مینو» نیز مانند هر قربانی دیگر در مواجهه با این تجربه برای فراموش کردنش، سعی در انکار ماجرا دارد و حتی در بازجویی پلیس با وجود اصرار و تاکید پلیس بر اتفاق افتادن این تجاوز، آن را انکار می کند. اتفاقی که بسیار می افتد. بسیاری از قربانیان تجاوز هرگز به پلیس یا مراجع مربوط مراجعه نمی کنند و در این مورد با فردی صحبت نمی کنند. موضوعی که در فیلم «هیس دخترها فریاد نمی زنند» ساخته «پوران درخشنده» به موضوع این سکوت و ترس از بیان آن پرداخته شده است. «مینو» تجاوز را برای حفظ آبرو و شان خود در خانواده و جامعه انکار می کند و نگران قضاوت دیگران است.

 

خود را نباید بابت این اتفاق سرزنش کرد

قربانیان تجاوز بخشی از درد و رنجی که تحمل می کنند از ترس قضاوت اطرافیان و جامعه است. آن ها تصمیم می گیرند این موضوع را پنهان کنند تا شاهد نزاع و درگیری های خانوادگی نباشند و خود را دچار بدنامی و سرافکندگی علنی نمی کنند. اولین و بهترین راه این است که فرد تجاوز دیده بپذیرد این اتفاق برای هر فردی ممکن است پیش بیاید و از این بابت خود را مقصر نداند و سرزنش نکند و برای حل ماجرا و از سر گذراندن آثار این اتفاق دردناک از دیگران کمک بخواهد. با این حال، در نهایت خود فرد است که باید تصمیم بگیرد که این اتفاق را بپذیرد و درباره آن صحبت کند یا صحبت نکند.

رایج ترین تاثیرات تجربه چنین اتفاق هایی

«مینو» در این فیلم و پس از آن اتفاق سعی می کند خود به تنهایی خودش را بازیابد اما در کنترل خود موفق نیست. هر ماجرایی او را یاد آن شب می اندازد و او را دچار خشم، اضطراب، ترس و اندوه و رفتارهای وسواسی می کند، دایم حمام می رود، دست هایش را می شوید و خانه را تمیز می کند. بعضی از این ها، رایج ترین آثار تجربه چنین اتفاق های تلخی است. با گذشت زمان، او که از کنترل خود ناتوان است، سرانجام می پذیرد که به این اتفاق اعتراف کند و برای کنترل تاثیرات آن و بازیافتن دوباره آن به روان شناس مراجعه می کند.

 

نقش مهم اطرافیان در مدیریت این ماجراها

نکته دیگر که در «جاده قدیم» به خوبی درباره اش صحبت می شود، این است که اطرافیان هم پس از ماجرای تجاوز بسیار می توانند در روند بهبود و آینده فرد پس از این اتفاق موثر باشند. همسر «مینو» با بازی «آتیلا پسیانی» سعی دارد که به او کمک کند. او «مینو» را تشویق می کند که به پلیس اطلاع دهد و به دنبال درمان خود برود.

 

کمک کردن به فردی که به او تجاوز شده است، بسیار سخت است. در این مرحله از سوی پزشکان و روان پزشکان پیشنهاد می شود که کمک به فرد تجاوز دیده باید ابتدا از مرحله جسمی شروع و سپس از جنبه روحی روند بهبود ادامه یابد. بهرام، همسر مینو ابتدا او را نزد پزشکی قانونی می برد تا از باردار نشدن و مبتلا نشدن او به بیماری هایی مانند ایدز مطمئن شود. سپس سعی در آرام کردن فضای منزل و جلوگیری از دخالت های اطرافیان دارد و در تشویق او برای مراجعه به روان پزشک تلاش می کند. او از همسر خود حمایت می کند، او را قضاوت نمی کند، با او صحبت می کند و سعی می کند که احساس گناه یا خجالت را در او از بین ببرد.

 

مهارت های گفت و گو کردن نسل های مختلف با هم

در کنار این موضوع محوری در این فیلم به موضوعات دیگری نیز پرداخته شده است که نباید مغفول واقع شود. اختلاف نسل ها، یکی از این موضوعات است. پدربزرگ با بازی «پرویز پورحسینی» مردی به شدت سنتی و مستبد است که در ارتباط با پسر و نوه خود دچار مشکل است. ارتباط بین دختر با بازی ترلان پروانه و پدر خانواده و پدربزرگ مصداق دیگری از این درک نکردن دنیای یکدیگر است. پدربزرگ در جاده قدیم مردی دارای این مشخصات است. او با زورگویی و تحکم اجازه حرف زدن را به طرف مقابل نمی دهد و همواره سعی دارد که حرف خود را به کرسی بنشاند. حتی درباره تجاوزی که برای مینو اتفاق می افتد سعی به تشویق مینو در انتقام دارد. آن چه باید در این بین مورد توجه قرار گیرد،

 

این است که هر یک از آن ها مقتضیات سن و موقعیت خود را دارند اما به دلیل نبود درک مشترک این اتفاق رخ نمی دهد و آن ها دایم با یکدیگر درگیر هستند. گفت و گو می تواند در حل این مسائل موثر باشد اما این گفت و گو باید دور از قضاوت و برچسب زنی باشد. آن ها باید با دلیل و منطق با هم گفت و گو کنند نه این که به خصوص نسل بالغ سعی کند با تحکم و خشونت گفتار و رفتار ،موضع و نوع دیدگاه خود را به طرف جوان تر تحمیل کند. نسل قدیم همواره نسل جدیدتر را با زمان نوجوانی و جوانی خود مقایسه می کند اما رشد سریع جوامع به نحوی است که شاید هر نسل حتی به نسل قبل خود شبیه نباشد.

 

منبع: خراسان- ادیسه عسکری| پژوهشگر سینما

12jav.net

 

دیدگاه‌ها

نظراتی كه به تعميق و گسترش بحث كمك كنند، پس از مدت كوتاهی در معرض ملاحظه و قضاوت ديگر بينندگان قرار مي گيرد. نظرات حاوی توهين، افترا، تهمت و نيش به ديگران منتشر نمی شود.